Nog vier opties in Antwerpen

In Antwerpen blijft het wachten op een beslissing over de locatie voor een nieuw of vernieuwd hoogwaardig congrescentrum. De Koningin Elisabethzaal staat met stip genoteerd. Maar projectontwikkelaar Robelco zwaait met plannen voor een gratis zaal op het terrein van het voormalige postsorteercentrum Berchem X.

Voor het zomerreces moet er een beslissing zijn. Met een duidelijk projectplan, een timing en een kostprijs.” Mark Andries, kabinetschef van Vlaams minister van Toerisme Geert Bourgeois (N-VA) en voorzitter van de werkgroep die de toekomst van Koningin Elisabethzaal bestudeert, belooft dat er snel duidelijkheid komt. Midden 2007 leek het er al op dat het Antwerpse stadsbestuur de knoop had doorgehakt. Het congrescentrum zou in de Koningin Elisabethzaal naast de Zoo komen. Maar de demarche van Robelco veroorzaakt toch weer discussie en nieuwe vragen bij de verscheidene partners. In de eerste plaats de Vlaamse regering en de stad Antwerpen. En ook het scenario voor de herontwikkeling Koningin Elisabethzaal is nog niet helemaal uitgeschreven.

De Koningin Elisabethzaal lag lange tijd in concurrentie met de optie om een gloednieuw complex te bouwen aan de Droogdokken op Het Eilandje. Die keuze stond zelfs vermeld in het bestuursakkoord van de vorige Antwerpse bewindsploeg. En de privésector toonde zich erg gretig om te investeren in het project. Enkele grote vastgoedspelers (Heijmans, Project2, ING Real Estate, Vooruitzicht en Van Wellen) bundelden zelfs de krachten.

Maar de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen (KMDA), uitbater van de Zoo en eigenaar van de Koningin Elisabethzaal, gaf te kennen dat het dan wellicht niet meer zou investeren in de exploitatie van haar concert- en congreszalen. Een waarschuwing die niet in dovemansoren viel. De Koningin Elisabethzaal is de belangrijkste congreszaal in Antwerpen. “En het is ook de enige klassieke concertzaal in Vlaanderen”, zegt Rudy Van Eysendeyk, directeur van de KMDA.

Het stadsbestuur schoof de beslissing door tot na de gemeenteraadsverkiezingen van 2006. In juli van 2007 viel dan eindelijk het verdict, met de Elisabethzaal als ‘winnaar’. “Wij zijn nooit vragende partij geweest, wel aanbiedende partij”, zegt Van Eysendeyk. “Maar het lijkt me wel een logische keuze. Als deze locatie er niet was, dan moesten we ze uitvinden.” Hij verwijst naar de aanwezigheid van hotels en restaurants in de buurt, de parkeermogelijkheden, de nabijheid van het openbaar vervoer.”

Bij de stad merkt Jan Rombouts, kabinetschef van schepen van Cultuur en Toerisme Philip Heylen (CD&V), op dat ook timing een rol speelde in de beslissing. “De piste van Het Eilandje was op korte en zelfs op middenlange termijn niet meer realiseerbaar. Ook het feit dat de Filharmonie onderdak zou krijgen in de Elisabethzaal, speelde mee.”

Grondige renovatie versus stadsontwikkeling

Voor de herontwikkeling van de Koningin Elisabethzaal liggen nu drie scenario’s op tafel. In het minimumscenario wordt alleen de concertfunctie weerhouden. De zaal krijgt een grondige opknapbeurt en de akoestiek wordt verbeterd. Enig discussiepunt hierbij is hoeveel geld die investering in de akoestiek mag kosten. In het tweede scenario behoudt de zaal zijn dubbele functie: congres en concertzaal. Om de congreszaal aan de huidige normen te laten beantwoorden, zijn er wel structurele ingrepen nodig. Vooral het ontvangstgedeelte moet anders georganiseerd worden, maar dat kan grotendeels binnen de huidige context. Ook al omdat de KMDA recent het pand van C&A in de Carnotstraat verwierf. In het derde scenario wordt het dossier gekoppeld aan een stukje stadsherontwikkeling in de Carnotstraat.

Andries laat uitschijnen dat het derde scenario weinig kans maakt. “Ruimtelijk-functioneel is het niet nodig en financieel is het niet echt nuttig. Want de stedenbouwkundige randvoorwaarden beperken de hoogte van een nieuwe ontwikkeling. Een opgewaardeerde omgeving is natuurlijk wel een meerwaarde voor de exploitatie. En ik begrijp ook wel dat de stad vragende partij is om dit dossier te koppelen aan een opwaardering van de buurt. We sluiten het niet uit. Als de stad een nieuw element kan aanbrengen …”

En dan is er nog de nieuwe piste Berchem X. Robelco kocht begin 2007 het sorteercentrum van De Post en is sindsdien op zoek naar een geschikte bestemming. Een congreszaal, gecombineerd met andere functies, is een van de mogelijkheden. Robelco zou het project volledig zelf financieren. “Uiteraard nemen we zo’n aanbod in overweging”, zegt Andries. “Maar we hebben wel twijfels bij de haalbaarheid ervan. Voorbeelden in het buitenland tonen aan dat ontwikkelaars meestal vroeg of laat toch aankloppen bij de overheid.” (T)

Door Laurenz Verledens