Na de fiscale amnestie … straks een vermogensbelasting

De verkiezingen komen eraan, en dus duikt ook de idee van een vermogens-belasting weer de kop op. Met de fiscale amnestie en de nieuwe antiwitwas-wetgeving heeft België de ideale omgeving gecreëerd voor het invoeren van een belasting op vermogen. Moet u zich zorgen maken?

“De fiscale amnestie kent geen succes omdat de Belgen de invoering van een algemene vermogensbelasting vrezen.” Dat zegt Saskia Lust van het fiscaal kantoor Loyens uit Brussel. Haar standpunt wordt bevestigd door een enquête van ons zusterblad Cash vorige maand.

Maken we ons terecht zorgen? Op het eerste gezicht valt het nogal mee, want almaar meer politici lijken de piste van een belasting op vermogens te verlaten, niet alleen hier in België maar ook internationaal. Landen die de maatregel al wel hebben ingevoerd, merken immers dat die weinig of niets oplevert. Kapitaal is nog nooit zo mobiel geweest. Zelfs de rode pitbullterriër van de fiscus, administrateur-generaal Jean-Marie Delporte, heeft zijn voorstel uit 1995 om een heffing van 1 % op een forfaitaire vermogensgroei van 10 % in te voeren, weer opgeborgen. Vandaag spreekt Delporte alleen nog over een geïntegreerde databank die de fiscale gegevens van alle belastingplichtigen zou bevatten: het zogenaamde enig dossier.

Anderen vinden dan weer dat de tijd wél rijp is voor de invoering van een algemene vermogensbelasting. Zo somde professor Frans Vanistendael ( KU Leuven), dé éminence grise van de Belgische fiscalisten, in De Tijd de gunstige voorwaarden op voor zo’n belasting. Er is de antiwitwaswetgeving, de Europese spaarrichtlijn, de fiscale amnestiemaatregel en de nieuwe ethiek van zowel banken als belastingplichtigen tegen fraude… Na voetbal verliest ook de belastingontduiking haar koppositie als populairste volkssport.

Hoeveel bezitten de Belgen?

Met de verkiezingen voor de deur klinkt de roep naar een beter belastingsysteem om de verzorgingsstaat te financieren steeds luider. België heft, in vergelijking met andere landen in Europa, momenteel meer taksen op arbeid en minder taksen op vermogen en consumptie. In opdracht van de christelijke vakbond publiceert het Hoger Instituut voor de Arbeid ( Hiva) eind deze maand haar nieuwe studie over de kost van het niet belasten – een verwijzing naar de term ‘ the cost of non-Europe‘, waarmee de Europese Unie de realisatie van de interne markt voorbereidde.

Vier jaar na het eerste ophefmakende rapport blijkt dat, ondanks alle maatregelen, de fiscale druk op arbeid blijft stijgen van 35 % naar 40 %, terwijl de impliciete belastingvoet op kapitaal onder het Europese gemiddelde van 29,5 % zakt naar 28,7 % (zie tabel: Impliciete belastingvoet op kapitaal). Zo genereren alle kapitaalbelastingen samen amper15 miljard euro op een totaal van 75 miljard euro aan fiscale ontvangsten.

Nochtans zit het vermogen van de Belgen in de lift. Volgens KBC bezitten alle gezinnen samen 1362 miljard euro: een toename van 26 % tegenover 1998.

De cijfers zijn koren op de molen van het ACV, dat volgende week zijn voorstellen lanceert om inkomsten uit kapitaal zwaarder te belasten. Koen Meesters, fiscaal adviseur van de studiedienst: “Vandaag is de discrepantie tussen belastingen op arbeid en kapitaal té groot. Een gevolg daarvan is dat de zwakste schouders het zwaarste gewicht moeten dragen. Ik vind dat fundamenteel onrechtvaardig. Er moet dan ook een ander fiscaal stelsel komen. Het is geen kwestie van meer, maar van anders belasten.”

De christelijke vakbond eist opnieuw de invoering van een algemene vermogensbelasting, iets wat het ACV ook al deed in 2000. Ook de afschaffing van aandelen aan toonder staat op het verlanglijstje van de bond.

Koen Meesters: “Eind vorig jaar stelde de regering die maatregel in het vooruitzicht als compensatie voor de fiscale amnestie. Maar intussen is de idee een stille dood gestorven. Niemand praat er nog over. Nochtans zijn we de enige lidstaat in de Europese Unie die dit fraudegevoelige systeem hanteert.”

De christelijke vakbond wil eveneens af van het liberale dogma dat kapitaal al voldoende wordt belast. Meesters pleit daarom voor een belasting op de meerwaarden van aandelen.

Daartegenover staat wel dat de beleggers ook hun verliezen van de belastingen zouden mogen aftrekken. Maar die maatregel zou in de huidige laagconjunctuur op de beurs de nationale schatkist een aardige duit kosten, zodat het voorstel weinig kans maakt binnen de regering.

Ook de socialistische vakbond blijft achter de invoering van een algemene vermogensbelasting staan. Luc Voets, directeur van de ABVV-studiedienst: “Uit een recente studie van de Europese Commissie blijkt dat de impliciete belastingdruk op kapitaal in België niet hoger ligt dan 28,7 % van het bruto binnenlands product. Dat cijfer ligt dus onder het Europese gemiddelde van 29,5 % ( nvdr- zie tabel). Aangezien België samen met Nieuw-Zeeland het enige land ter wereld is dat geen meerwaardebelasting op aandelen kent, kan daar dus best nog een algemene vermogensheffing bij. Die taks bestaat al in Finland, Frankrijk, Luxemburg, Spanje, Zweden en Zwitserland. Wij zien die maatregel niet zozeer als een belangrijke bron van inkomsten – wegens de vluchtigheid van het kapitaal kun je maar een zeer laag tarief invoeren – maar wel als een handig instrument om een beeld te krijgen van de vermogens van de Belgen, een soort kadaster dus. Dat zal niet tot een kapitaalvlucht leiden, wel tot een betere verdeling van de lasten tussen de verschillende productiefactoren.”

Waarom is een vermogensbelasting niet efficiënt?

De fiscale wereld ziet die maatregel evenwel niet zitten. Volgens Philippe Vanclooster van consultancyreus PricewaterhouseCoopers verliest de idee van een vermogensbelasting steeds meer veld: “Internationaal gezien, schaffen steeds meer landen de vermogensbelasting af. Door de hoge mobiliteit van kapitaal levert die taks in de praktijk toch niets op. De inning kost bijna evenveel als de opbrengst. Zelfs het Nederlandse alternatief van een vermogensrendementsheffing was geen succes. Bovendien zou de invoering van een vermogensbelasting de fiscale stabiliteit in België nog meer in gevaar brengen. Dat zou nefast zijn voor onze economie, die sterk nood heeft aan risicokapitaal uit binnen- en buitenland.”

Bovendien ligt de (para)fiscaliteit in ons land al zeer hoog, voegt Jean Baeten, fiscalist van het Verbond van Belgische Ondernemingen ( VBO), eraan toe: “We gaan daar toch geen schep bovenop doen zeker? België kent al diverse vormen van een vermogensbelasting. Hoe bestempel je anders de roerende en onroerende voorheffing, of de erfenis- en registratierechten? Elke bijkomende heffing zou alleen maar aanleiding geven tot nog meer kapitaalvlucht, vooral van kleine en middelgrote patrimoniums. De grote fortuinen zitten via allerlei wettelijke constructies toch al lang in het buitenland. Hét probleem vandaag is dat er te veel belastingen zijn. De tijd is rijp om in de kosten te snijden. Heel wat jongeren twijfelen eraan of ze nog wel in België zullen blijven wonen en werken.”

Een vermogensbelasting staat in ieder geval niet op de politieke agenda van de huidige regering. Minister van Financiën Didier Reynders ( MR) is mordicus tegen en zelfs de PS heeft publiekelijk verklaard geen voorstander te zijn van een vermogensbelasting. Baeten: “Elke speculatie over een mogelijke invoering van een vermogensbelasting voedt het klimaat van rechtsonzekerheid. En daar hebben we nu al zo’n last van.”

Dan maar belasten via een omweg?

Ondertussen voerde de overheid ongemerkt wel de belastingdruk op het vermogen van de Belgen op. Eind 2003 verhoogde het parlement nog de afleveringstaks op Belgische effecten – jaarlijks goed voor 64 miljoen euro – van 0,2 % naar 0,6 %. En tegelijk breidde Verhofstadt II de belasting van 0,06 % op de inventariswaarde van Belgische beleggingsfondsen uit naar buitenlandse fondsen die in ons land worden verdeeld, inclusief de gemengde beleggings- en verzekeringsproducten (de zogenaamde Tak 23). Tegen die maatregel heeft de Luxemburgse banksector intussen bij de Europese Commissie een klacht ingediend. Met succes, zo lijkt. In een recent advies bestempelt de advocaat-generaal van het Europees Hof van Justitie de Belgische beurs- en afleveringstaksen op de emissies van buitenlandse beleggingsfondsen als strijdig met de Europese kapitaalrichtlijn. Dubbele belastingen met de lidstaat van vestiging zijn niet toegelaten.

Ook versterkte België zijn fiscale wapenarsenaal. Lieven Denys, docent internationaal en Europees fiscaal recht aan de Vrije Universiteit Brussel ( VUB): “Nadat de Europese richtlijn over de wederzijdse bijstand voor de invordering van belastingen van kracht werd, wijzigde ons parlement op 29 januari 2004 de wet van 20 juli 1979, waardoor België het recht krijgt om ook inkomsten- en vermogensbelastingen in de hele Europese Unie (dus ook Luxemburg) te innen. Dit betekent bijvoorbeeld dat de fiscus voortaan ook Luxemburgse sicavs aan een taks van 0,06 % kan onderwerpen op het vermogen dat in Belgische handen is. Vluchten kan niet meer”.

In die zin gelooft Denys niet in de invoering van een algemene vermogensbelasting. Wel verwacht hij een verschuiving naar een gedepersonaliseerde belasting op het vermogen, die rekening houdt met de privacy: “Zo wordt het onevenwicht tussen arbeid en kapitaal gedeeltelijk hersteld, maar het herverdelingseffect van de fiscaliteit is niet meer van deze tijd.”

eXtra informatie op www.trends.be

Op de Trends-site geven we een overzicht van de verschillende systemen van vermogensbelasting in zes Europese landen.

Eric Pompen

De Belgische gezinnen bezitten een gezamenlijk vermogen van 1362 miljard euro.

De overheid dreef al in het geniep de belastingdruk op het vermogen van de Belgen op.

Op steun van de VLD, het Vlaams Blok en de NV-A hoeft links niet te rekenen voor een vermogensbelasting.

De christelijke vakbond ACV pleit voor de invoering van een algemene vermogensbelasting.