Manifest verkeerd

De organisatoren van Manifesta 1 hadden hun tentoonstelling als wereldschokkend aangekondigd. Maar zelfs het lepeltje in mijn koffie is er onberoerd bij gebleven.

Manifesta is de titel van een grootscheeps evenement rond hedendaagse kunst dat om de twee jaar op een andere plek in Europa zou moeten plaatsvinden, en waarvan de eerste editie deze zomer in Rotterdam wordt georganiseerd. Twaalf musea en culturele instellingen die samen als een eiland in het stadscentrum liggen gegroepeerd, hebben naast hun eigen, toch al indrukwekkende programma (het Boijmans bijvoorbeeld heeft momenteel ook tentoonstellingen rond Lawrence Weiner en Hans Haacke lopen) ook nog ruimte vrij gemaakt voor allerhande artistieke ingrepen, die de harde kern van Manifesta uitmaken. Manifesta werd niet door een enkele curator samengesteld, zoals de vijfjaarlijkse Documenta in Kassel, maar door een vijftal afkomstig uit Barcelona, Moskou, Boedapest, Wenen en Londen en anders dan bij de Documenta komt ook een groot deel van de deelnemende kunstenaars uit het oosten.

Manifesta zet zich af tegen de grote sterren, en opteerde voor jonge, en onbekende namen. Ze werden in de verschillende locaties rond telkens weer andere thema’s samengebracht, zoals “migratie, communicatie, en vertaling”, “de zoektocht naar culturele identiteit”, of “de complexe relatie natuur en cultuur”. Dat mogen dan misschien nog geschikte thema’s zijn voor een scholierenverhandeling, maar kan men er ook een goede tentoonstelling mee maken ? Niet in Rotterdam, dus. De pretentie, saaiheid, clichématigheid, en betweterigheid waarmee de organisatoren in de teksten om zich heen schreeuwen, en hun bezorgdheid om toch maar politically correct te wezen, hebben per definitie al niets vandoen met datgene wat kunst juist goed kan maken, en het contrast tussen die grootsprakerigheid en het uiteindelijke resultaat is dermate groot dat het werk van de kunstenaars dat vaak op zich al weinig omhanden blijkt te hebben er alleen maar ontgoochelender op wordt. Want een Rus die een maand lang de hond van Pavlov speelt, mag misschien nog wel amuseren, maar voert niet bepaald tot een totaal nieuwe kijk op de wereld.

Toch niet gaan dan, naar Rotterdam ? Jawel. In de deelnemende musea lopen immers nog die andere tentoonstellingen die de bloedarmoede van deze eerste Manifesta ruimschoots compenseren. Zelfs de architectuur die verscheidene van die instellingen de jongste jaren kregen aangemeten is al voldoende om iemand in vervoering te brengen. En wat de Manifesta betreft : gooi die teksten overboord, en stap onbevangen naar de werken. Bevrijd van dat theoretisch keurslijf het lijkt de Rotterdamse ziekte wel zullen ze u af en toe nog in een vrolijke stemming kunnen brengen. Een aangename zondagmiddag kunnen we u dus wel garanderen. Maar de grote epifanie of openbaring zal voor een andere keer wezen.

Max Borka

Tot en met 18 augustus. Op diverse locaties rond het Museumpark en de Witte de Withstraat in Rotterdam. De passe-partout kost 15 gulden.

Pavlov’s dog (Oleg Kulik) Manifesta kondigde tornado’s aan, maar brengt slechts stormpjes in een glas water.