‘Ook na Trump zullen we leven in de wereld van Trump’

‘In de wereld na Trump zullen de breuklijnen tussen blanken en minderheden, tussen babyboomers en andere generaties, tussen grootstad en platteland, tussen arm en rijk, en tussen Wall Street en Main Street de Amerikaanse politiek blijven domineren.’ Dat zegt Marc De Vos, decaan aan de Macquarie University en visiting fellow bij de denktank Itinera.

De kans dat Donald Trump wordt herverkozen tot president van de Verenigde Staten lijkt klein. De kans dat het Amerika na Trump er sterk anders zal uitzien dan het Amerika onder Trump lijkt nog kleiner. Ik vrees dat we ook na Trump zullen leven in de wereld van Trump. In de wereld na Trump ligt Amerika onverkort overhoop met zichzelf. Zowel Trump als Biden voert een campagne als de redder des vaderlands. Biden ziet een strijd ‘tussen licht en duisternis’, Trump komt op ‘voor het overleven van de Amerikaanse natie en beschaving’. Beide kampen hebben een tegenovergestelde diagnose, maar delen de premisse van een diepe Amerikaanse identiteitscrisis.

In de wereld na Trump zullen de breuklijnen tussen blanken en minderheden, tussen babyboomers en andere generaties, tussen grootstad en platteland, tussen arm en rijk, en tussen Wall Street en Main Street de Amerikaanse politiek blijven domineren. De strijd voor de Amerikaanse Droom zal verder muteren in een cultuuroorlog over discriminatie, slavernij, immigratie, ongelijkheid, onderwijs, gezondheidszorg en belastingen. In de wereld na Trump blijft Amerika sociaaleconomisch on-Amerikaans links. Trump verlaagde de belastingen en verminderde de bureaucratie. Maar op andere fronten was zijn beleid diep-links, naar Amerikaanse normen. Hij is de kampioen van de overheidsschuld. Hij politiseert de centrale bank. Hij dwingt bedrijven Amerikaanse banen te scheppen of te redden. Hij bedrijft met overgave handelsprotectionisme. Hij opent alle sluizen voor subsidies en uitkeringen tijdens de coronacrisis. Voordien waren dat allemaal Democratische natte dromen.

De ideologische pirouettes van Trump hebben zijn rivaal Biden verder naar links gedreven. Tijdens de voorverkiezingen verraste die vriend en vijand met ideeën over gratis onderwijs, gesubsidieerde gezondheidszorg en hogere belastingen, die voorheen door extremisten werden verdedigd. Kandidaat-vicepresident Kamala Harris was als senator de evenknie van de zelfverklaarde socialist Bernie Sanders. Met Sanders heeft Biden een eenheidstaskforce opgericht die is bevallen van 110 pagina’s voorstellen waarvan zelfs onvervalste Europese socialisten zouden blozen.

In de wereld na Trump zal Amerika economisch nationalisme blijven belijden. Alles staat in het teken van de strijd om het wereldleiderschap tussen Amerika en China. Amerika wil die strijd winnen door China te imiteren: meer handelsbelemmeringen, meer steun voor bedrijfskampioenen, meer agressief industrieel beleid en meer assertief buitenlands beleid, allemaal ten dienste van het nationale belang. Alle bestuurslagen en partijen in Washington, over alle breuklijnen heen, hebben de voormalige Washington Consensus voor vrijhandel en markten definitief afgeschud.

In de wereld na Trump zal Europa voor Amerika nog altijd weinig meer betekenen dan een wingewest in de nieuwe koude oorlog met China. Voor het overige staat Europa er geopolitiek vooral alleen voor, in haar relatie met het Midden-Oosten, Turkije of Rusland. De norm is niet langer de Maidan-revolutie van 2014, toen de Europese Unie met Amerikaanse hulp de democratisering van Oekraïne ondersteunde. De norm is de Minsk-revolutie van 2020, waar Europa alleen en machteloos toekijkt op de onderdrukking in Wit-Rusland, angstig om Poetin niet te provoceren.

Strategisch verlaten, economisch bedreigd en politiek besmet met de Amerikaanse interne verdeeldheid en links populisme. Dat worden voor ons de hoofdlijnen van de wereld na Trump. Met president Biden zal de wereld niet in zijn fundamenten veranderen. Het is aan Europa om een baken van eerlijke handel, concurrentie en vrijheid te blijven. Aan België om niet te bezwijken voor besmetting met de Amerikaanse nationale politiek.