NO BOULEVARD OF BROKEN DREAMS

De dames Beatrix en Paola drinken koffie met speculaas van Lotus in Brussel. Is er bij dit fraaie burenbezoek meer dan gekir en beschaafd gemompel? In 2010 eindigt het Verdrag van de Benelux. De Benelux was de voorloper van de Europese Unie. De Franstalige Belgische politici en de EU hebben de Benelux krachteloos gemaakt. Op het terrein doen ondernemers wat de politici verwaarlozen, de Benelux voeden.

Wie normaal is en niet zijn wensen voor waarheid neemt, weet dat de Europese Unie uit haar zelfuitgelokte crisis zeer verzwakt zal achterblijven. Jeremiëren helpt niet. Een zwakkere EU laat een gat voor een Benelux II of – een alternatief dat opgeld maakt in Vlaamse politieke kringen – een Nederlands-Vlaams Verdrag met economische, politieke en culturele draagwijdte. De ministers van Buitenlandse Zaken – de heren Spaak voor België, Kleffens voor Nederland en Bech voor Luxemburg – ondertekenden in 1944 een douaneverdrag, als voorloper van de échte Benelux Unie van 1958, op een erg toepasselijke plek, in de PatienceRoom van het Londense Savoy Hotel. De ministers waren oorlogsballingen in Londen. Naar zou blijken, was patience met de Benelux nodig.

De politici neuzelen vandaag over de Benelux, doen echter weinig meer dan studies bestellen en melden dat hun agenda te vol is voor overleg en coördinatie. De belangrijke vraag is of de economische unie van de Lage Landen een politieke unie kan worden en zo een zwaarder gewicht binnen de Europese Unie zal afdwingen. In de EU, nu van 25 en ooit meer lidstaten, verpietert de invloed van de Benelux uitbreiding na uitbreiding. Terwijl de politiek politiekt, versterken de ondernemers in Noord en Zuid rustig hun netwerk.

De bazen van twee nationale bakwaren, Lotus en zijn speculaas en Peijnenburg en zijn peperkoek, doen deze maand wat het Verdrag van de Benelux in 1958 wenste: de verweving van België en Nederland tot een economische unie. De Belg Michel Tilmant leidt bankverzekeraar ING. De Belg Jean-François Van Boxmeer tapt de hoogste pint bij Heineken. Bij Philips draaien traditioneel Vlamingen aan de top. De Vlaming Dirk Goeminne doet wat moet bij de Bijenkorf. De Nederlander Rob Kuipers presideert het Belgisch-Britse Aviapartners. Lotus, Peijnenburg, Fortis, Heineken, Aviapartner, Bijenkorf, Philips hebben een Beneluxkoloriet. De Universiteit Hasselt en de Universiteit Maastricht zijn via de Transnationale Universiteit Limburg (TUL) een bescheiden Siamese tweeling. De KU Leuven en de Technische Universiteit Eindhoven hebben een liefdesrelatie. Geen schokkende zaken, maar zij voorspiegelen meer.

Wat is meer? Bijvoorbeeld. In januari 2006 pleitte professor Georges Allaert, de befaamde geografisch econoom van de Universiteit Gent, voor een luchthaven aan de Schelde, eventueel met baggerspecie om een ‘aangelande’ airport te bouwen op een eiland bij Vlissingen zoals Kobe, Osaka, Hongkong. Die nieuwe Beneluxluchthaven, van 300 tot 1000 hectaren, mag niet los gezien worden, betoogde Allaert, van Zaventem. Het politiek steeds meer verdrukte Zaventem moet zich Europees richten op het passagiersvervoer, terwijl het vrachtvervoer kan verschuiven naar de Westerschelde. Op slag zou de Rijn-Scheldedelta zich profileren als een goederenhub in een MAR, een Maritime and Airport Region. Is Allaert mesjogge? Niet voor wie kijkt naar 2030. Luchthavens plannen en bouwen is een werk van lange adem.

Is de Benelux in 2006 een nuttige constructie voor het Belgische bedrijfsleven of verdient ze, ondanks de in de voorbije uren uitgewisselde strijkages tussen de vorstelijken, een beschaamde stilte? De bedoelingen waren edel, vooruitstrevend, broederlijk; de verwezenlijkingen bleven in de voorbije kwart eeuw belabberd. DieuSpitaels decreteerde dat een fusie van Sabena en KLM niet kon, zijn Waalse volksgenoten zouden in de onderneming geminoriseerd worden. Na een start van de Benelux onder leiding van goede Belgen, unitaire Belgen werd de mini-unie een zoveelste twistappel tussen Noord en Zuid in België. Het gesteggel nam de jongste jaren toe in kracht. Premier Verhofstadt was vanaf de Europese Top van maart 2005 publiek een grote verdediger van de Franse eis tot verwerping van de Bolkesteinrichtlijn voor de vrijmaking van de dienstensector. Nederland was voor. Er was krakeel over de Irakpolitiek, over de kandidatuur van Jean-Luc Dehaene voor de Europese Commissie en dichter bij de grond en vandaag, de rel over de koffieshops in Maastricht.

Voor België is het ongewijzigd laten doorlopen van het Beneluxverdrag onmogelijk. De grondwet van 1993 bepaalt dat de gemeenschappen en gewesten participeren in het buitenlandbeleid. Nadenken over een Benelux II of een waardige vervanger is economische en politieke logica.

De auteur is directeur van Trends Reacties: frans.crols@trends.be

Frans Crols