Ondergronds transport is aangewezen weg

Willy Winkelmans

Zowat overal ter wereld kampt het verkeer met congestieproblemen, met alle gevolgen van dien (tijdverlies, geldverlies, agressiviteit en ongevallen). Kan daar dan werkelijk niets aan gedaan worden?

De files zijn niet nieuw, maar worden wel zienderogen langer en hinderlijker. En dat ondanks allerlei overheidsmaatregelen zoals een betere ruimtelijke ordening, stimulering van milieuvriendelijke vervoermodi, doorrekening van de maatschappelijke kosten aan de gebruiker van de vervoerweg, … De kostprijs voor het gebruik en bezit van auto’s en vrachtwagens wordt van langsom meer afhankelijk van allerlei variabelen. Veel haalt het blijkbaar allemaal niet uit. Het aantal auto’s blijft maar groeien, om van de vrachtwagens nog te zwijgen. Het vrachtwagengebruik groeit zelfs al twee keer sneller dan het autogebruik. Ook de inspanningen om de capaciteit van de wegen te verhogen door het wegwerken van knelpunten, volstaat niet om het structurele probleem van de congestie op te lossen. Daar stuit de politiek op het groeiende milieubewustzijn.

Structurele problemen vereisen structurele oplossingen, kurieren am Symptom zal de mobiliteitscrisis niet uit de wereld helpen. Een structurele oplossing zou kunnen bestaan in het uitvinden van een nieuwe (bijkomende) vervoermodus. Dat gebeurde in het verleden al meerdere keren – denk aan de spoorweg en de pijpleiding in de negentiende eeuw en luchtvaart en gemotoriseerd wegvoer in de twintigste eeuw – maar is nu blijkbaar niet meer vanzelfsprekend.

De belangrijkste vereisten voor een nieuwe vervoermodus zijn ruimte en kapitaal. Dat laatste is niet echt een probleem, tenminste als we bereid zijn af te stappen van het traditionele paradigma dat het creëren en onderhouden van vervoerwegen uitsluitend een publieke aangelegenheid is.

De beschikbare ruimte lijkt een belangrijker obstakel te zijn. Maar ook daar valt gemakkelijk een mouw aan te passen, als we bereid zijn ‘ondergronds’ te gaan. Vorige maand namen we deel aan het vijfde International Symposium on Underground Freight Transportation aan de universiteit van Arlington (Texas). Daar werden bijzonder interessante ontwikkelingen voorgesteld. Ondergronds bouwen is technisch noch economisch een probleem. De nieuwste generatie boormachines maakt het mogelijk ondergrondse ‘wegen’ aan te leggen tegen een sterk verminderde kostprijs en in een minimum van tijd.

Een ondergronds netwerk van ‘Pneumatic Capsule Pipelines’ (PCP) voor containers is de ultieme oplossing in dichtbevolkte steden. Dit soort vervoer is extreem milieuvriendelijk, sluit ongevallen uit, is per vrachteenheid vijf tot tien keer energiezuiniger dan trein of vrachtwagen en haalt snelheden tussen de tien en twintig meter per seconde.

Daarnaast wordt in meerdere landen, waaronder China, Japan en de VS, ernstig gewerkt aan het uittekenen en operationeel ontwikkelen van logisitieke systemen op basis van transport door buizen. Sjanghai staat op het punt zo’n systeem aan te leggen ten behoeve van het containertransport van de haven. In Guangzhou is al sinds 2007 een ondergronds afvaltransportsysteem in werking.

Het is dus hoog tijd dat ook onze overheid zich bewust wordt van deze nieuwe ontwikkelingen, die heel veilig, behoorlijk stil, zeer betrouwbaar en bijzonder zuinig transport mogelijk maken, zeker in vergelijking met vrachtwagens.

Er is geen enkele reden om nog langer te wachten om een diepgaand onderzoek te doen naar de mogelijkheden om goederen in bepaalde mate ondergronds te vervoeren. Een relevant proefproject kan een eerste stap zijn. We denken dan aan lusvormige ondergrondse buisverbindingen tussen delen van de Antwerpse haven, die later uitgebreid kunnen worden tot verbindingen tussen de Vlaamse havens en/of tussen Antwerpen en Rotterdam. Laten we niet vergeten dat de bouw van zo’n netwerk hoe dan ook heel veel tijd vergt.

Ondergronds transport biedt vanuit maatschappelijk en milieustandpunt de beste garantie om tot een duurzame mobiliteit te komen. Dat er vanuit de bedrijfswereld nog nauwelijks interesse voor bestaat, komt omdat er nog geen operationele voorbeelden van zijn. En dat komt dan weer omdat de politiek het nog niet aandurft om ermee voor de dag te komen. (T)

DE AUTEUR IS PROFESSOR EMERITUS UA.