Op eigen houtje

In België floreert de houtsector niet de groep Rombouts heeft er zopas nog exemplarisch het bijltje bij neergelegd. In Tsjechië ziet de jonge Belg David Van Den Bossche wél mogelijkheden. Hij snort rekenend door het land en koopt er nieuwe houtzagerijen. Een volbloed ondernemer in actie.

Olomouc (Tsjechië).

Snel laveert David Van Den Bossche met de wagen over de smalle Tsjechische wegen. Tussen de akkers. Op de achtergrond doemen de bergen op met hun talrijke bossen. Noord-Moravië telt een onuitputtelijke voorraad bomen. Het gaat richting Bohunovice, even ten noorden van Olomouc.

David Van Den Bossche, die de helft van zijn tijd in Tsjechië doorbrengt, heeft er zopas een huurkoop gesloten. Via de gemeente neemt hij een oude fabriekshal met aanpalende grond over van de MSDZ, het noodlijdende Noord-Moravisch Houtconsortium. Prijs : 90.000 Tsjechische kronen (105.000 frank) per maand en na 42 maand een koopsom van 180.000 kronen. Samen circa 4,5 miljoen frank. “Misschien is dat wat te veel, maar als ik dit nieuw moet laten zetten, kost me dat enkele tientallen miljoenen,” rekent David Van Den Bossche.

De 28-jarige Belg, die vlot Tsjechisch praat, is een wandelende rekenmachine. We bezoeken de zes houtzagerijen die hij (geheel of gedeeltelijk) bezit in Moravië. Overal toont hij stapels hout, plakt er prijzen op, zegt hoeveel meer het zou kunnen opbrengen als dat en dat zou gebeuren. Investeringen worden vergeleken, eindbalansen gemaakt. Maar het gaat soms sneller dan David Van Den Bossche praat (en dat is snel). In de laatste drie maand zijn er twee zagerijen bijgekomen en is er een diversificatie naar parket en heftrucks. En als zijn plannen volgend jaar worden waargemaakt, dan is het bingo zoals hij zelf zegt.

In de pas opgekochte fabriekshal wil David Van Den Bossche de heftruckactiviteit en de parketdistributie onderbrengen. De heftruckhistorie is een typisch Van Den Bossche-verhaal. “Ik heb voor 3,2 miljoen frank de volledige voorraad nieuwe en oude heftrucks en onderdelen van Raepers in Sint-Truiden gekocht,” verklaart hij. “Raepers was distributeur van het Bulgaarse Balkancar, maar is daar mee gestopt omdat de prijzen van die heftrucks niet meer competitief zijn. Ik breng alles hier naar Tsjechië en herstel de oude heftrucks. Ik heb ze gekocht voor 50.000 frank het stuk, ik verkoop ze voor 200.000 à 300.000 frank. Ik heb er nu al negen op foto verkocht, ze zijn nog niet eens hier. Mijn investering is al bijna teruggewonnen.”

De andere diversificatie is de distributie in Tsjechië van Belgisch laminaatparket van de jonge firma Decolam. “Het loopt als een trein,” zegt David Van Den Bossche. “In mei zijn we met de verkoop begonnen en we verdubbelen bijna elke week. Momenteel hebben we één verkoper en een tiental distributeurs. We halen 2,5 miljoen frank per maand. Ik wil ook Franse eik en Belgische beuk importeren om aan meubelfabrikanten te leveren.”

David Van Den Bossche wil het niet bij het parket laten. Hij gaat in de komende maanden op zoek naar andere aansluitende Belgische producten om in Tsjechië te vertegenwoordigen. “Als ik dat rond heb, wil ik op een representatieve locatie, rond Olomouc of rond Praag, een nieuw gebouw zetten met magazijn, fabriekshal en showroom.”

Daar moet ook plaats zijn voor het kleine meubelbedrijfje waar David Van Den Bossche sinds een drietal maanden mee samenwerkt. In Loucka produceert een kleine meubelmaker een 100-tal kasten per maand voor David Van Den Bossche. Kostprijs 2500 frank. Verkoopprijs in Duitsland 19.000 frank. Het hout voor de kasten komt uit de eigen zagerijen.

Het nieuwe gebouw betekent een minimale investering van 10 à 15 miljoen frank, rekent David Van Den Bossche voor. Hij zal daarvoor op zoek gaan naar een Belgische financiering, want in Tsjechië is het krediet zeer duur, 19 %. Hij wil uitpakken met een stevig dossier. Want de banken lusten Van Den Bossches “bricolage” niet. “Als ik een krediet wil voor een nieuwe machine van 30 miljoen, geen probleem. Maar voor een tweedehandse van 200.000, waar ik het zelfs beter mee kan doen, neen dat gaat niet. En als ze toch een krediet geven, vragen ze een dekking die oploopt tot 170 %.”

TSJECHISCHE KNOPEN.

De spil van het hele gebeuren blijft echter de houtbranche. Die creëert het merendeel van de omzet van 140 miljoen frank dit jaar, waarvan 40 miljoen gefactureerd in België. Op die Belgische facturen kan David Van Den Bossche krediet op rekening courant krijgen tegen 6,6 %. Met dat geld financiert hij zijn activiteiten in parket en heftrucks.

Want kapitaal is het probleem van David Van Den Bossche. In ’90 teruggekeerd na twee jaar Tunesië en Marokko met 10.000 frank op zak (zie kader Gelukkig nieuwjaar), startte hij in ’91 zijn handel in Tsjechië. Met hulp van zijn grootmoeder werd voldoende kapitaal bij elkaar gebracht om in ’94 de nv Kaizen op te richten en in ’95 het kapitaal te verhogen tot vijf miljoen. De winsten die Van Den Bossche boekt vorig jaar 6 miljoen frank (7,5 in Tsjechië en -1,5 in België) gaan steeds opnieuw in het bedrijf, in nieuwe aankopen, in investeringen, in voorraad en in voorfinancieringen van boomstammen, invoerrechten en BTW. “30 miljoen zit er nu in voorraad en investeringen,” zucht David Van Den Bossche.

Het kapitaaltekort verhindert sommige projecten. “We hebben een aanbod gekregen om voor 120 miljoen frank parket te leveren voor de renovatie van een museum. Dat vraagt echter een voorfinanciering aan BTW en invoerrechten van 30 miljoen. Dat kan ik niet aan en de bank wil niet mee, want het is een Tsjechisch en dus onbetrouwbaar project. Ondanks Tsjechische overheidsgarantie. Het contract is niet doorgegaan.”

In de houtbranche werkt Van Den Bossche voor een beperkt aantal klanten. Dat heeft het voordeel dat hij op bestelling werkt. “Ik moet niet verkopen,” zegt hij. Daardoor hoeft hij ook geen administratie in België. Zijn kantoor is in zijn slaapkamer. In Tsjechië zorgen een 12-tal kantoormensen voor de administratieve afwikkeling. Ze verzonden maandelijks 60 trucks naar België, goed voor 25.000 m3 hout. Sinds juli is dat gezakt tot 40 wagens, als gevolg van de slechte conjunctuur. België is daarmee goed voor 50 à 60 % van de omzet. Het gaat voornamelijk om bouwhout en pallettenhout.

Dit jaar is een moeilijk jaar. In de houtbranche zijn de prijzen fors gedaald, vooral tengevolge van de devaluatie van de Zweedse kroon. De Zweden maken nog steeds de markt met hun superieur Scandinavisch hout. Bovendien gaat het met een belangrijke afnemer als de bouwsector slecht. En in Tsjechië wordt de markt ook dooreengeschud. De laatste jaren zijn er 17.000 kleine zagerijen bijgekomen. Als je door Moravië rijdt, zie je overal in de achtertuin kleine zagerijtjes. Vader en zoon werken er aan “belachelijke” prijzen. David Van Den Bossche tracht daartegenover een globale strategie uit te werken, gericht op efficiëntie en kwaliteit. “De cowboys, die zijn hier vertrokken,” zegt hij. “Die zitten nu in Estland, Letland, Litouwen en Rusland. Die jongens zijn bang over de kwaliteit bij elke lading die toekomt. Ik heb slechts 2 % klachten op kwaliteit.”

Ondanks die slechte conjunctuur heeft David Van Den Bossche zopas nog geïnvesteerd in de aankoop van een nieuwe zagerij in Rymarov. “Ik heb deze zagerij drie maanden geleden gekocht voor 4 miljoen frank. Men zei me dat ik zot was om dat te kopen. Het was één grote modderpoel.” Vandaag is alle rommel bijna weg, is er een groot stuk geasfalteerd waarop de boomstammen en het hout worden gestapeld en de heftrucks zonder problemen kunnen rijden. De zagerij zal met een 25-tal mensen 11 à 12.000 m3 hout per jaar halen (goed voor 60 miljoen omzet). Ze wordt geleid door twee schoonbroers. Ze werken volgens het systeem-Van Den Bossche : naast het loon 25 % deelname in de nettowinst. “Dat is de enige manier om ze te motiveren en om ze aan je bedrijf te binden,” verklaart Van Den Bossche, die zegt dat hij nooit verder dan vier bladzijden is geraakt in eender welk marketingboek.

Midden op het terrein staat nog een hal. “We willen ze kopen maar we weten niet eens met wie we moeten praten,” aldus David Van Den Bossche. “De juridische problemen rond eigendom zijn legio in Tsjechië. Vaak weet men niet wie de eigenaar is, of zijn er een groep eigenaars die niet overeenkomen, of is de grond van één iemand en de asfalt erbovenop van iemand anders.” Later rijden we voorbij een terrein waarvan de asfalt is afgegraven en op een hoop aan de eigenaar wordt teruggegeven, waarna er een nieuwe asfalt wordt gelegd. Tsjechië “op zijn best”.

Elders, in Loucka, staat de eerste zagerij die David Van Den Bossche heeft gekocht in Tsjechië. Zeven mensen zorgen er vandaag voor een omzet van 35 miljoen frank. Op twee machines wordt afvalhout van elders verwerkt tot uitstekend hout voor palletten en industriële verpakking. Dat wordt in de sector een concentration yard genoemd. Een derde machine staat even verderop te wachten op ingebruikname. Dertig jaar oud en voor 800.000 frank gekocht. “Volledig mechanisch, wat betekent dat alles hier hersteld kan worden. Wat ben ik met een miljoenenmachine die als ze stuk is twee weken stilstaat omdat er hier geen wisselstukken zijn ?” zegt een nuchtere David Van Den Bossche.

In een andere hal wordt van het zaagmeel blokjes hout gemaakt. Zes mensen werken er rond een machine die Van Den Bossche heeft opgeladen bij een Duitse klant die niet kon betalen.

We springen weer de auto in, op weg naar een andere zagerij, in Libina. Hij durft ze nauwelijks tonen en excuseert zich uitvoerig. Maar de donkere hal waar twee broers een zagerijtje hebben is een pareltje qua rendabiliteit. Hier wordt al vier jaar met nauwelijks machines en veel vakmanschap en handenarbeid van afvalhout kleine latjes en pallettenhout gemaakt. “In het afval ligt de winst,” zegt Van Den Bossche.

Verder is er nog een pallettenfabriek (in Medlov) en een zagerij (in Stitina) die geen eigendom is maar wel voor 100 % voor David Van Den Bossche werkt. Met die pallettenfabriek zijn er echter problemen : na vier jaar mooi werk eist het landbouwbedrijf dat de fabriek (maar niet de machines) bezit, de huidige directeur weer op om voor hen te werken. Opnieuw een Tsjechische knoop waar niemand wijs uitgeraakt.

IN ONMIN.

Enkele jaren terug had David Van Den Bossche extra kapitaal nodig. Hij kwam in contact met een Tsjechisch immobiliënbureau in Olomouc. Kaizen as werd opgericht met tien miljoen kronen kapitaal, 50 % van de Tsjechen, 50 % van Van Den Bossche. Maar al snel bleek dat niet de juiste zet. Omdat ze niet overeenkwamen, verminderde Van Den Bossche zijn aandeel naar 25 %.

Vandaag zijn er twee zagerijen in de Sudetenregio, tegen de Poolse grens aan die eigendom zijn van Kaizen as, waar Van Den Bossche niet meer echt achterstaat.

In Zulova werd een volledig nieuwe zagerij gebouwd. Een investering van 15 miljoen frank. Zeventien mensen moeten zorgen voor 6000 m3. De productie is in volle opstart. Ook hier een typerende anekdote. Wie elektriciteit wil, moet zelf een transformator bekostigen. En dat vergt al gauw 1,5 miljoen frank. De aansluiting zelf was zogezegd gratis, tot plots de wetgeving veranderde en 2700 kronen per kilowatt betaald moesten worden. En zo’n zagerij heeft 400 kw nodig. Weer een miljoen frank.

In Bukovice werd een viertal maanden geleden een grote zagerij, met 120 man personeel in twee shiften, gehuurd voor 450.000 kronen (525.000 frank) per maand. David Van Den Bossche werkte vroeger al voor deze zagerij, hij kocht voor hen boomstammen en verkocht ze aan hen in ruil voor het gezaagd hout. Deze zagerij zal nu 35.000 m3 hout produceren, er wordt nog maar in één shift gewerkt met 50 mensen. “We hebben slechts vijf miljoen kronen Tsjechisch krediet gekregen, wat veel te weinig is,” zegt David Van Den Bossche. “Ik wou daarom niet overnemen maar mijn partners hebben getekend achter mijn rug. Daarom dat ik me nu wil distanciëren van hen. We maken een propere lei en ik blijf zuiver en alleen als aandeelhouder.”

Ook bij het kleine ateliertje in Libina hebben de Tsjechische partners voor amok gezorgd. Ze vinden dat “geklungel” met dat afval maar niets en hebben de machine die eigendom is van Kaizen manu militari laten weghalen. David Van Den Bossche heeft nu een half miljoen mee, cash in een envelopje in de binnenzak. Voor een nieuwe machine zodat de twee broers voor hem kunnen blijven werken. Op een papiertje worden enkele namen geschreven, afmetingen en hoeveelheden. De productie-order voor de rest van het jaar. Een stevige borrel komt op tafel.

OPWAARDERING.

“Ik moet nu een volgende stap zetten. Wat ik hier doe was goed vijf jaar geleden, maar is nu voorbijgestreefd,” licht David Van Den Bossche zijn strategie voor de toekomst toe. “Ik moet hout kunnen selecteren, schaven en drogen, met andere woorden opwaarderen. Dat verhoogt de winstmarge gevoelig. Eenzelfde hoeveelheid hout die nu voor 5000 frank verkocht wordt, kan dan makkelijk voor 9000 de deur uit. Dat kan hier voor 200 frank per m3, in België kost dat 2500 frank.” Om die opwaardering te kunnen doen, heeft David Van Den Bossche een drogerij nodig. Probleem is echter opnieuw de financiering van zo’n investering. Tsjechisch krediet is te duur, en de Belgische banken komen niet uit hun tent voor een Tsjechisch project.

David Van Den Bossche heeft nog meer plannen. “Volgend jaar wil ik alle kleine houtbedrijven centraliseren in één grote onderneming,” zegt hij. “Die kleintjes bieden geen groeimogelijkheden, bovendien kan ik centraal met minder kosten werken, met één beleid en met meer overzicht.”

Ook vennootschappelijk wordt alles gestroomlijnd. Een heleboel persoonlijke firmaatjes worden geliquideerd. Centraal wordt de Belgische nv Kaizen. Deze nv heeft 25 % in het Tsjechische Kaizen. In Tsjechië is er ook Kordia, dat de parketbusiness groepeert. En zopas werd David Bossch opgericht als 100 % dochter van Kaizen. Deze bvba (sro in Tsjechië) moet alle Tsjechische activiteiten verwerven. Tenslotte is er nog het bosbouwbedrijf Halama, 50 % joint venture met een Tsjech, maar dat staat op non-actief.

David Van Den Bossche is na zes jaar bricoleren, sneller lopen dan zijn eigen voeten kunnen, aan een zekere consolidering toe. Een stevige structuur moet zijn nieuwe projecten mogelijk maken. “Soms lig ik daar wakker van, kan ik niet slapen omdat ik aan al die projecten zit te denken,” zegt David Van Den Bossche. En hij schetst op een papier het nieuwe gebouw dat hij wil plaatsen. Geen magazijn langs de zijkant van de weg ontsnapt aan zijn aandacht. Van elke truck die voorbijrijdt, weet hij wat hij hier komt doen. Ogen en oren open, het is een betere manier van zakendoen dan al die suffe marketingboeken, vindt David Van Den Bossche.

GUIDO MUELENAER