Mexicaanse griep geeft Gents supervaccin duw in de rug

De Mexicaanse griep heeft ook een positief gevolg: het versnelt de ontwikkeling van het Gentse universele griepvaccin. Dat vaccin moet alle mogelijke varianten van de ziekte kunnen bestrijden en betekent een miljardenbusiness voor de producenten. Het idee voor zo’n breedspectrumvaccin kwam van emeritus professor Walter Fiers, die er ruim drie decennia aan werkte. De ontwikkeling deed Fiers met een groep wetenschappers rond Xavier Saelens en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie.

Omdat de onderzoeksgroep de klinische testen financieel niet aankon, werd het licentierecht verleend aan het Britse biotechbedrijf Acambis, dat zelf op zoek ging naar een kapitaalkrachtige partner en vorig jaar werd overgenomen door de Franse farmagroep Sanofi-Aventis. Dat alles veroorzaakte vertraging. “Het vaccin had er in theorie al tien jaar kunnen zijn, en dat is wat frustrerend”, zegt Saelens aan Trends.

Door de Mexicaanse griep komt er nu schot in de zaak. “Niet dat er plots binnen enkele maanden of een jaar een vaccin op de markt zal zijn. Maar de geplande tests zullen waarschijnlijk vroeger starten. Daardoor spreken we nu over een termijn van drie of vier jaar, in plaats van vijf jaar”, zegt Saelens.

Het Gentse vaccin maakt nog altijd veel kans om als eerste op de markt te komen, maar de concurrentie zit Sanofi en de Gentse onderzoekers wel op de hielen. De grote rivaal is het Amerikaanse Merck, dat een vergelijkbare aanpak heeft. Daarnaast zijn er ook een paar kleinere – maar daarom niet minder belangrijke – spelers: het Zwitserse Cytos Biotechnology en het Amerikaanse biotechbedrijf VaxInnate. Bovendien wordt ook aan universiteiten koortsachtig gezocht naar een vaccin.

De Mexicaanse griep bewijst hoe dan ook de noodzaak van een universeel vaccin. De vaccins die nu massaal worden opgeslagen voor een mogelijke pandemie zijn waardeloos voor de zogenaamde varkensgriep, omdat ze werden ontwikkeld tegen de vogelgriep. “Die pandemische vaccins zijn dus totaal mismatched“, zegt Saelens. “Zelfs bij de seizoensvaccins is de werking al veel lager als er ook maar een kleine afwijking is.”

Dat er vroeg of laat andere griepepidemies, veroorzaakt door nieuwe varianten, zullen opduiken, is bijna onvermijdelijk. “Alle vogels zijn een natuurlijke gastheer van influenzavirussen. Maar ook honden en vooral paarden zijn een belangrijke gastheer”, legt Saelens uit.

Gelukkig is de ontwikkelingstijd voor een nieuw pandemisch vaccin veel korter geworden. Voor een vaccin tegen vogelgriep was dat nog acht jaar. “Dankzij nieuwe methodes zullen binnen drie of vier maanden de eerste vaccins tegen de griepvariant al beschikbaar zijn”, verwacht Saelens. Geen moment te vroeg volgens de Gentse vaccinexpert. Dat het Mexicaanse griepvirus in vele gevallen vrij normale griepsymptomen veroorzaakt, stelt hem niet gerust. “Mijn belangrijkste zorg is dat het zo snel van mens op mens overgaat. Dat maakt het extra beangstigend.”

Be.L.