Op naar de G2

De crisis is een mutant geworden. Het is niet langer een bancaire crisis die ons bedreigt, maar wel een langdurig lage groei en het mogelijke faillissement van een aantal staten.” De Franse econoom en historicus Nicolas Baverez is in zijn jongste essay pessimistisch.

Après le déluge. La grande crise de la mondialisation is niet de zoveelste analyse van de meest ingrijpende economische dip sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Baverez, af en toe economisch adviseur van de Franse president Nicolas Sarkozy, kijkt ook naar de toekomst. De overheden en centrale banken hebben dankzij massale geldinjecties en herstelplannen een Grote Depressie bis afgewend, maar ze zitten wel voor jaren met zware begrotingstekorten en een stijgende staatsschuld opgezadeld.

In de westerse industrielanden lopen de begrotingstekorten op tot 12 procent. Het zal door de trage economische groei een hele tijd duren voor ze worden afgebouwd. Idem voor de staatsschuld die voor de G10 in 2014 zo’n 140 procent van het bbp zal bedragen.

De massale liquiditeiten die in de economie zijn gestopt, verontrusten Baverez. Er dreigt zich een nieuwe zeepbel te vormen – mogelijk in overheidspapier – en de vraag is of een tweede barstende zeepbel wel een grote depressie kan vermijden. Structureel is er niets veranderd, zo benadrukt hij bladzijde na bladzijde. De economische groei is nog altijd gestoeld op schulden, maar nu zijn het wel overheidsschulden in plaats van privéschulden.

Volgens de Franse econoom zit er dan ook niets anders op dan dat de overheden de komende jaren de belastingen verhogen om de schulden af te bouwen. De particulieren moeten ook meer beginnen te sparen om zo de privéschulden te beperken. Want in een aantal landen en vooral de VS zijn die nog altijd fenomenaal hoog.

Baverez beseft dat dit ten koste gaat van economische groei. De fiscale druk is in heel wat EU-landen al zeer hoog. Extra belastingen vertragen het economische herstel. De Aziatische economieën blijven echter sterk groeien en de welvaartskloof met het Westen neemt af. De groeilanden China, India, Brazilië en co vertegenwoordigen over tien jaar 65 procent van het wereldwijd bbp.

Ondanks de latente instabiliteit van China – werkloosheid, migratie, vergrijzing, etnische spanningen – ziet Baverez het land toch uitgroeien tot een grootmacht.

Baverez ziet de komende decennia een G2 tot stand komen. China enerzijds en de VS anderzijds, die ondanks hun hoge overheidsschuld genoeg flexibiliteit bezitten – onder andere nog een groeimarge inzake fiscale druk – om schulden af te bouwen en weer aan te knopen met sterke groeicijfers.

Europa behoort tot de verliezers van de crisis. “Het is een paradox. De VS liggen aan de oorzaak van de crisis, maar Europa heeft er zwaarder onder geleden”, schrijft Baverez. Volgens de Franse econoom een gevolg van een gebrek aan een coherent Europees beleid. In de EU ontstond een latent protectionisme door de nationale steunmaatregelen.

NICOLAS BAVEREZ, APRèS LE DéLUGE. LA GRANDE CRISE DE LA MONDIALISATION, PERRIN, 2009, 194 BLZ, 10 EURO

A.M.