Obsessie met gelijkheid

De Franse econoom Thomas Piketty werd in 2014 wereldberoemd met zijn boek Kapitaal in de 21ste eeuw, waarin hij cijfers over economische groei en de evolutie van de verhouding tussen kapitaal en arbeid in twintig landen tegen het licht houdt. Hij komt tot de conclusie dat een van de grootste problemen van de economie de opeenhoping en verdeling van kapitaal is. Dat hangt nauw samen met kwesties van ongelijkheid en de concentratie van welvaart en economische groei. Zijn onderzoek zette Piketty ertoe aan te pleiten voor meer of hogere kapitaalbelastingen. Hij is voorstander van een wereldwijde progressieve vermogensbelasting tot 2 procent, gecombineerd met een progressieve inkomstenbelasting tot 80 procent.

Piketty groeide uit tot een icoon in kringen die pleiten voor meer herverdelende belastingen via een aangepaste vermogensfiscaliteit. In zijn nieuwste boek gaat hij op het ingeslagen pad verder. Hij geeft een historisch overzicht van de mate waarin samenlevingen meer of minder egalitair werden. De focus ligt op Europa. Piketty ziet de inkomens na de Franse Revolutie naar elkaar toegroeien door het verdwijnen van allerlei economische privileges.

Maar die beweging was niet lineair. Economische crisissen deden de ongelijkheid zelfs toenemen, al was dat in Europa vaak een tijdelijk verschijnsel. Ze werden opnieuw gevolgd door een sterkere evolutie richting gelijkheid. Crisissen leiden tot sociale en economische hervormingen, zoals de uitbouw van de welvaartsstaat na de Tweede Wereldoorlog. De oliecrisissen van de jaren zeventig zetten die sociale systemen onder druk en de liberalisering die geïnspireerd werd door Margaret Thatcher in Groot-Brittannië deed de ongelijkheid opnieuw toenemen. Maar Piketty moet toegeven dat tegelijk de inkomens van veel mensen stegen en er een Britse middenklasse ontstond. Bovendien was het ook een periode waarin etnische minderheden door antidiscriminatiemaatregelen meer rechten kregen.

Over de impact van corona doet Piketty geen opvallende uitspraken. Dat de ongelijkheid door de pandemie is gegroeid, is volgens de econoom “een al te snelle conclusie”. Een zwak punt aan zijn boek is dat hij vooral focust op de inkomensverschillen en weinig aandacht heeft voor de toenemende groep mensen die wereldwijd uit de armoede komt.