‘Verlos ons van de precampagne’

Het ziet er steeds meer naar uit dat regeren plaats ruimt voor een precampagne. De buitenkans van een uitzonderlijke coalitie in een goede economische conjunctuur dreigt verloren te gaan. Dat zegt Marc De Vos, directeur van denktank Itinera.

De N-VA herontdekt de communautaire agenda. Open Vld lanceert een visieboek. CD&V opent de campagne voor het Antwerpse burgemeesterschap. De sp.a gebruikt de bühne van 1 mei voor een rondje sociale beloftes. We kunnen er niet omheen: de verkiezingen zijn nog meer dan twee jaar verwijderd, maar de precampagne is al bezig. In Wallonië is de kiescampagne nooit gestopt door de kameradenoorlog tussen de PS en de PTB en de realiteit van een federale regering waarvan aan Franstalige kant enkel liberalen deel uitmaken. Nog even en de regering doet vooral lopende zaken. Dat moet verontrusten.

Van een unieke politieke coalitie met een groot intrinsiek hervormingspotentieel, in een periode van brede economische relance, mocht veel worden verwacht. Maar die verwachtingen worden te weinig ingelost. Er is het hardnekkige begrotingstekort. Dat is niet per definitie een voorbeeld van mismanagement als de pensioenen en de gezondheidszorg steevast meer miljarden vergen, maar het is wel een symbolische afgang voor deze coalitie en in deze conjunctuur. Er is het permanente gekrakeel over de belastingen. De fameuze taxshift was vooral taxcosmetica, weliswaar van de juiste samenstelling, maar onvoldoende om per saldo een substantieel verschil te maken op de kwetsbaarste flank van de Belgische economie.

Voor een hervorming van de belastingen ontbreekt het de federale regering aan ambitie en cohesie om het regeerakkoord te overstijgen met een strategie die economische efficiëntie, sociale rechtvaardigheid en politieke duurzaamheid verbindt. Het moet mogelijk zijn om, bijvoorbeeld via een expertcommissie, een blauwdruk te ontwikkelen die de holle slogans en de budgettaire improvisaties doorbreekt waarin het Belgische belastingbeleid is opgesloten. Dat zou de regering toelaten alsnog stappen naar een hervorming te zetten als aanzet voor een coherent project dat meer dan één legislatuur beoogt.

In andere cruciale dossiers ontbreekt het de regering aan daadkracht om het regeerakkoord uit te voeren. De pensioenhervorming raakt niet verder dan de symboliek van pensioenleeftijd en een rist besparingsdetails. Nochtans is, met dank aan een andere expertcommissie, het concept van een puntensysteem voorhanden dat alle dimensies van de pensioenrechten aankan: demografische evolutie, economische groei, inflatie, de zwaarte van het beroep, gewerkte en niet-gewerkte periodes en zo meer. De regering moet alleen de knoop van de modaliteiten doorhakken, en vooral, de hervorming snel en definitief uitvoeren.

Idem in de gezondheidszorg. Wie de jongste jaren de academische analyses over het gezondheidszorgbeleid heeft gevolgd, vindt daarvan een mooie neerslag in het federale regeerakkoord. Maar tweeënhalf jaar na de ondertekening laat de uitvoering nog altijd op zich wachten. Er is breed overlegd en er zijn veel rapporten gemaakt. Maar waar zijn de resultaten, afgezien van de onafwendbare budgetbeslissingen?

Ik heb altijd gehoopt dat deze regering België zou verlossen van de loden politieke hypotheek van de vergrijzing. Langere en andere loopbanen, duurzame pensioenen en een gezondheidszorg voor de 21ste eeuw: het kan allemaal in een gezonde plooi worden gelegd. Maar het ziet er steeds meer naar uit dat we hooguit zullen schaven en sleutelen. Daarom mijn oproep: regeer en realiseer, dat is de beste precampagne.