MAGDEBURG, GANGMAKER VAN DE MAANDAGBETOGINGEN

Het heeft wat van een gezellige, gezapige familiale uitstap op een zwoele zomeravond. In dichte drommen wandelen ze in de fraaie winkelstraat Breiter Weg. Vooraan remmen politiecombi’s met zwaailichten het verkeer.

Gezapig? Gefluit, getoeter, slogans in de megafoon. Spandoeken kleuren het panorama. ” Wir wollen Arbeit”, scandeert de massa van circa tienduizend betogers. ” Ich bin ne arme Sau. Politiker sind Schweine,” bloklettert een spandoek.

Magdeburg, zes september, 18.00 uur. In deze hoofdstad van de Oost-Duitse deelstaat Sachsen-Anhalt startten de maandagbetogingen, het protest tegen de sociale hervormingen van de federale regering. Maar het ongenoegen schuilt dieper. Magdeburg biedt die typische wansmakelijke Ossi-cocktail van dodelijke verveling en lethargie. Gloednieuwe, postmoderne winkelgalerijen – symbool van de Kaufrausch – contrasteren met schreeuwlelijke en vervallen architectuur uit de DDR. Menig hoekje verbergt een weggemoffelde lege fles alcohol. Die stillevens worden gelardeerd met norse, sombere, zwijgende gezichten van hoofdzakelijk oudere, uitgebluste mensen.

Gangmaker van de maandagbetogingen is de 42-jarige An- dreas Erholdt. In de DDR was hij arbeider bij de Deutsche Reichsbahn, sinds die Wende is hij werkloos. Erholdt probeerde het met een bijkomende opleiding als kantoorbediende boekhouding en een half jaar als freelance journalist. Niets hielp. De vrijgezel zonder kinderen blijft erg zwijgzaam. De weinige woorden klinken verward, onduidelijk, in een zeer plat dialect. Erholdt is een onopvallend, kleurloos, provinciaal type. Niets laat vermoeden dat hij de gangmaker is achter de betogingen waarvoor alle Duitse topministers vroeger dan gepland uit zomervakantie terugkwamen. “Ik ben tegen sociale afbraak. De recente bezuinigingen waren de spreekwoordelijke druppel die de emmer deden overlopen.”

Voor zijn eerste betoging, half augustus, hing hij pam- fletten van het formaat A4 aan de muren. Zeshonderd mensen kwamen opdagen. “De tweede keer waren het er plots 6000.” Toch sprokkelde Andreas Erholdt wat politieke ervaring. Tot aan de val van de muur was hij lid van de staatspartij SED. Later nam hij een partijkaart van de CDU. En sinds 1998 huist hij bij de lokale splinterpartij Mittelstandspartei.

” Nazis raus! Nazis raus!” Het is 19.30 uur, de betoging eindigt op de schilderachtige Domplatz, met zijn gotische kathedraal in de steigers. Onder luid applaus beklimt Gregor Gysi het podium. Alleen een harde kern van extreemrechtse jongeren protesteert. De toppoliticus van de PDS, de opvolger van de SED, wordt in Magdeburg als een vorst ontvangen. Gysi bespeelt als een handige rattenvanger de angsten en verlangens van de massa. Zijn drie kwartier durende speech wordt één lang uitgerekte tirade tegen het kapitalisme en de westerse Ellenbogenmentalität.

De betogers slikken de slogans als zoete koek. Met economische onzin als hoe lager het loon, hoe meer werklozen. Met rijken die rijker en armen die armer worden. Josef Ackermann, topman van Deutsche Bank, en één van de best betaalde managers in Duitsland, krijgt een persoonlijke sneer. Gysi geniet van zijn scheldtirades en het daaropvolgende applaus, hij schuurt de keel met door partijlakeien aangereikt plat water. ” Wir Proleten trinken Wasser, die da oben Wein.”