Nieuwe eenjarige staatsbon van maart krijgt vloed aan kritiek: van ‘slecht schuldbeheer’ tot ‘risicovol’

Het Agentschap van de Schuld gaat op 4 maart twee staatsbons uitgeven, een op een jaar en een op drie jaar. Het Agentschap wil het opgehaalde bedrag beperken tot 6 miljard euro en kan de inschrijving voor de staatsbons vervroegd afsluiten, meldt het dinsdag in een persbericht. Van “slecht schuldbeheer” tot “risicovol”. De staatsbon krijgt kritiek uit alle hoeken: van banken, regeringskringen en financiële experts.

Het Agentschap heeft minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) voorgesteld de staatsbons op een jaar opnieuw tegen een verlaagde roerende voorheffing van 15 procent uit te geven. Voor de staatsbon op drie jaar zal het tarief van de roerende voorheffing zoals altijd 30 procent bedragen.

Van Peteghem pleitte al langer voor een nieuwe fiscaalvriendelijke staatsbon op een jaar, na een succesvolle uitgifte vorige zomer. Voor de verlaagde roerende voorheffing van 15 procent is wel nog het fiat van de staatssecretaris van Begroting Alexia Bertrand (Open Vld) nodig, voor 19 februari.

De coupons van beide staatsbons worden op dinsdag 20 februari 2024 bekendgemaakt. Inschrijven via een plaatsende instelling kan vanaf donderdag 22 februari tot en met vrijdag 1 maart 2024. Inschrijven via het Grootboek kan vanaf donderdag 22 februari tot en met donderdag 29 februari 2024.

‘Duurdere rentevoeten’

De nieuwe uitgifte dit jaar kan op veel kritiek rekenen, te beginnen in regeringskringen. Staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand geeft een negatief advies voor de uitgifte van een nieuwe staatsbon op een jaar tegen een verlaagde roerende voorheffing van 15 procent. “Het is vanuit begrotingsoogpunt niet aangewezen”, zegt ze.

De rentelasten van de federale overheid stijgen tegen 2028 van 10,3 miljard naar ongeveer 14 miljard euro en momenteel is het veel goedkoper om te lenen op tien jaar dan op een jaar, klinkt het. “Het is daarom vanuit begrotingsoogpunt niet aangewezen de duurdere rentevoeten op een jaar bijkomend te ondersteunen met een verlaagde roerende voorheffing van 15 procent in plaats van 30 procent”, vindt Bertrand. De staatsbon kan er wat haar betreft komen, maar dan tegen het normale tarief van 30 procent.

‘Risico op meerdere fronten’

Financiële experts waar Trends mee sprak, volgen die bedenkingen van de staatssecretaris en ze noemen de uitgifte “risicovol“. “De overheid neemt een risico op meerdere fronten”, vindt begrotingsexpert en professor openbare financiën Herman Matthijs (VUB en UGent). “Met de stijgende langetermijnrente kunnen de kosten voor de schatkist hoog oplopen. Het is op het eerste gezicht voor veel spaarders interessant, maar de overheid moet het opgehaalde geld wel op tafel leggen na de looptijd.”

‘De vraag is welke schade we berokkenen aan de banken, in het bijzonder de kleinere’

Herman Matthijs, professor openbare financiën VUB en UGent

“Een tweede mogelijk probleem ontstaat bij de banken, die hun deposito’s zien wegvloeien richting de staatsbons”, gaat Matthijs verder. “De hoofdreden waarom banken aarzelend de spaarrente verhoogden, was dat ze van de ECB een financiële buffer moesten opbouwen. Straks vloeit voor de tweede keer in korte tijd geld van de spaarrekeningen naar de eenjarige staatsbon. De vraag is welke schade we daarmee berokkenen aan de banken, in het bijzonder de kleinere. De grootbanken geven de staatsbon zelf uit en achteraf komt het geld weer op de effectenrekening te staan. Maar wat zijn de gevolgen voor de minimumreserves bij banken zoals Argenta en Bank van Breda?”

Er is ook weinig enthousiasme bij de banken, die spaargeld van hun klanten zien wegvloeien. KBC-topman Johan Thijs gaf in een interview met Trends aan dat de overheid geen goed schuldbeheer doet als het nu een nieuwe eenjarige staatsbon zou uitgeven. Daarnaast zal KBC ook “gepast commercieel actie ondernemen”.

‘Buiten de kwestie’

Jean Deboutte, de directeur van het Agentschap van de Schuld, volgt de argumenten van Alexia Bertrand niet en hij verdedigt de nieuwe uitgifte. “Men betrekt er iets bij dat er niets mee te maken heeft”, zegt hij. “Dat de rente op lange termijn nu lager is, is buiten de kwestie.”

Deboutte benadrukt dat in december in het financieringsplan 2024 is bepaald dat 13,5 miljard euro zal worden opgehaald via kortetermijnschuld. Dat gebeurt via de staatsbon of schatkistcertificaten. In december ging Deboutte er nog van uit dat de regering opnieuw van de verminderde roerende voorheffing gebruik zou maken. De ministerraad kan het advies van Bertrand nog overrulen. Maar dat lijkt weinig waarschijnlijk, gezien de staatssecretaris deel uitmaakt van de ministerraad en ze op zijn minst op de steun van de liberale collega’s kan rekenen. Wanneer de regering zich over het dossier buigt, is nog niet geweten, maar mogelijk gebeurt dat pas na de krokusvakantie.

De uitgifte van een staatsbon op een jaar in september 2023 was een immens succes. Door een verminderde roerende voorheffing konden gezinnen rekenen op een nettorendement van 2,81 procent. Er werd massaal op ingetekend, voor 21,9 miljard euro.

Lees ook: