Moeilijke tijden

De Iraanse toekomst oogt zorgelijk nu de Amerikaanse sancties voelbaar worden, maar een regimewissel is onwaarschijnlijk.

De Iraanse president, Hassan Rouhani, zegt dat hij de Amerikaanse poging om zijn land economisch te isoleren, zal verijdelen. Hij dwaalt. Het Iraanse volk zal in 2019 lijden onder de Amerikaanse sancties die internationale banken en bedrijven verplichten de Iraanse markt te mijden. Rouhani en de religieuze leiders zullen niet zegevieren. De kans is groter dat ze zelf de macht verliezen, nu protesten over de economie en corruptie en het land doen daveren.

Toen in 2012 de internationale sancties zich opstapelden, stegen de inflatie en de werkloosheid, kromp het bbp en ontstonden tekorten aan geneesmiddelen en andere basisproducten. Nu gebeurt in grote lijnen hetzelfde. De Iraanse rial is ingestort en de prijzen hebben in 2018 gepiekt, nadat president Donald Trump de Verenigde Staten had teruggetrokken uit het nucleaire verdrag. In 2019 zal de economie krimpen, evenals de handel en investeringen. De belangrijke olie-export zal een zware klap krijgen. De prijzen zullen blijven stijgen en de gewone Iraniërs het leven nog zuurder maken.

Iran hoopt op hulp van de Europese staten die de nucleaire deal nog steunen, en van zijn twee grote handelspartners Rusland en China. Dat zal niet gebeuren. De Europese verordening die bedrijven tegen Amerikaanse sancties moet beschermen, zal niet werken. Europese bedrijven zullen luisteren naar Trumps waarschuwing dat wie zaken met Iran doet, geen zaken met de VS zal doen. Wie zich nog niet uit Iran heeft teruggetrokken, zal dat in 2019 doen. Bovendien zal Rusland met plezier de tekorten op de internationale markt aanvullen als er geen Iraanse olie meer komt. China zal Iran misschien steunen door zijn olie te kopen en te investeren, maar het kan ook niet alles doen.

Rouhani zegt dat Iran het economische offensief twee jaar kan overleven. Maar de zogenaamde ‘verzetseconomie’ betekent voor de meeste Iraniërs dat ze ontberingen zullen lijden. Mensen hamsteren al voedsel. Naarmate ambtenaren armer worden, zullen ze corrupter worden. Dat zal de woede bij veel Iraniërs aanwakkeren. De demonstraties van 2018 in Teheran waren de grootste in de hoofdstad sinds 2012. Ook elders in het land waren er protesten. Ze zullen oplaaien in 2019 en het regime bedreigen. Zoals altijd, zal dat weer antwoorden met geweld en buitenlandse samenzweerders de schuld geven van de problemen van het land.

Nog een revolutie?

Trump en zijn adviseurs hopen dat de sancties het regime zullen dwingen terug te keren naar de onderhandelingstafel. De VS willen een strenger akkoord dat een einde maakt aan het Iraanse kernwapen- en raketprogramma, en ervoor zorgt dat het geen terrorisme meer kan financieren en zich niet meer kan bemoeien met de zaken van andere landen. Sommigen in de regering-Trump hopen dat de economische beroering zal leiden tot een regimewissel. Maar in 2019 is er weinig kans op een nieuw akkoord of regime.

De Iraanse leiders, van wie velen tegen de deal waren, zullen zich ingraven. De Iraanse Revolutionaire Garde zal profiteren van de sancties, omdat meer besteld zal worden bij de bedrijven die ze controleert. De waardevermindering van de rial zal het regime ook helpen, omdat de Iraanse olie in buitenlandse valuta betaald wordt. De oppositie is daarentegen ongeorganiseerd en mist een leider. Toch is bescheidenheid gepast bij prognoses over Iran. Tenslotte hadden ook weinigen de vorige revolutie voorspeld.