De afzetting van het pro-Russische bewind in Oekraïne was een klap voor Vladimir Poetin. Een democratisch, Europees Oekraïne dat uit de invloedssfeer van Rusland treedt, is een bedreiging voor de Russische president.
Rusland tilt zwaar aan de afzetting van de pro-Russische president Viktor Janoekovitsj in Oekraïne. Door de Russische militaire operaties in de Krim is de Oekraïense crisis uitgegroeid tot een geopolitieke crisis. Poetin leed aanzienlijk gezichtsverlies door de omverwerping van Janoekovitsj. Hij veracht de man weliswaar, maar hij hecht tegelijk ook groot belang aan een meegaand Oekraïne.
Sinds zijn onafhankelijkheid is Oekraïne verdeeld tussen het nationalistische, pro-Europese westen en het oosten en het zuiden, waar een grote etnisch-Russische bevolking woont. Beide delen hebben verschillende nationale helden, een verschillende taal, verschillende kerken en leefgewoonten. West-Oekraïne werd pas in 1939 door de Sovjet-Unie bezet. Het stemde nooit voor de Partij van de Regio’s van Janoekovitsj en legde zich nooit neer bij zijn bewind. Maidan, de protestbeweging die leidde tot de afzetting van het pro-Russische bewind in Oekraïne, werd vooral gedragen door het westen.
De Krim was een deel van Rusland tot 1954. Toen Nikita Chroesjtsjov het gebied dat jaar overdroeg aan de Sovjetrepubliek Oekraïne, verwachtte hij niet dat dat veel verschil zou uitmaken. Sebastopol, de grootste stad op de Krim, wordt grotendeels bevolkt door Russen, niet het minst omdat ze de thuisbasis is voor de Russische Zwarte Zeevloot. Op 23 februari zette een menigte van 20.000 mensen in Sebastopol de burgemeester af die de centrale regering in Kiev had benoemd. Hij werd vervangen door een Russische burger.
Poetin kan nu de kans grijpen om de Krim in te palmen door gebruik te maken van gecoördineerde propaganda, agenten op het terrein en het Russische leger. Politici in Rusland denken eraan paspoorten te distribueren in de Krim – een list die in 2008 het voorwendsel van Rusland kracht bijzette om de Georgische regio’s Zuid-Ossetië en Abchazië te annexeren. Gewapende mannen hebben de Russische vlag gehesen op het parlement van de Krim en op 26 februari raakten pro-Russische betogers slaags met Krimtartaren, die ongeveer 13 procent van de bevolking op het schiereiland uitmaken en nadrukkelijk tot Oekraïne willen blijven behoren.
Zonder openlijk commentaar te leveren op de nederlaag van Janoekovitsj, beval Poetin een verrassingsoefening om de strijdvaardigheid van de 150.000 soldaten in de regio te testen. Het voorbije weekend namen Russische troepen strategische posities in op het schiereiland, officieel om de Russische belangen op de Krim te beschermen. Daarmee staat die regio bijna volledig onder de controle van het Russische leger.
De terugname van de Krim zou het nieuwe regime in Kiev een zware slag toebrengen, Poetin de schijn van macht bezorgen en Rusland verzekeren van een lange kustlijn aan de Zwarte Zee. Maar de herinvoering van het Russisch bewind over het schiereiland dreigt een kostelijke zaak te worden, vooral als dat gepaard gaat met conflicten waarbij Tartaren of anderen die zich tegen die ingreep verzetten, zouden omkomen. Rusland kan dan geïsoleerd raken, wat de economie zou schaden en de elites waarvan Poetin afhankelijk is, zou irriteren. Maar een democratisch, Europees Oekraïne dat uit Poetins invloedssfeer treedt, is een fundamentele dreiging voor de Russische president. Hij laat dat beslist niet over zijn kant gaan. (The Economist)
Het volledige artikel over Oekraïne leest u donderdag in Trends.
