NewB or not NewB

De komende maanden worden cruciaal voor de nieuwe coöperatieve bank NewB. Voldoende kapitaal aantrekken blijft de grootste uitdaging.

Komt de coöperatieve bank NewB er of niet? Die cruciale vraag wordt wellicht in de komende maanden beantwoord. CEO Dirk Coeckelbergh blijft optimistisch, maar objectief bekeken liggen de kaarten niet goed. De bank heeft al 2,8 miljoen euro verbrand en wil dit jaar nog eens 3,5 miljoen euro vers kapitaal ophalen. Maar die bedragen betekenen niets in vergelijking met het kapitaal dat NewB nodig heeft om een echte bank te worden.

Het project van NewB zag het levenslicht in 2011. De financiële crisis had duidelijk gemaakt dat grootbanken als Dexia en KBC het coöperatieve bankmodel van instellingen als Bacob en Cera hadden misbruikt. Vanuit het middenveld gingen stemmen op om weer een eenvoudige, coöperatieve spaarbank op te richten die de belangen van de gewone klant zou vooropzetten. Een veilige bank, zonder bonussen en luxepaleizen, zonder ingewikkelde producten, voor en door de burger, zo laat de wervingscampagne van NewB zich samenvatten.

Ethische bankkaart

128 sociale en maatschappelijke organisaties engageerden zich. Ze stortten minstens 2000 euro en werden geregistreerd als A-coöperanten. In die lijst staan ngo’s en vakbonden, maar ook culturele instellingen, het August Vermeylenfonds, de Gezinsbond en Greenpeace. Daarnaast hebben al meer dan 48.000 particulieren minstens 20 euro gestort, waardoor ze het statuut van B-coöperant hebben.

Eind oktober 2014 leverde dat de vennootschap een onderschreven kapitaal van 2,8 miljoen euro op. Dat geld werd grotendeels uitgegeven aan werkingskosten en aan onderzoek naar de mogelijkheden om een banklicentie te verkrijgen. Die zoektocht liep niet van een leien dakje. De toezichthouders toonden zich vanaf het begin erg kritisch voor het project. De FSMA had bedenkingen bij de prospectus die NewB wilde publiceren om meer kapitaal aan te trekken. De Nationale Bank van België eiste dat NewB eerst een voldoende kapitaalkrachtige referentie-aandeelhouder zou aantrekken.

Drie jaar na de start besloot de raad van bestuur van NewB het geweer van schouder te veranderen. Het doel blijft hetzelfde: een nieuwe coöperatieve bank oprichten. Maar als tussenstap zou een concrete financiële dienst worden ontwikkeld: een soort bankkaart met een sterke ethische inslag die aan de coöperanten wordt aangeboden en NewB zijn eerste operationele inkomsten moet opleveren. Hoe de kaart er precies gaat uitzien, is nog niet duidelijk. De lancering is gepland voor april.

Meerwaarde bewijzen

“Met de lancering van dat vernieuwende financiële product kan NewB zijn meerwaarde bewijzen”, zegt Dirk Coeckelbergh, de CEO van NewB. “We hebben navraag gedaan bij onze coöperanten, en ze zijn sterk geïnteresseerd in een ethische kaart. Bovendien kan het product een hefboom zijn om nieuwe coöperanten aan te trekken. In het beste geval levert de kaart ons enkele miljoenen euro’s commerciële inkomsten op. Dan hoeven we niet telkens een beroep te doen op de coöperanten om onze werking en plannen te financieren.”

Voor 2015 heeft NewB 750.000 euro inkomsten uit de kaart gebudgetteerd. Maar de uitgaven — onder meer voor personeel, maar vooral voor de oprichting van een financieel platform — liggen een stuk hoger. “Als de kaart een succes wordt en coöperanten het product snel oppikken, kunnen we al na een of twee jaar winst maken”, denkt Coeckelbergh.

Aangezien NewB voorlopig nog geen inkomsten heeft, moet het de ontwikkeling en de lancering van de kaart pre-financieren met vers kapitaal van de coöperanten. Daarom heeft NewB de limiet voor de intekening op coöperatieve aandelen opgetrokken van maximaal 120 euro (zes aandelen van 20 euro) naar 1000 euro voor fysieke personen, en naar 5000 euro voor rechtspersonen.

Een of twee jaar

Met het optrekken van die limieten beginnen de coöperanten van NewB al een aardig risico te lopen. Ter herinnering: de Arco-coöperanten konden tot 1250 euro intekenen, en ook bij Cera werden inschrijvingen op E-aandelen beperkt tot 1250 euro per persoon. NewB komt daar nu heel dicht bij in de buurt. Coeckelbergh ontkent niet dat het om aandelenkapitaal met een reëel risico gaat, maar hij vindt het optrekken van het maximum verantwoord omdat er een concreet product wordt gelanceerd.

“Uiteraard verwachten we niet dat iedereen zal bijstorten tot 1000 euro”, aldus de CEO van NewB. “Een onderzoek van de UGent heeft ons geleerd dat een derde van onze coöperanten bereid zou zijn gemiddeld 50 euro bij te storten. Een kwart wil gaan tot 300 euro, en iets minder dan 10 procent zou over de brug willen komen met 750 à 1000 euro extra.” Uitgaande van die hypotheses wil NewB dit jaar 3,5 miljoen euro ophalen.

De teller staat op 1,5 miljoen euro. In het begin liep de kapitaaloperatie op wieltjes, maar intussen gaat het moeizamer. “1,5 miljoen euro volstaat in elk geval om de NewB-kaart te lanceren”, zegt Coeckelbergh. Hij gaat ervan uit dat de resterende 2 miljoen tegen eind dit jaar binnen is. Maar 3,5 miljoen euro is een peulschil in vergelijking met de reële kapitaalvereisten voor een coöperatieve bank.

“We hebben 60 miljoen euro kapitaal nodig om de bank waarvan we dromen op te starten”, geeft Coeckelbergh toe. Buitenstaanders zeggen dat 100 miljoen euro kapitaal het minimum is om kans op succes te maken als startende spaarbank. Dat spreekt Coeckelbergh niet tegen: “Daar hopen we na een of twee jaar activiteit te staan.”

Bedrijfseconomisch rendement

40 van die 60 miljoen euro moet komen van de particuliere aandeelhouders (de B-coöperanten). Aangezien die niet bereid zijn grote bedragen neer te tellen, is dat enkel haalbaar als het aantal coöperanten aangroeit tot ongeveer 125.000, zo leren documenten van NewB. En daar knelt het schoentje. De lopende kapitaaloperatie wordt vooral gedragen door de bestaande coöperanten. Hun aantal stagneert tussen 48.000 en 50.000. Er komen nauwelijks nieuwe aandeelhouders bij.

“Vorig jaar zijn er 5000 nieuwe coöperanten bijgekomen”, merkt Coeckelbergh op. “Dat is verre van slecht voor een bank zonder financiële diensten. Ik ga ervan uit dat een succesvolle lancering van een of meer financiële producten het aantal coöperanten flink zal doen stijgen. Als mensen concrete producten met een bedrijfseconomisch rendement zien, zal hun interesse toenemen.”

De resterende 20 miljoen euro denkt NewB te vinden bij nieuwe financiële partners of institutionele investeerders, die dan als C-coöperanten te boek zullen staan. Voorlopig kwam enkel de Fondation Chimay Wartoise, een stichting die aanleunt tegen de abdij van Chimay, met 200.000 euro over de brug. “Wij zijn in gesprek met dertig tot veertig potentiële financiële partners”, zegt Coeckelbergh. “In sommige gevallen gaat het om organisaties met een grote financiële slagkracht.”

De stekker uittrekken

In elk geval wil Coeckelbergh nog voor de zomer de operatie starten om het kapitaal van de B-coöperanten op te trekken tot 40 miljoen euro. In dat geval moet NewB een prospectus uitgeven, zoals elke erkende coöperatie die in België meer dan 5 miljoen euro per jaar bij het grote publiek wil ophalen. “De FSMA heeft zijn bezwaren opgeborgen en gaat akkoord met een prospectus voor een voorwaardelijke kapitaalverhoging”, zegt Coeckelbergh. “De coöperanten zouden kunnen intekenen, maar ze moeten pas betalen als het licht op groen wordt gezet voor de banklicentie.”

Als alles volgens plan loopt, wil NewB de volgende tijdstabel volgen: de aanvraag van een banklicentie in 2015, het verkrijgen van die licentie in 2016 en het opstarten van de bank in 2017. Tegen dan zou ook het benodigde kapitaal van 60 miljoen euro voorhanden moeten zijn. “Als we dat niet halen en de banklicentie binnen is, kunnen we de inschrijvingsdrempel voor particulieren nog altijd optrekken tot 5000 euro”, zegt Coeckelbergh.

Is er een kans dat het project alsnog afgeblazen wordt? “Enkel als we er dit jaar niet in slagen 3,5 miljoen euro op te halen, als ons eerste product zou floppen én als we geen sterke financiële partner vinden die met ons in zee wil gaan, is er een kans dat de stekker eruit wordt getrokken. Maar ik kan me dat niet voorstellen. Het enthousiasme aan de basis blijft erg groot”, beklemtoont Coeckelbergh.

Gunstige marktomstandigheden

Maar met enthousiasme alleen red je het niet als bank. De economische omstandigheden zijn slecht. Door de lage rente zijn de marges en de rendabiliteit heel laag. En de toevloed aan regulering en de digitalisering doen de kosten hand over hand toenemen. Dit lijkt niet het geschikte moment om een bank op te starten. NewB geeft zelf toe dat de bank zes jaar nodig zal hebben om break-even te draaien, in plaats van de eerder geschatte vijf jaar.

“Dat klopt allemaal, maar de marktomstandigheden zijn wel gunstig”, riposteert Coeckelbergh. “Een vijfde van de Belgen is vragende partij voor een ethische bank. Dat biedt voldoende klantenpotentieel. Bovendien is er een grote behoefte aan een echt Belgische bank die wil investeren in de lokale economie en kmo’s. Voor NewB is dit een heel belangrijk punt. Het kredietbeleid wordt mee bepaald door de coöperanten.”

Binnen en buiten de financiële sector is er opmerkelijk veel sympathie voor het idealisme, de waarden en het uitgangspunt van NewB. “Ik vind het fantastisch wat ze proberen”, zegt een bankier die liever anoniem wil blijven. “De sector zou gebaat zijn met nieuwe spelers.”

Maar tegelijk is de scepsis groot. “Ik ben er niet van overtuigd dat NewB het nodige kapitaal zal kunnen verzamelen”, zegt een kenner van de sector. “Er wordt heel veel inbreng van de particuliere coöperanten verwacht. Zij moeten de kaart niet alleen prefinancieren, ze moeten die ook nog eens massaal afnemen. Bovendien is de ethische propositie van NewB niet uniek. Er is in België al een ethische bank actief (Triodos, nvdr).”

Zoeken naar een partner

Voldoende kapitaal vinden blijft hoe dan ook de achilleshiel van het project. Of het nu goed of slecht uitdraait, in beide gevallen is extra kapitaal noodzakelijk. Als de bank er komt en snel succes kent, moet ze haar kapitaal verstevigen om haar groei te financieren. En als er problemen ontstaan, moet de bank snel bijkomend kapitaal kunnen tanken.

Daarom lijkt het aantrekken van een kapitaalkrachtige referentieaandeelhouder de kortste en zekerste weg naar een volwaardige bank. Dat is ook wat Luc Coene, de gouverneur van de Nationale Bank, wil. “Een akkoord met een belangrijke financiële partner of institutionele investeerder die het kapitaal van NewB stut, zou ons inderdaad heel snel vooruithelpen”, geeft Coeckelbergh toe. “Zolang dat niet het geval is, durf ik te geloven dat de ontwikkeling van concrete financiële diensten ons dossier ten goede komt. In maart treedt er een nieuwe gouverneur aan. Misschien kijkt die anders aan tegen NewB?”

PATRICK CLAERHOUT

“We hebben 60 miljoen euro kapitaal nodig om de bank waarvan we dromen op te starten”

“In maart treedt een nieuwe gouverneur van de Nationale Bank aan. Misschien kijkt die anders aan tegen NewB?”

“Als mensen concrete producten met een bedrijfseconomisch rendement zien, zal hun interesse toenemen”