Montreal

Montreal oefent een grote aantrekkingskracht uit op Europeanen. Deze grote Canadese stad dankt haar naam aan de Mont Royal en biedt natuur, cultuur, shopping en gastronomie. De vlucht is betaalbaar en de koers van de Canadese dollar is veel interessanter dan die van zijn Amerikaanse broertje.

Montreal is eigenlijk een eiland tussen twee rivierarmen. Op 19 mei 1535 deed Jacques Cartier voor het eerst dit stukje Canada aan, dat toen bewoond werd door de Irokezen en de indiaanse naam Hochelaga droeg. In 1611 vestigde Samuel de Champlain hier een eerste nederzetting. Met de komst van de Sieur de Maissonneuve in 1642 begint de eigenlijke geschiedenis van Montreal, dat toen Ville-Marie werd genoemd.

Vandaag hoort u in deze jonge stad in de provincie Québec zowel Frans als Engels. U vindt er liefst vier universiteiten: twee Franstalige en twee Engelstalige.

De boulevard Saint Laurent – La Main genaamd (spreek uit: la mééén) – verdeelt het centrum in een oostelijk en een westelijk deel, wat vroeger overeenkwam met een Franstalig en een Engelstalig territorium. De rivier Saint Laurent vormt de zuidgrens van de stad.

Voor het plannen van een toeristisch, cultureel of gastronomisch bezoek aan de stad, kunt u bij Infotouriste alle nodige informatie, reisgidsen en kaarten krijgen.

Ook de Engelse krant The Gazette of de Franse krant Le Devoir, evenals de gratis weekbladen Mirror en Hour (Engels) en Voir en Ici (Frans) vormen een welkome bron van actuele informatie. Ze zijn bijna overal verkrijgbaar, en zeker bij de dépanneurs (kruideniers).

Liefhebbers van boeken en reisgidsen kunnen hun hart ophalen, want de stad is rijk aan boekwinkels: de megastore Chapters (1171 Ste. Catherine west – metro Peel) is al een goed begin.

Als eerste kennismaking met de stad is een georganiseerde rondleiding – te voet of per bus – geen slecht idee. Officieel zijn deze rondleidingen in het Frans óf in het Engels, maar de meeste gidsen aarzelen niet om – indien nodig – van de ene taal naar de andere over te springen. De meest originele rondleidingen worden niet het hele jaar door georganiseerd, vraag dus van tevoren de nodige informatie aan. De minst traditionele tours worden georganiseerd door de Société Historique de Montréal (Tel. 878.9008), Héritage Montréal (Tel. 875.2985), Architectours (Tel. 875.2985), en L’autre Montréal (Tel. 521.7802).

Wie geïnteresseerd is in architectuur, decoratie en gastronomie vindt zeker zijn gading op de 9de verdieping van het warenhuis Eaton’s (677 Ste. Catherine west). U kunt er lekker eten, of gewoon koffie of thee drinken (voor een schappelijke prijs) in een sprookjesachtig art deco-interieur. Toch is deze locatie niet erg bekend, noch bij toeristen, noch bij stadsbewoners.

Montreal is een behoorlijk grote stad met ongeveer drie miljoen inwoners. Een bruisende stad ook. Er wordt wel eens gezegd dat er hier in de grote straten om vier uur ‘s morgens nog meer leven is dan in die van andere wereldsteden om vier uur ‘s middags!

De boeiendste buurten vindt u op het Plateau Mont Royal, een natuurlijk terras boven de stad. U treft er een bonte mengeling van culturen, kunstenaarswijken, kleine cafeetjes met terrasjes in de zomer, en gespecialiseerde winkels midden in een woongebied. Hier vindt u de beste bagels (erg populaire kransvormige broodjes), met name bij Bagel Factory (74 Fairmont west) en Bagel Shop (263 en 158 St. Viateur west). U loopt er voorbij het uiterst rustige Carré St. Louis, waar onder andere Gilles Carle (producer), Michel Tremblay (schrijver) en Pauline Julien (zangeres) hun intrek hebben genomen. De verkeersvrije straat Prince Arthur en de rue du Parc, met haar muzikanten, zorgen voor een bohémienachtige sfeer. Maar the place to be is het gedeelte van de boulevard Saint Laurent tussen Sherbrook en de avenue du Mont Royal.

Het hart van het Franstalige Montreal, een oude arbeidersbuurt, ligt aan weerskanten van de Promenade Ontario die deel uitmaakt van Hochelaga-Maisonneuve. Ver van het centrum, op Ontario oost tussen Pie IX en Saint Germain, komen weinig toeristen.

Hochelaga-Maisonneuve is een van de oudste gedeelten van Montreal en wordt tegenwoordig gedomineerd door het Olympisch stadion uit 1976. In dit deel van de stad krijgt u een goed beeld van de omstandigheden waarin de minst bedeelde klassen in de 19de eeuw, ten tijde van de grote industriële vestigingen hier, hebben geleefd. In het restaurant Chez Clo (3199 Ontario oost – Tel. 522.5348), praat men geanimeerd in het joual (familiair Frans-Canadees) terwijl men geniet van de typische Frans-Canadese keuken. Het is hier precies één grote familie.

Als u van plan bent de Tour du Stade Olympique te bezoeken (4545 Pierre de Coubertin – metro Pie IX) – die een helling heeft van 45° – doe dan niet té enthousiast. Voor de Canadezen is deze toren nog steeds het symbool voor financiële uitspattingen en slechte planning qua toegankelijkheid voor het publiek. Sinds het stadion het hele jaar overdekt is, ligt er kunstgras. Jazzliefhebbers kunnen op vrijdagavond tijdens de Soirées de Jazz drie concerten bijwonen op de top van deze hoogste hellende toren ter wereld (175 meter). Voor meer info: Tel. 252.8687.

Ten oosten van Saint Laurent vinden cafeïneverslaafden en calorieverslinders hun gading in Litte Italy (metro Jean Talon): u vindt hier de beste cafés en tearooms van de stad. In de kerk Madonna della Difensa (6810 Henri Julien) staat nog steeds een beeld van Mussolini. Het zou hier staan omdat hij de treinen op tijd liet rijden…

Westmount is de chique buurt bij uitstek, iets ten zuiden van de Golden Square Mile. Hier staan de mooiste oude huizen bij elkaar, met als hoogtepunt de Summit Circle, een lustoord voor ornithologen: alle soorten vogels laten hier hun gezangen horen. Verbaast het u dat Leonard Cohen hier zijn jeugd doorbracht (599 Belmont)?

Het enige voor het publiek toegankelijke huis van de Golden Square Mile is de Mount Stephen Club (1440 Drummond – Tel. 849.7338). U kunt er op zondag terecht voor een brunch tussen 11.00 en 15.00 uur. Het huis werd in 1884 gebouwd voor George Stephen, de toenmalige voorzitter van de Banque de Montréal en een van de oprichters van de spoorwegmaatschappij Canadian Pacific. Naar verluidt hadden de Engelstalige bewoners van deze ‘gouden vierkante mijl’ rond 1930 de heel Québec en 70% van Canada economisch in handen.

Het stadscentrum, niet ver daar vandaan, situeert zich rond de Place des Arts dat in 1963 werd aangelegd, en waar de thuisbasis van het uitstekende Symfonische Orkest van Montreal onder leiding van de Zwitser Charles Dutoit gevestigd is.

Om de hoek huist de verzekeringsmaatschappij Sun Life, het symbool voor de rijkdom van de Engelstaligen, in een schitterend art deco-gebouw. Hier werden tijdens de tweede wereldoorlog in de kelder de schatkistcertificaten en de goudvoorraad van de Bank van Engeland bewaard. Tussen de wolkenkrabbers doemt een kruisvormig gebouw op – op de Place Ville-Marie – van de hand van Ieoh Ming Pei (1962), de ontwerper van de piramide van het Louvre. Daar recht tegenover staat het Hôtel Reine Elisabeth, waar John Lennon en Yoko Ono in mei 1967 hun ‘bed-inn’ hielden op de 17de verdieping, als protestactie tegen de Vietnam-oorlog.

Niet ver van het Centre Molsen, het heilige der heiligen van de Sainte Flanelle – de Canadiens de Montréal, het legendarische ijshockeyteam – kunt u de kathedraal Marie-Reine-du-Monde bewonderen, een replica van de Sint-Pieters in Rome. Iets verderop, in Sherbrook west, liggen luxewinkels en het Ritz Carlton waar Elisabeth Taylor en Richard Burton een van hun huwelijken vierden.

Maar ook voor een rustige wandeling zit u goed in Montreal. Vraag bij de toeristische dienst maar naar de lijst met parken: groen genoeg! Eén park moet u gezien hebben: Mont Royal. Na een klim van 292 treden wordt u beloond met het mooiste uitzicht over de stad. Dit indrukwekkende park werd in 1874 ontworpen door Frederick Law Olmsted, die vooral bekend is van zijn werk in het Central Park in New York en de Capitol Grounds in Washington. Op het hoogste punt van het park (233 meter) prijkt een immens verlicht kruis, dat waakt over liefst 50.000 bomen, drie kerkhoven (protestants, katholiek en joods), 24 langlaufpistes (er valt gemiddeld twee meter sneeuw per jaar), een meer dat ‘s winters dienst doet als schaatsbaan en zelfs enkele skipistes. En dat allemaal midden in de stad!

Overal in Montreal vindt u verrassende plekjes en adresjes waar nauwelijks toeristen komen.

Neem het theater Espace Go (Tel. 271.0813), een erfenis van de feministische beweging, waar uitsluitend stukken van vrouwen worden gespeeld.

Montreal heeft geen stranden, maar u kan er makkelijk een baantje trekken. Een van de bekendste zwembaden is dat van Hôtel de la Montagne (Tel. 286.5656). Het ligt op het dak van het hotel en is voor iedereen toegankelijk. Vooral in de zomer wordt het druk bezocht, soms topless.

Ook Bonaventure (Tel. 878.2332) en Westin Mont Royal (Tel. 284.1110) hebben prachtige buitenzwembaden (het hele jaar open), maar deze zijn alleen voor de hotelgasten.

In Montreal is de etnische keuken rijk vertegenwoordigd. Reis- en restaurantgidsen bieden ruimschoots informatie en adressen, ook voor de traditionele keuken. Wilt u iets speciaals? Dan zijn le Vieux St. Gabriel – sinds 1754 – (426 St. Gabriel – Tel. 878.3561) en de aangrenzende Pub St. Gabriel echte aanraders. Het origineelste adres is ongetwijfeld het knusse Ancre d’Or (777 Commune West – Tel. 875.5162) in een voormalige vrouwengevangenis. En als u eens iets anders wilt proeven (krokodil, struisvogel, …), in een decor dat niet alleen uw eet- maar ook uw reislust prikkelt, moet u zeker naar Exotica (400 Laurier West – Tel. 273.5015). Voor een snelle hap is er Orange Julep (7700 Décarie, hoek Paré – metro Namur – Tel. 738.7486): een toonbank, verwerkt in een reusachtige sinaasappel met rondom een ruime parking. Specialiteit is een uitstekende dorstlesser met de naam orange julep (een speciaal soort sinaasappelsap, geheim recept) in het gezelschap van hotdogs en frietjes. Als u van de fifties houdt, moet u hier zijn op woensdagavond tussen 19 en 22 uur, want dan verzamelen hier de auto’s uit die tijd. Orange Julep is alleen open in de zomer.

Ten slotte nog twee adressen, gekend en geliefd bij alle inwoners van de stad: Schwartz’s (39895 St. Laurent – Tel. 842.4813) vooral bekend om zijn smoked-meat, en Wilensky’s (34 Fairmount west – Tel. 271.0247) waar Mordecai RichlerThe Apprenticeship of Duddy Kravitz heeft gedraaid.

Houdt u het liever bij het bekende? Geen nood, er zijn ook heel wat Belgische pasteibakkers, chocolaterieën en restaurants in Montreal te vinden. De wijn is in het algemeen nogal duur in Montreal, maar er wordt ook veel bier gedronken, en vaak mag men zelf een fles meebrengen.

Bent u op zoek naar spiritueel voedsel, weet dan dat Montreal de stad van de honderd klokkentorens wordt genoemd. “In deze stad is het niet mogelijk een steentje te gooien zonder het risico te lopen een kerk te raken,” zei de schrijver Marc Twain ooit. U hoeft niet religieus te zijn om van deze kerken te genieten. Bijvoorbeeld tijdens de geregelde concerten van het befaamde Montreal Symphony Orchestra in de basiliek Notre Dame (424 St. Sulpeca), of tijdens een bezoekje aan de St. Enfant Jésus (5039 St. Dominique – metro Laurier), de wedding cake vanwege zijn taartachtige architectuur.

Een rosse buurt zult u in Montreal niet vinden, maar de meest pikante locaties zijn gelegen in en rond Ste. Catherine. Meest opmerkelijk zijn de Brasserie 4040 (4040 Jean Talon, iets ten westen van Pie IX), waar vanaf 8 uur ‘s morgens schaars geklede dames het ontbijt serveren, en de Salon Adorable Sexy (1959 Jean Talon oost), waar u uw haar kunt laten knippen, al dan niet met een extra service: voor een klein (?) supplement zullen de kapsters do their things while revealing their things, aldus een gids van Tod Hoffman, uitgegeven door ECW (19,95 dollar). Dezelfde gids onthult nog een ander detail, van een heel andere aard: het nabijgelegen Cubaanse consulaat op de noordoostelijke hoek van Cedar en des Pins zou het zenuwcentrum van de Cubaanse spionage in Noord-Amerika zijn en niemand die echt weet wat daar allemaal gebeurt. Tijdens een brand in het gebouw, enkele jaren geleden, zouden gewapende diplomaten de brandweermannen op afstand hebben gehouden terwijl twee van hun collega’s binnen omkwamen, dixit Hoffman.

Tijdens een wandeling door Vieux Montréal (waar in 1998 de Cité du Multimédia ontstond, dat voor ruim 10.000 banen moet zorgen tegen 2005), komt u uit op de Place d’Youville (metro Place d’Armes). Hier zetelde het parlement tijdens de korte periode (1842-1849) dat Montreal de hoofdstad van Canada was. Het gebouw werd in 1849 verwoest door een brand. Maar het Hôtel de Ville staat er nog en is wereldberoemd sinds 1967, toen generaal de Gaulle vanaf het balkon zijn politieke ideeën aan de wereld kenbaar maakte met de woorden Vive le Québec! Vive le Québec libre! Velen associëren dit gebouw (275 Notre Dame oost) met het streven naar de onafhankelijkheid van Québec. Deze afscheidingsbeweging heeft jarenlang gezorgd voor een vlucht van Engelstalige ondernemingen, met name naar Toronto, wat de Belle Province op economisch vlak duur kwam te staan.

Hoe dan ook, in het centrum draait de economie en viert de consumptie hoogtij. Sinds 1954 heeft de stad al meer dan dertig kilometer ondergrondse winkelgalerijen aangelegd, met 2000 winkels, waar ongeveer 500.000 bezoekers per dag op afkomen. Het is een indrukwekkend labyrint, dat erg praktisch en comfortabel is wanneer de temperatuur buiten -30° C bedraagt!

Serge Vanmaercke