Moerman, mafkezen en spiritualiteit

Frans Crols

Eerlijk en elegant heeft An Goovaerts, adjunct-hoofdredacteur van Trends, Fientje Moerman aan het wankelen gebracht. Niet uit nijdigheid, niet om een tipgever of een vriend of vriendin te behagen. Wel om zonder vaar noch vrees te doen wat zij moet doen: opsporen, analyseren, oordelen, publiceren. An Goovaerts kreeg nadien vuilnis over zich, per e-mail met gore seksuele toespelingen, en op recepties met ondernemers.

Vertelt de affaire Moerman iets over de kwaliteit, de moraliteit, de spiritualiteit van onze bedrijfsleiders? Het merendeel van de critici berispten An omdat zij de goede minister Moerman mee ten val had gebracht: “Meisje, in de politiek doen ze dat allemaal, die machtsoverschrijding, dat sjoemelen met de kameraden, waarom dan haar die bekwaam is en aan onze kant staat, onderuithalen?”

Morgen reflecteert Spes over spiri-tueel kapitaal (zie blz. 119). Voor u geeuwend zou stoppen met lezen, waarom mafkezen in de titel? Tony Blair, oud-Labourpremier, gebruikte dat woord in een recent interview om aan te duiden dat hij in het verdraagzame Groot-Brittannië (men zit daar minder op mekaars lip, er is meer ruimte voor tegensprekelijke meningen en stemmen dan hier) zelden opbiechtte dat zijn christelijke overtuiging hem inspireerde voor zijn leiderschap, want dat hij dan een mafkees genoemd zou worden. Mafkees is een synoniem van sufferd en zot.

Spes is geen genootschap van zeurderige katholieken, wel wortelt het in de christelijke traditie en beseft het opperbest dat de roomse kerk hier sedert 1965 vrijwel ingestort is. Zij heeft zich 35 jaar vlottend kunnen houden door voorop te lopen bij antirakettenmarsen, groen activisme, mensenliefde in de tropen. De concurrentie met politieke bewegingen en het progressieve actionisme heeft haar vervreemd van de meerderheid van het haast per definitie behoudende kerkvolk. Na de langjarige flirt met het politiek correcte denken is de kerk voorzichtiger geworden om zich uit te laten over wereldlijke zaken en kiest zij opnieuw voor het innerlijke van de mens. De recente studie Nederlands christendom in de twintigste eeuw (uitgeverij Balans), in grote lijnen relevant voor de Belgische situatie, zegt het zo: “De angst voor de zinloosheid van het leven, die zo kenmerkend is voor de moderne mens, bleek toch niet te kunnen worden onderdrukt door activiteiten ter verbetering van het leven op aarde.”

Is spiritueel kapitaal, spiritualiteit, een verhulde vorm van recuperatie, van zieltjeswinnen, van melige mode? Luc Bouckaert, directeur Spes Academie, schreef een boeiend essay voor de studiedag. Gastheer is KBC en debatteren doen Jan Huyghebaert (KBC Groep), Paul Tanghe (ex-Cera), Ingrid Verduyn (Plus Uitzendkrachten), Willy Duron (ex-KBC), Herman Van de Velde (Van de Velde Lingerie), Geert Vanoverschelde (Sylvester Productions), Marleen Vaesen (Sara Lee, à propos, zie ook het interview met Brenda Barnes, CEO van het concern, blz. 120), Hugo de Moor (KBC). De context vandaag voor ondernemers is niet alleen deze van een groeiende kenniseconomie, maar eveneens van een groeiende waardeneconomie, analyseert Luc Bouckaert: “Bedrijven met toekomst worden gepercipieerd als actoren van menselijke ontwikkeling en niet louter meer als winst genererende machines.”

Spiritueel kapitaal is een nieuw lid van de begrippentrits “menselijk kapitaal, sociaal kapitaal, religieus kapitaal”. Is spiritueel kapitaal gelijk aan religieus kapitaal? Een vraag voor kommaneukers of boekenmensen? Neen, zegt Luc Bouckaert, dé essentiële vraag: “Want een van de merkwaardigste ontwikkelingen in het religieus landschap is de loskoppeling van religie en spiritualiteit. De spiritualiteit heeft een breder maatschappelijk draagvlak dan religie omdat spiritualiteit verwijst naar een persoonlijk doorleefde grondhouding van openheid voor transcendente waarden zoals waarheid, schoonheid, universele liefde, verbondenheid met de natuur of mystieke vereniging met God.” Door de loskoppeling van een religie wordt het mogelijk om spiritualiteit te integreren in niet-reli- gieuze gemeenschappen als bedrijven en organisaties.

Het buikgevoelen van de receptiegangers die An Goo- vaerts kapittelen, zal er niet door verdwijnen. Heren, Spes is niet alleen, er is een trend. Rita Aerts van Shikar (Executive Talent Consulting) zond mij een knap boekje van haar partner Martina Jung: “Being Challenged. The Spiritual Path to Successful Company Integration”. Jung is geen non, geen mafkees, geen stamelaar, wel de ex-CEO van Ahlers, Duits advocaat, Chinakenner, oud-directeur van Hapag-Lloyd. Als bloednuchtere PDG’s zinnen bedenken als “Spirituele intelligentie is de intelligentie met welke mensen hun daden en hun zijn in een context brengen die hun eigen leven en actie zinvol maakt”, dan is er meer dan een hype.

de auteur is directeur van trends