De balans: verdedigingsmuur van bpost en De Sutter brokkelt af

Minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) zit in het oog van een storm. Twee bpost-medewerkers die naar haar kabinet zijn gedetacheerd, worden betaald door het overheidsbedrijf en onderhandelden mee over belangrijke opdrachten voor bpost. Dat ruikt naar belangenvermenging. Premier De Croo steunt De Sutter voorlopig, want hij heeft de groenen nodig, wil hij na 2024 Vivaldi II leiden.

“Bpost is bezig om uit de crisis te raken. We draaien de bladzijde om.” Dat zei Audrey Hanard, de voorzitter van de raad van bestuur van bpost, donderdag bij de bekendmaking van de eerstekwartaalresultaten. Het klopt dat de omzetstijging met 1 procent naar 1,049 miljard euro en de daling van de nettowinst met 25 procent tot 48,3 miljoen euro iets beter is dan wat het postbedrijf had verwacht, maar daarmee is alles gezegd.

Bij beleggers regeert het wantrouwen. Maar ook de klanten en de publieke opinie keren zich steeds meer af van het postbedrijf. De scandalitis rond de voormalige CEO’s Jean-Paul Van Avermaet en vooral Dirk Tirez weegt nog altijd op bpost, en beterschap is niet in zicht. Een nieuwe voltijdse CEO is niet voor de komende maanden. De vraag is wie zich in zo’n wespennest wil begeven. Toen Johnny Thijs bpost eind 2013 verliet na de zoveelste ruzie met de toenmalige voogdijminister Jean-Pascal Labille (PS) verklaarden verschillende grote headhunterbedrijven publiekelijk dat ze geen zin hadden om op zoek te gaan naar een nieuwe CEO. Onder andere omdat je als topman van een bedrijf dat voor 51 procent eigendom van de staat is, drie zaken moet verzoenen die moeilijk verzoenbaar zijn: voldoende winst genereren om voor de overheid (lees: de begroting) een royaal dividendenbeleid mogelijk te maken, de tewerkstelling garanderen én middelen vrijmaken voor toekomstgerichte investeringen. De huidige top van bpost beweert dat men die taken kan combineren, ook in moeilijke tijden, maar de verdediging van voorzitter Hanard en co. overtuigt niet.

Een-tweetje tussen kabinet en overheidsbedrijf

Goed bedrijfsbeheer lijkt bij een beursgenoteerde staatsonderneming als bpost onmogelijk. Dat werd nog eens bevestigd door de verhalen die De Tijd deze week uitbracht. Blijkbaar zijn twee medewerkers van bpost naar het kabinet van minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) gedetacheerd, terwijl ze nog betaald worden door het bedrijf. Bovendien onderhandelden ze mee over (te dure) overheidsopdrachten voor bpost en over het opstellen van een nieuw beheerscontract. Dat ruikt naar collusie en zelfs belangenvermenging. Want wat is belangenvermenging? Actor A moet beslissen over actor B, en dat kan gemakkelijker verlopen als B mensen betaalt bij A.

De Sutter ontkent elke malversatie en verwijst naar de traditie dat mensen uit de administratie naar ministeriële kabinetten worden gedetacheerd. En ja, zelfs voor overheidsbedrijven zou dat toegelaten zijn. Alleen gaat het hier over een beursgenoteerd bedrijf dat op een concurrentiële markt actief is, waar de overheid meerderheidsaandeelhouder is en de raad van bestuur domineert. Dan verwacht je dat er strenge corporate governance-regels worden gerespecteerd. Niet dus. Dit een-tweetje tussen een kabinet en een overheidsbedrijf katapulteert ons veertig jaar terug in de tijd. Toen de Post een directoraat-generaal was van het Ministerie van Verkeerswezen en Posterijen.

In dit specifieke geval komt daar nog bij dat een van de gedetacheerde medewerkers van bpost wel degelijk mee aan tafel zat toen er werd gediscussieerd over het gecontesteerde krantencontract. De verdedigingsmuur die het kabinet-De Sutter – daarin gesteund door de andere kopstukken van de partij – had opgetrokken, brokkelt dus af.

De Croo heeft de groenen nodig

Deze week was er in de federale Kamer geen vragenuurtje waar de minister aan de tand kon worden gevoeld. Maar uitstel is geen afstel. De oppositie heeft voor volgende week de nodige munitie klaar. Cruciaal is de rol die eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) zal innemen. Momenteel blijft hij Petra De Sutter steunen. Dat is een groot verschil met een vorige federale regering met de groenen, toen de toenmalige premier Guy Verhofstadt (1999-2003) maakte dat de groene partijen zich kapot regeerden. Het Vlaamse Agalev dook in 2003 zelfs onder de kiesdrempel.

Nu is de situatie anders. De Croo beseft meer en meer dat de exit richting een internationale functie na 2024 zeer moeilijk wordt. De oplossing? Opnieuw premier worden. Maar dat kan voor de Brakelnaar enkel in een Vivaldi II, een coalitie waarin de groenen onmisbaar zijn. Hij doet er dus goed aan die te vriend te houden. De activistische staatssecretaris Sarah Schlitz doen vertrekken was geen probleem, maar van Petra De Sutter is bekend dat ze door de groene achterban op handen wordt gedragen. Als De Croo haar slachtoffert, dan zullen Groen en Ecolo dat bij de formatiegesprekken na 2024 niet vergeten zijn.