Vaccins in 2021: het jaar van het geduld

Voor 2021 hebben we maar één zekerheid: we kunnen met z’n allen gevaccineerd worden tegen SARS-CoV-2, het dodelijke coronavirus dat covid-19 veroorzaakt.

Binnenkort kunt u zich laten vaccineren tegen corona. Maar niets moet. U bent vrij die uitnodiging naast u neer te leggen, zonder risico op een boete of een andere straf. U zou lang niet de enige zijn. Volgens een recente nationale enquête van drie kranten en RTL Info wil een ruime 40 procent van de Belgen zich zonder twijfel laten vaccineren, terwijl 35 procent liever nog enkele maanden de kat uit de boom kijkt. Geen erg, zolang we uiteindelijk maar boven de beoogde minimale vaccinatiegraad van 70 procent uitkomen. Daarvoor moeten wel nog honderdduizenden landgenoten worden overtuigd. Als velen koppig een vaccin blijven weigeren, is dat hun goed recht, zou u denken. Maar zo eenvoudig is het niet. Als te veel mensen afhaken, stuikt het Belgische coronavaccinatieplan als een kaartenhuisje in elkaar en houdt deze ellendige pandemie onze samenleving en economie nog langer vast in een houdgreep.

Hoe dan ook wordt 2021 een jaar van geduld oefenen en knarsetandend de coronamaatregelen respecteren. Velen vinden dat een aartsmoeilijke opdracht, zo niet een mission impossible. Dat bewijst de wildgroei aan lockdownfeestjes. Die zullen er mee toe leiden dat de evolutie van het aantal coronabesmettingen in 2021 zal verlopen zoals de spreekwoordelijke processie van Echternach: voor elke drie stappen vooruit doen we er twee achteruit. De toestand zal tergend langzaam verbeteren en onze bewegingsvrijheid zal nog meermaals een terugval kennen, met dank aan de onvermijdelijke covidioten.

Snelheidsrecords breken

Voor iedereen – bedrijven, gezinnen, ouderen, studenten en scholieren – wordt het dus nog een bijzonder uitdagend jaar. Maar ons geduld zal worden beloond, dankzij Het Vaccin. Wat de farma- en biotechsector in 2020 heeft verwezenlijkt, is nooit gezien. Alle snelheidsrecords in de vaccinontwikkeling zijn verpulverd. Veel farmahuizen hebben hun strategie omgegooid om te focussen op de strijd tegen covid-19. Met resultaat. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie worden al 52 kandidaat-vaccins getest op mensen. Dertien zitten in de cruciale derde klinische testfase of hebben het testprogramma al afgerond.

Als eerste kwam het heel efficiënte vaccin van het duo Pfizer/BioNTech over de eindstreep. Die twee bedrijven hebben, net zoals enkele vooraanstaande concullega’s, het voorbije halfjaar zwaar gegokt door al vroeg in het ontwikkelingsproces te starten met de productie van hun kandidaat-vaccin. Daardoor konden diverse landen eerder deze maand al starten met vaccineren. Maandag 28 december kregen de eerste Belgen het coronavaccin toegediend, maanden vroeger dan tot voor kort was verwacht.

Genoeg besteld

Ons land krijgt 5 miljoen dosissen van het vaccin van Pfizer/BioNTech. Omdat twee dosissen per persoon nodig zijn, kunnen daarmee 2,5 miljoen Belgen worden gevaccineerd. Maar door een tekort aan grondstoffen ontvangen we de komende twee maanden slechts genoeg vaccins om 300.000 mensen te beschermen. De inwoners en het personeel van de woon-zorgcentra komen het eerst aan de beurt, gevolgd door de rest van het zorgpersoneel. Tegen dan is het al eind februari, waarna 65-plussers, mensen met onderliggende aandoeningen en personeel van essentiële sectoren zoals de politie, de brandweer en wellicht ook het onderwijzend personeel zich mogen melden. Alle andere leeftijds- en beroepscategorieën moeten allicht wachten tot diep in 2021.

Gelukkig heeft onze regering genoeg vaccins besteld om 100 procent van de bevolking te vaccineren. Als een van de vijf vaccins waarop ons land heeft ingetekend net voor de eindmeet zou struikelen, is dat geen groot drama. Vooral omdat ook het vaccin van het Amerikaanse Moderna, dat met dezelfde technologie werd ontwikkeld als dat van Pfizer/BioNTech, ook geweldig scoorde in de derde klinische testfase en vorige week het groene licht kreeg van de Amerikaanse goedkeuringsautoriteit FDA.

Een andere prominente kandidaat, het vaccin van Janssen/Johnson & Johnson, zal in januari finale testresultaten opleveren. Na de voor covid-19 gebruikelijke noodgoedkeuringsprocedure zal waarschijnlijk in maart en april kunnen worden gestart met de vaccinaties, ook in ons land. Ook het vaccin van AstraZeneca en Oxford University komt eraan, zij het iets later dan verwacht. In januari komt dat duo met bijkomende data, en naar verluidt zal het in februari een noodgoedkeuring aanvragen.

Veel onzekerheden

Maar het glas is zowel halfvol als halfleeg. Zelfs met voldoende geleverde vaccins blijven er veel onzekerheden. Het wordt de vingers strak gekruist houden, opdat er niet al te veel obstakels opduiken.

In de euforie over de ultrasnelle komst van de vaccins wordt wel eens vergeten dat het pad van de wetenschap lang niet alleen over rozen loopt. Niet alle kandidaat-vaccins zullen even imponerende testresultaten opleveren als die van Pfizer/BioNTech en Moderna. De vaccins zijn ontwikkeld met totaal verschillende technologieën, en het is te vroeg om te weten welke het best en het langst zullen beschermen tegen covid-19. Sommige vaccins zullen beter blijken te werken bij jongeren dan bij ouderen, en omgekeerd.

Nog een plausibel scenario is dat het beste vaccin pas na 2021 beschikbaar is. Zo wordt er veel verwacht van het vaccin van het team rond de viroloog Johan Neyts van het Leuvense Rega Instituut. Maar zelfs als dat het ideale vaccin blijkt te zijn, dan betekent dat nog niet dat we het ook kunnen krijgen. Net als de andere vaccinmakers zal Neyts op eigen houtje nooit genoeg vaccins voor de hele bevolking kunnen laten aanmaken bij zijn productiepartner.

Het valt ook nog af te wachten hoe de Belgen zullen reageren op berichten over vaccins die minder bescherming bieden of meer bijwerkingen vertonen. Er is niet veel nodig om de vaccintwijfel aan te zwengelen. Uiteraard zal de overheid er alles aan doen om de hoop van de bevolking niet te torpederen, al moet het felle licht aan het eind van de tunnel misschien toch enigszins worden gedimd. Want zelfs als de pandemie wordt gestopt, is het virus de wereld nog niet uit. Maar als we het al kunnen temmen, zullen we eind 2021 toch kunnen spreken van een geslaagd jaar.