NEW AGE REIZEN

Zelfs modeontwerpers praten nu honderduit over het oproepen van spirituele kwaliteiten in hun werk, sneert Mick Brown in de inleiding van De spirituele reiziger. Volgens de flap maakte de Londense auteur, journalist en tv-presentator een goed gedocumenteerd overzicht van allerlei zinnige en onzinnige New Age-stromingen. Aanvankelijk wordt die belofte ook ingelost. Gaandeweg stort Brown zich evenwel te diep in de wel erg bizarre zwevers, goeroes en zelfverklaarde messiassen. De ernst en de ironie worden niet meer zo duidelijk gescheiden. Waarschijnlijk mikt de auteur daarmee op een dubbel lezerspubliek, zowel op de rationele sceptici als op de vertwijfelde zoekers. De eerste categorie speurt de (pseudo-)spirituele horizon af naar de oorzaken en beweegredenen. In die groep bevinden zich ongetwijfeld ook heuse freak-voyeurs, die zich maar al te graag vergapen aan de eigenaardige stoet van orakelende zieners en meesters. Jammer genoeg stapt Brown al gauw ook wel erg ver mee met de doorgaans niet zo prettig gestoorden.

Vooraf zoekt de auteur nog een verklaring voor het succes van de spirituele hunker, die zich uit in het veelkleurige fenomeen dat meestal aangeduid wordt met het containerwoord New Age. Hij citeert onder meer theoloog Matthew Fox, die verklaart dat de huidige generaties erop uit zijn “godsdiensten te ontmantelen tot op hun spirituele ervaring.” Brown ziet het als “een symbool van collectieve onzekerheid, in een tijd waarin je niet meer kunt rekenen op een baan voor het leven, en waarin de traditionele instituten van kerk, gezin en gemeenschap ten onder lijken te gaan. Het is een symbool van desillusie in de waarden van het materialisme, een onverschilligheid jegens de wetenschap, die het bestaan heeft beroofd van zijn mystiek.” Het gevolg is het ontstaan van een spirituele Disneyworld met “yogalessen in parochiecentra en cursussen in transcendente meditatie voor overwerkte managers.”

Met De reis van Theo borstelde de Franse filosofe Catherine Clément een (veel) krachtiger spirituele odyssee. Allicht met het megasucces van De wereld van Sofie in het achterhoofd, verpakte ze haar geschiedenis van de theologie in een roman met een 14-jarige zieke jongen in de hoofdrol. Zijn wereldreis brengt hem in contact met de grote godsdiensten, maar ook met minder gekende mythen en animisten. Het vliesdunne verhaal en de eenvoudige uitleg staan garant voor een nieuw succes.

Mick Brown, De spirituele reiziger. Kosmos/Z&K, 413 blz., 995 fr. Catherine Clément, De reis van Theo. Ambo, 679 blz., 990 fr.

LDD