Politicoloog Vincent Laborderie (UCL) over het confederalisme: ‘Franstaligen vrezen voor fiscale dumping’

Confederalisme blijft een horrorwoord aan de andere kant van de taalgrens, zegt politicoloog Vincent Laborderie (UCL). Het wordt daar gezien als bijna-separatisme. Bovendien zou meer fiscale autonomie tot meer fiscale shopping tussen de regio’s leiden.

In Franstalig België wordt veel zenuwachtiger gereageerd dan in Vlaanderen als het woord ‘confederalisme’ valt. Waarom ?

VINCENT LABORDERIE. “Franstaligen zien het confederalisme als een soort antichambre voor het separatisme. Het gaat om Vlaamse onafhankelijkheid zonder het zo te noemen. Aan Vlaamse kant vind ik geen eenduidige betekenis. Wouter Beke verdedigt het positieve confederalisme, dat eigenlijk niets anders is dan een federalisme met de overdracht van nieuwe bevoegdheden naar de deelstaten. De N-VA gaat veel verder. Ik twijfel er niet aan dat veel Vlamingen dat op dezelfde manier lezen als de Franstaligen: bijna-separatisme.”

Heeft België al niet confederale trekken? Gesplitste partijen, geen federale kieskring, pariteit in de ministerraad.

LABORDERIE. “Dat klopt. Er is ook geen hiërarchie van de normen. In de meeste federale staten primeert de federale wet op die van de deelstaten. In België niet, waardoor overleg voor de oplossing moet zorgen. Een regio kan een dossier gemakkelijk blokkeren. Denk maar aan de nachtvluchten rond Brussel. Maar dat maakt van België natuurlijk nog geen confederaal land.”

Is België economisch bekeken niet een vrijwel unitaire staat? De fiscale autonomie van Vlaanderen bedraagt 34 procent en de bewegingsvrijheid, bijvoorbeeld in de personenbelasting, is beperkt. De Duitse Länder en de Zwitserse kantons hebben meer fiscale bevoegdheden.

LABORDERIE. “Alle federale systemen hebben een verschillende graad van belastingautonomie. Maar het klopt dat de Belgische regio’s in vergelijking met de landen die u noemt weinig fiscale bevoegdheden hebben. Een verklaring is volgens mij de vrees voor fiscale shopping van personen of bedrijven, als er tussen de regio’s te grote verschillen in belastingvoeten zouden zijn. Vergeet niet dat het economische hart van België, afgezien van de Antwerpse haven, zich op een zakdoek bevindt. Er is Brussel, goed voor 20 procent van het bruto binnenlands product, met daaromheen het welvarende Vlaams- en Waals-Brabant. Zowel gezinnen als bedrijven kunnen gemakkelijk verhuizen als de fiscale behandeling sterk varieert. Bij confederalisme vrezen de Franstalige politici voor fiscale dumping.”

Is er een politieke meerderheid om België in die richting te duwen ?

LABORDERIE. “Een federale regering vormen wordt al heel moeilijk. Ik zie de N-VA de stap niet zetten. Tenzij de partij akkoord gaat met een afgezwakte vorm van haar confederalisme, bijvoorbeeld in ruil voor een paar belastingbevoegdheden. Maar dan moet ook de PS akkoord gaan. Ik voorspel eerder een federale regering zonder Vlaamse meerderheid. Lukt dat niet, dan zijn nieuwe verkiezingen onvermijdelijk. Dat hoeft geen drama te zijn. Spanje heeft twee keer gestemd vooraleer er een regering kon worden gevormd, en dat in een gespannen situatie met Catalaanse separatisten. Dat is toch nog wat anders dan de N-VA met haar discours over confederalisme.”