Meer profs met aandelen

A ndré Oosterlinck, de rector van de KU Leuven, is welstellend. Neem de beursprospectus van Icos – de machinebouwer voor de chipindustrie (50 % van de wereldmarkt) uit Oosterlincks lab voor patroonherkenning – en tel de oprichtersaandelen van de oud-researcher. Vermenigvuldig die met de koers van Icos. Rector Oosterlinck is bestuurder in tien ondernemingen (zie blz. 50).

Voor duizenden profs en docenten van de Vlaamse universiteiten en hogescholen zijn de openingszinnen aanstootgevend. Rector Oosterlinck is in hun ogen een commerçant en dus een vlek op het blazoen van de fijne wetenschap. Die academici vergeten dat het dankzij ondernemende universitaire onderzoekers is dat zij gsm’en, een pc hebben met internetverbinding, goedkoop vliegen met Ryanair, op hun oude dag beschikken (als zij de behoefte voelen na de jarenlange liefdesdienst aan Vrouwe Wetenschap) over Viagra, niet verdwalen met een GPS in hun karretje, thuis in de microgolfoven een meeneempizza kunnen opwarmen enzovoort. Het nadeel van veel academici (zoals dat van andere exquise geesten onder bijvoorbeeld de progressieven) is dat zij vitten op het systeem dat het hun mogelijk maakt comfortabel, vrij en vrolijk te onderzoeken in Leuven, Gent, Antwerpen, Brussel, Kortrijk en Hasselt.

André Oosterlinck en de KU Leuven zijn bewijzen dat de universiteiten in Vlaanderen deugd zouden hebben van meer ondernemingszin en deugdelijk bestuur. Hoe zoekt bijvoorbeeld een Vlaamse universiteit haar chief executive officer? Hij wordt langs omslachtige wegen gekozen door zijn academische gemeenschap. Is hij de beste? Neen, hij is een consensusfiguur die als zijn beleid controversieel is, wordt teruggefloten door zijn confraters. Onder het mom van de academische degelijkheid vormen de universiteiten een labour controlled organisation met collectivistische trekjes.

Af en toe gebeurt er een ramp en verschijnt een rector die door zijn ondernemerservaring (vader Oosterlinck was een entrepreneur en betrok zijn kinderen bij de KMO) en portemonnee de vrijheid van de polemiek pakt. Wijlen minister van Onderwijs Daniël Coens bevrijdde in 1993 de Vlaamse universiteiten van de staatsbetutteling. De universiteiten hebben zich – excuseer voor het mottige woord – ge-hernationaliseerd en dat is o zo rustgevend voor hen.

Vlaams minister van Economie Patricia Ceysens ( VLD) is verliefd op de kenniseconomie. Universiteiten en hogescholen zijn oases van de kenniseconomie. Leuven, Gent en Brussel behoren tot de Europese subtop. De Vlaamse universiteiten kunnen sterker en creatiever worden door het Angelsaksische model te omhelzen. Dus met een rector die door een commissie van wijzen wordt gezocht bij de besten ter wereld, door meer onderzoekers te motiveren met oprichtersaandelen (niet alleen in de exacte wetenschappen, maar ook in de menswetenschappen), door hogere inschrijvingssommen te vragen (en tegelijk, zoals in het Verenigd Koninkrijk, soepele leningen te voorzien), door de administratieve last voor de Vlaamse professoren in te perken, door de wedden van de profs te moduleren volgens hun kwaliteit.

Klinkt dit kapitalistisch? Ja, voor het volle pond. Uit de voormalige Sovjet-Unie is nooit iets fraaiers gekomen dan de Spoetnik. Al de rest is gegroeid in de universitaire en de ondernemingslabs van het kapitalistische Westen, en dan nog hoofdzakelijk over de plas.

Frans Crols