Pieter Timmermans (VBO): ‘Loonakkoord mag vooruitgang van concurrentiekracht niet tenietdoen’

De uitvoering van het investeringspact en van de maatregelen om de krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken zijn de belangrijkste sociaaleconomische prioriteiten voor VBO-topman Pieter Timmermans.

Begin dit jaar waarschuwde VBO-topman Pieter Timmermans de federale regering: 2018 mag geen jaar worden waarin er permanent een verkiezingscampagne wordt gevoerd. Er moeten nog maatregelen worden genomen voor het arbeidsmarktbeleid, de mobiliteit en het investeringspact. Die boodschap herhaalt hij.

“De regeringen kunnen het zich niet veroorloven nu al in een soort van lopende zaken te gaan tot de lente van volgend jaar”, zegt Timmermans. “Maar ik weet niet of er nog echt veel sociaaleconomische maatregelen worden genomen. Dat dit jaar 700 miljoen euro is opzijgezet voor het investeringspact, is wel een goede zaak”, zegt Timmermans.

Premier Charles Michel hoopt dat het nationale investeringspact tegen 2030 voor ongeveer 60 miljard euro aan publieke en private investeringen kan zorgen. Is dat niet wat veel? En zijn dat niet investeringen die al gepland zijn?

PIETER TIMMERMANS. “Je moet in de komende negen maanden niet dé grote strategische investeringsbeslissingen verwachten. Een aantal projecten op korte termijn moet worden afgehandeld. Ik denk aan het investeringsplan voor de Brusselse tunnels voor 150 miljoen euro, dat via een privaat-publieke samenwerking wordt gerealiseerd. Er zijn investeringen in het Gewestelijk Expressnet (GEN) nodig. Federaal minister van Mobiliteit François Bellot (MR) heeft iemand aangesteld om dat te versnellen. Het investeringspact moet vooral het besef versterken dat strategische investeringen in digitalisering, energie en mobiliteit echt nodig zijn. Het gaat om een project over tien tot twintig jaar. Dat is meer dan het wegwerken van een aantal missing links op de autosnelwegen. “Wat de cijfers betreft: het gaat niet zozeer om miljarden, maar veeleer om percentages. De Belgische overheidsinvesteringen bedroegen begin jaren tachtig ongeveer 5 procent van het bruto binnenlands product. Nu zijn die gedaald naar 2,5 procent. Dat is amper voldoende om onderhoudsinvesteringen te doen.”

Wat vindt u van het akkoord over het mobiliteitsbudget? Een werknemer die zijn salariswagen wil inruilen, kan straks kiezen voor een cashvergoeding of een alternatieve vervoersvorm. Maakt dat, naast de cash-for-carregeling, alles niet ingewikkelder?

TIMMERMANS. “Ik ben blij dat er eindelijk een beslissing is genomen. In 2016 schoof het VBO een algemeen mobiliteitsplan met vijftig maatregelen naar voren. Een ervan was het mobiliteitsbudget. Ik hoop alleen dat wordt geëvalueerd welke maatregel de sterkste impact heeft op de mobiliteit heeft. Misschien kunnen we de systemen dan integreren en vereenvoudigen.”

Gaan de Belgen hun salariswagen opgeven?

TIMMERMANS. “De Belg is daar niet klaar voor. Kijk ook naar de praktische kant. In de jaren zestig werden de industriezones gebouwd ver van de stadskernen. Ze waren amper bereikbaar met het openbaar vervoer, en dat is nu niet anders. Het mobiliteitsbudget komt er wel op een goed moment. In de loop van 2019 wordt dat een thema van het sociaal overleg op bedrijfsniveau. Dan gaat het eens over iets anders dan loonkosten en loonstijgingen.”

Misschien leiden die nieuwe systemen van mobiliteitsvergoeding toch tot hogere loonkosten bij veel bedrijven.

TIMMERMANS. “Het geeft een extra dimensie aan het overleg. Het is niet louter een debat over cash. Vandaar werd in het laatste interprofessioneel akkoord aandacht besteed aan het aanvullend pensioen. Dat noem ik de modernisering van het sociaal overleg.”

Wat vindt u van het royale loonakkoord in de Duitse metaalsector, dat de lonen met 5,8 procent doet stijgen in twee jaar tijd?

TIMMERMANS. “Ik vind heel veel positieve zaken in dat akkoord. Met die royale loonsverhoging heb ik geen probleem, want Duitsland heeft lange tijd gekozen voor loonmatiging. Maar ik merk ook dat het akkoord voorziet in eenmalige bonussen, gekoppeld aan de conjunctuur. De vakbonden beweerden dat de 28 urenweek werd ingevoerd. Dat klopt niet. Er komt wel een individuele mogelijkheid om naar 28 uur over te stappen, met minder loon. Tegelijk krijgen andere werknemers de mogelijkheid richting 40 uur per week te gaan. Ik wil zo’n debat ook hier voeren tijdens het interprofessioneel overleg van dit najaar. Als tijdens deze legislatuur nog maatregelen worden genomen met een positieve impact op de banencreatie, zal het daarvan komen.”

Echt? Het sociaal overleg verliep in het verleden zelden vlot.

TIMMERMANS. “Ik werk niet mee aan een akkoord dat de vooruitgang van de concurrentiekracht deels of volledig tenietdoet. De verlaging van loonkosten is een gevolg van het beleid van de regering en van het sociaal overleg. Ere wie ere toekomt: het ACV heeft in 2015 en 2017 twee keer zijn verantwoordelijkheid genomen, waardoor er een relatieve sociale rust is geweest en loonkostenontsporingen zijn vermeden. Ik zal er aan het einde van het jaar op toezien dat dat zo blijft. De nieuwe wet op de loonnorm kan helpen, omdat die meer mechanismen bevat die een loonkostenontsporing tegenhouden.”

Komt er nog een oplossing voor het dossier van de zware beroepen?

TIMMERMANS. “De situatie is voor mij niet heel duidelijk. Oorspronkelijk kregen de sociale partners de opdracht een systeem te ontwikkelen dat objectief en controleerbaar is. We zijn daar vorig jaar niet in geslaagd. De vakbonden kwamen met tachtig criteria voor een zwaar beroep, wij hadden er twee of drie. Het water was te diep. De regering heeft dat dossier naar zich toegetrokken, om te zorgen voor een algemeen kader, dat de sociale partners dan verder definiëren. Het blijft moeilijk.”

Hoe raken we hier uit?

TIMMERMANS. “Als je misbruiken wilt vermijden, mag je enkel vertrekken van objectieve en controleerbare criteria. Het kan niet de bedoeling zijn dat iedereen recht heeft op een uitzondering. Dan kun je even goed de pensioenleeftijd verlagen. We moeten in elk geval vermijden dat de pensioenhervormingen worden uitgehold.”

Blijft de krapte op de arbeidsmarkt een aandachtspunt?

TIMMERMANS. “De economische groei gaat richting 2 procent. De vacaturegraad neemt toe. De regering heeft al heel wat gedaan met de belastinghervorming, die werken aantrekkelijk moet maken. Maar er moet nog meer gebeuren. Ik denk aan duaal leren. Voor de activering kunnen nog extra inspanningen worden geleverd. Ik heb ook een boodschap voor de bedrijven: misschien moeten ze de lat wat minder hoog leggen bij aanwervingen. Een vacature publiceren met tien voorwaarden: zo iemand vind je niet meer.”