Nieuwe fiscale regeling roept vele vragen op

Het nieuwe systeem van ‘voorafgaande beslissing’ komt er niet zonder slag of stoot. De bevoegde dienst worstelt met een reorganisatie, terwijl de regels lang niet altijd even duidelijk zijn. Wie kan ondertussen al een beroep doen op een ‘voorafgaande beslissing’?

Aanvragen voor voorafgaande beslissingen moeten opgestuurd worden naar: Dienst Voorafgaande Beslissingen van de FOD Financiën, RAC Financietoren, Kruidtuinlaan 50 (bus 57) in 1010 Brussel.

Sinds 1 januari 2003 kan de Federale OverheidsdienstFinanciën een uitspraak vellen over alle aanvragen inzake de toepassing van de belastingwetten op een bijzondere situatie of een verrichting die op fiscaal vlak nog geen uitwerking heeft gehad. Zo’n regeling, in het fiscaal jargon bekend als een voorafgaande beslissing, werd aan de FOD Financiën toegewezen door de wet van 24 december 2002.

Het nieuwe systeem werd samen met de hervorming van de vennootschapsbelasting van eind 2002 ingevoerd. Het vervangt een formele regeling uit 1999, die volgens de Raad van State niet door de wettelijke beugel kon. Sinds 1991 bestond daarnaast ook een beperkte rulingpraktijk in het kader van het begrip rechtmatige financiële of economische behoeften.

Wat betekent het nieuwe systeem concreet? Voortaan kunnen belastingplichtigen via een voorafgaande beslissing precies te weten komen hoe ze er op fiscaal vlak aan toe zijn. Er worden vooral vragen over verrekendossiers, transferpricing en afschrijvingsritmes van investeringsgoederen verwacht. Zoveel mogelijk zullen dergelijke akkoorden (anoniem) gepubliceerd worden, zodat andere belastingplichtigen en administraties op de hoogte blijven.

De invoering van een algemeen systeem van voorafgaande beslissing heeft lang op zich laten wachten en de verwachtingen zijn hoog gespannen. Federaal minister van Financiën Didier Reynders ( MR) pakte zelfs uit met een heuse roadshow om de invoering in binnen- en buitenland toe te lichten. Via fiscale transparantie in het algemeen en deze techniek in het bijzonder hoopt de minister buitenlandse investeerders en multinationals aan te trekken. Zo krijgen ze immers zekerheid over de fiscale gevolgen van hun investeringsplannen in België. Uiteraard geldt die duidelijkheid ook voor Belgische belastingplichtigen. Het systeem zou dus ook de investeringen in KMO’s moeten aanzwengelen.

De FOD Financiën staat open voor alle aanvragen, die behandeld worden door een centrale dienst. Laat nu uitgerekend die dienst op dit ogenblik gereorganiseerd worden. Daarom worden de aanvragen voorlopig doorgesluisd naar een werkgroep, die ook bevoegd is om de problematiek ter zake te onderzoeken en de evolutie ervan te volgen.

Wat moet er in de aanvraag?

Uiteraard bevat de schriftelijke aanvraag voor een voorafgaande beslissing de identiteit en de motieven van de aanvrager. Maar ook een beschrijving van de activiteiten en van de bijzondere situatie of verrichting waarvoor de aanvraag wordt ingediend, is onontbeerlijk. Verder is een verwijzing nodig naar de wettelijke of reglementaire bepalingen waarop de beslissing gesteund kan worden.

De aanvraag bevat eventueel ook een kopie van de aanvragen én de beslissingen die voor hetzelfde onderwerp werden ingediend bij de fiscale overheden van andere landen in de Europese Unie. Zolang er geen beslissing is genomen, moet de aanvraag worden aangevuld met elk nieuw element dat betrekking heeft op de situatie of verrichting.

Wanneer volgt het antwoord?

Binnen drie maanden krijgt een aanvrager een antwoord over de voorafgaande beslissing. In onderling overleg kunnen de FOD Financiën en de aanvrager die periode wijzigen.

Hoelang is de beslissing geldig?

In principe wordt de voorafgaande beslissing genomen voor een periode van ten hoogste vijf jaar. De beslissing bindt Financiën voor de toekomst, behalve indien de voorwaarden waaraan de voorafgaande beslissing is onderworpen, niet vervuld zijn door de aanvrager of indien blijkt dat hij de situatie of de verrichtingen onvolledig of onjuist voorgesteld heeft. De voorafgaande beslissing vervalt ook wanneer de essentiële elementen van de verrichtingen niet werden verwezenlijkt of wanneer de voornaamste gevolgen van de situatie gewijzigd zijn door handelingen van de aanvrager. In dat geval heeft de intrekking van de voorafgaande beslissing uitwerking vanaf de dag van de ten laste gelegde feiten.

De voorafgaande beslissing is alleen van toepassing in de verhouding tussen de belastingplichtige en de administratie. De belastingplichtige krijgt slechts zekerheid over de toepassing van de fiscale wet – door de administratie – op zijn specifieke situatie. De beslissing bindt de administratie enkel tot het ogenblik waarop de wet wijzigt. De beslissing biedt dus geen rechtszekerheid inzake de wetgever en de politieke kleur van de wisselende regeringen. Belastingplichtigen mogen wettelijk immers niet verschillend behandeld worden.

Waarvoor kan geen voorafgaande beslissing gegeven worden?

In een Koninklijk Besluit dat pas op 31 januari 2003 in het Belgisch Staatsblad verscheen, wees de regering zeven materies aan waarvoor Financiën geen voorafgaande beslissing kan geven:

De belastingtarieven, de berekening van de belastingen en de bepalingen inzake voorafbetalingen: de regering acht het vanzelfsprekend dat Financiën zich voorafgaand niet kan uitspreken over het bedrag dat uiteindelijk verschuldigd zal zijn. Dat is betreurenswaardig. De berekening van de nieuw ingevoerde investeringsreserve in de vennootschapsbelasting zal zeker tot problemen leiden, terwijl er geen vragen over gesteld kunnen worden.

De bedragen en de percentages: ze worden immers door de wet bepaald.

De aangifte, het onderzoek en de controle, het gebruik van bewijsmiddelen, de aanslagprocedure, de rechtsmiddelen, de rechten en voorrechten van de schatkist, de minimale maatstaf van heffing, de termijnen, de verjaring, het beroepsgeheim, de inwerkingtreding en de aansprakelijkheid en plichten van sommige openbare ambtenaren, andere personen of bepaalde instellingen: ze zijn uitgesloten omdat de voorafgaande beslissing de fase van de vestiging van de belastingen moet voorafgaan.

De bepalingen waarvoor een specifieke procedure tot erkenning of een collectieve procedure werd ingesteld: de regering geeft het voorbeeld van de specifieke regeling van geheime commissielonen die fiscaal in mindering mogen worden gebracht als beroepskosten indien de minister oordeelt dat dit tot de normale praktijk van de onderneming behoort.

De bepalingen die overleg van andere autoriteiten vereisen en die niet tot de bevoegdheid behoren van de minister van Financiën of zijn administratie: dat gebeurt, bijvoorbeeld, voor de erkenning van vennootschappen met sociaal oogmerk en voor de beslissingen over de toepassing van de verdragen of zetelakkoorden en overeenkomsten inzake diplomatiek verkeer. Maar de bepalingen van de overeenkomsten ter voorkoming van dubbele belastingen kunnen zonder beperking geregeld worden met een voorafgaande beslissing.

De bepalingen die sancties, boetes, belastingverhogingen en vermeerderingen instellen: zijn onverenigbaar met een voorafgaande beslissing.

De forfaitaire grondslagen van de aanslag zoals voorgeschreven door de wet of volledige categorieën van belastingen: zoals belastingen op spelen en weddenschappen, belastingen op automatische ontspanningstoestellen, de verkeersbelasting en belastingen op inverkeersstelling van voertuigen, de aanvullende verkeersbelasting, de accijnscompenserende heffing, het eurovignet en de onroerende voorheffing.

Welke onduidelijkheid blijft bestaan?

Ondertussen blijft onduidelijkheid troef. De wet stipt weliswaar veelbelovend aan dat alle aanvragen ingediend kunnen worden, maar het verlenen van een voorafgaande beslissing blijft onderworpen aan vele beperkingen en uitsluitingen. Een voorafgaande beslissing kan bijvoorbeeld niet worden gegeven wanneer de aanvraag betrekking heeft op situaties of verrichtingen die op fiscaal vlak al uitwerking hebben gehad of waarover een administratief bezwaar of proces loopt tussen de fiscus en de aanvrager.

Er wordt evenmin een gevolg gegeven aan een aanvraag die betrekking heeft op de toepassing van een belastingwet inzake de invordering en vervolgingen. Er kan ook geen voorafgaande beslissing worden verleend wanneer de verrichting geen economische substantie heeft in België.

Als klap op de vuurpijl blijken al die beperkingen en voorwaarden niet bijster duidelijk gedefinieerd. De interpretatie kan behoorlijk uiteenlopen. Neem nu de notie van “een situatie die op fiscaal vlak nog geen uitwerking heeft gehad”. De betekenis ervan zou kunnen afgeleid worden uit de Memorie van toelichting, die erop wijst dat een voorafgaande beslissing per definitie de fase van de vestiging van de belasting moet voorafgaan. Volgens sommigen zou die uitdrukking betekenen dat de aanvraag nog vóór de aangifte ingediend moet worden, terwijl anderen beweren dat een voorafgaande beslissing moet worden aangevraagd vóór het belastbaar tijdperk wordt afgesloten. Een nog strengere visie opteert zelfs voor de indiening van de aanvraag op zo’n vroeg moment van een belastbaar tijdperk, dat de beslissing nog vóór de afsluiting van dat tijdperk kan worden genomen.

Er is duidelijk nood aan definitieve interpretaties en richtlijnen. De werkgroep buigt zich erover, maar wellicht kunnen niet alle leemten daar opgelost worden. Allicht wordt het wachten op de ervaring die de voorafgaande beslissing stapsgewijs zal brengen. Hopelijk opteert de administratie van Financiën dan ook voor de pragmatische aanpak die de regering heeft nagestreefd.

Werner Niemegeers

Voortaan kunnen belastingplichtigen via een voorafgaande beslissing precies te weten komen hoe ze er op fiscaal vlak aan toe zijn.

Alle aanvragen worden behandeld door een centrale dienst. Laat nu uitgerekend die dienst op dit ogenblik gereorganiseerd worden.