Opgelet, stralingsgevaar

Houdt ioniserende straling aan boord van vliegtuigen een echt gezondheidsrisico in?

Een studie van het Noorse Instituut voor Burgerluchtvaart zorgde voor kort voor opschudding in de kleine wereld van piloten en ander vliegend personeel. Uit het onderzoek bleek dat het risico op kinderen met het Down-syndroom – beter bekend als mongolisme – veel groter is bij stewardessen dan bij andere vrouwen.

De oorzaak van het syndroom van Down ligt in een chromosomenverstoring, die volgens statistische gegevens méér voorkomt bij vrouwen van boven de veertig. Door de veroudering van het celweefsel wordt het chromosomale huishouden immers overhoop gehaald .

Vliegend personeel, maar ook zakenreizigers die vaak op pad gaan, zijn uitermate onderhevig aan allerhande stralingen – onder andere ioniserende stralingen – die tot veroudering leiden. Het onderwerp kwam eerder dit jaar al ter sprake, op een speciaal congres rond vliegend personeel en het stralingsgevaar. Ook daar werd de link gelegd tussen Down en het verouderingsproces te wijten aan veel vliegen. Op de bijeenkomst kwam ook weer een Fins onderzoek uit 1995 aan bod; het toonde aan dat vrouwelijk vliegend personeel twee keer meer risico op borstkanker loopt dan andere vrouwen. De Finnen wezen er in hun studie wel op dat dit verhoogd risico niet per definitie uitsluitend aan ioniserende straling mag worden toegeschreven.

Een gemiddelde stralingsdosis die Europeanen in elk geval opdoen, is per jaar 2 tot 3 millisievert. Al wie honderd uur per jaar in een vliegtuig doorbrengt, kan daardoor nog eens één bijkomende millisievert oplopen. Is dat veel? Ter vergelijking: onbeschermde arbeiders die zich, tien jaar na de kernramp in Tsjernobyl (dat was 1986), op honderd meter van de in een sarcofaag gestopte centrale waagden, deden ruim 3 millisievert per uur op.

Niet iedereen is er daarom van overtuigd dat vliegend personeel of zakenreizigers, zo’n groot risico lopen. In een reactie op de publicatie van het Noors onderzoek, liet British Airways weten dat er geen epidemiologisch bewijs is van een echt gezondheidsrisico. De Europese Commissie neemt daarentegen het zekere voor het onzekere. Twee jaar geleden keurde zij een richtlijn goed voor de bescherming van werknemers tegen ioniserende straling. Op basis van deze richtlijn moeten vanaf het jaar 2000 de maatschappijen die opereren vanuit één van de vijftien lidstaten, stelselmatig de cumulatieve straling meten tijdens elke vlucht.

Marleen Fynhoudt