Nieuwe computers, oude structuren

Justitie moderniseert zijn informaticatechnologie. Maar de lokale republiekjes blijven bestaan.

Niet alleen moeten dertien verschillende bestaande systemen op elkaar worden aangesloten. Da’s een kwestie van de juiste software. Maar ook de hardware zal worden aangepast of geïnstalleerd. De woordvoerder van de minister: “We moeten in sommige gerechtsgebouwen de boel openbreken om basisapparatuur als een kabel aan te leggen.” Lobbyisten voor informaticabedrijven zoeken alvast hun weg naar het kabinet.

Maar de modernisering van Justitie is niet alleen een kwestie van technologie. “Iedereen zit vastgeroest in zijn privileges, en het kabinet en de administratie botsten meer dan eens,” zegt een kabinetsmedewerker. “De Copernicus-hervorming, waarbij de administratie in dit gerechtelijk jaar grondig wordt hervormd en er eventueel externe overheidsmanagers worden benoemd, kan een doorbraak betekenen.”

Dit is slechts de start van een eventuele grondige bijsturing van Justitie. De kern van het probleem ligt bij de structuur van de rechtbanken. Het management van een rechtbank is immers de zaak van de korpsoversten, de ‘magistraten-managers’.

Alle 27 gerechtelijke arrondissementen hebben een rechtbank van eerste aanleg, van koophandel en een arbeidsrechtbank _ alledrie met een eigen voorzitter. Bovendien werken er twee parketten, één onder de procureur en één onder de arbeidsauditeur. De Belgische Justitie heeft zo’n 200 korpsen die autonoom optreden, stelt ook voorzitter Guido De Croock van de Dendermondse rechtbank van koophandel (zie ook blz. 55).

Net zoals in Nederland zouden de drie republiekjes per arrondissement (elk met een aparte griffie) kunnen samensmelten tot één rechtbank, onder leiding van één voorzitter met ruime, gedecentraliseerde bevoegdheden. Tot voor enkele jaren was dit voorstel _ gelanceerd in de jaren zestig door de magistratuur zelf _ onbespreekbaar. Een magistraat: “Politici konden per arrondissement vijf voorzitters, hun hoofdgriffiers en eventueel _ als er voldoende personeel was _ nog eens tien ondervoorzitters benoemen, zodat de rechtbanken hun favoriete actieterrein waren. Maar vandaag gebeuren de benoemingen en promoties door de Hoge Raad voor de Justitie, die zich baseert op objectieve criteria. Politici verliezen hun belangstelling voor de magistratuur.”

Vakbonden en het georganiseerde patronaat zijn nog voorstander van een aparte arbeidsrechtbank en rechtbank van koophandel, omdat ze er mee beslissen over de aanduiding van de lekenrechters. Een rechter: “Is dat corporatisme niet strijdig met het paarse gedachtegoed?”

PHOTO NEWS

PHOTO NEWS