Pieter Timmermans (VBO) : ‘België is een ijsberg’

“De kleur van de kat maakt niet veel uit. Het belangrijkste is dat de kat de muis vangt”. Pieter Timmermans, gedelegeerd bestuurder van het VBO, wil zich niet duidelijk uitspreken – toch niet in het openbaar – over de regeringscoalitie die hij verkiest na de verkiezingen van 25 mei.

Het is voor het eerst dat het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) een studie over de standpunten van de verschillende politieke partijen publiceert die te maken hebben met de belangen van de werkgevers van het land.

Bronnen van spanning

Geert Van Cronenburg, de hoofdeconoom van het VBO, schetst om te beginnen een gematigd portret van onze economie. Op het eerste gezicht doet die het niet zo slecht met een bbp (bruto binnenlands product) dat voortaan hoger ligt dan voor de crisis en een vrij stabiel tewerkstellingsniveau.

“Maar”, nuanceert Pieter Timmermans, “net zoals bij een ijsberg is er een deel van de economie ondergelopen dat veel belangrijker is dan het zichtbare deel ervan en een minder aantrekkelijk aspect verbergt. De spanningen lopen bijvoorbeeld al zes jaar op door het chronisch handelstekort, het onvermogen van de industrie om haar toegevoegde waarde van voor de crisis terug te vinden, en door de tewerkstelling in de private sector (de meeste jobs die de laatste jaren gecreëerd werden, werden in de non-profitsector gecreëerd)”. “Dat is onhoudbaar op lange termijn”, voegt Geert Vancronenburg eraan toe.

De lage tewerkstellingsgraad van laaggeschoolde mensen is nog zo’n verontrustend teken. Die economische en sociale spanningen riskeren een breuk te veroorzaken in de zogenaamde ‘megatrends’. Dat zijn trends die wereldwijd opgang maken: de globalisering, de snelle technologische veranderingen (‘wie had tien jaar geleden gedacht dat Nokia of Blackberry zou moeten strijden om te overleven?’, vraagt Pieter Timmermans zich af) en de uitdagingen van de vergrijzing (‘Zweden heeft zijn pensioensysteem al hervormd in 1997’, benadrukt de topman van het VBO).

Energienorm

Het VBO wil hervormingen op drie verschillende vlakken : de competitiviteit, de competenties van de mensen en de efficiëntie van de overheid. Pieter Timmermans herinnert eraan dat een uur werk bij ons gemiddeld 38 euro kost, terwijl dat bedrag bij onze buurlanden gemiddeld slechts 32,6 euro bedraagt.

Naast het loon vormt de omvang van elektriciteitsfactuur ook een probleem (professionele klanten betalen meer voor hun elektriciteit in België dan in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Frankrijk…). Het VBO pleit dus voor de invoering van een energienorm in overeenstemming met de lonen.

Er is ook de vennootschapsbelasting die bij ons meer opbrengt (de opbrengst bedraagt meer dan 3 procent van het bbp) dan in de buurlanden. “De notionele-intrestaftrek behouden zou dus geen budgettair gat veroorzaken”, vindt Pieter Timmermans.

Op het vlak van competenties verheugt de VBO zich over het degelijke algemene niveau van het onderwijs, maar toch meent de werkgeversorganisatie dat het ‘menselijk kapitaal’ onderbenut blijft door het niet gelijk afstemmen van de opleidingen op de eisen van de arbeidsmarkt, door de ‘erosie’ van de kwalificaties na verloop van tijd, en door een te lage tewerkstellingsgraad. En dan is er nog de efficiëntie van de overheid. Pieter Timmermans benadrukt het feit dat we deel uitmaken van de landen met de hoogste openbare uitgaven (54 procent van het bbp), en dat die uitgaven vooral lopende uitgaven zijn en geen investeringsuitgaven.

Bovendien blinkt België niet uit in de kwaliteit van zijn overheidsdiensten, noch in zijn reglementering, noch in de uitvoering ervan. Kortom, er ligt nog heel wat werk op de plank, luidt het bij het VBO.

Politieke consensus : de lasten verlagen

Het VBO heeft de verkiezingsprogramma ‘s geanalyseerd op basis van de voorgaande elementen. De organisatie merkt op dat er ‘bijna’ een consensus bestaat over de loonlastenverlaging. Maar hoe die bewerkstelligen? N-VA pleit voor een lineaire verlaging van de lasten, andere partijen (PS, sp.a, cdh, Groen. ..) voor een verlaging voor enkele specifieke categorieën ( jongeren, senioren, laagopgeleiden…).

Er zijn ook communautaire tegenstellingen. Zo zijn drie Vlaamse partijen voor de invoering van een energienorm (CD&V, Open VLD, NVA). De Franstalige partijen formuleren daarover geen duidelijk standpunt. Hetzelfde geldt voor de loonevolutie in functie van de anciënniteit. Alle Vlaamse partijen (Groen, NVA, Open VLD, CD&V, sp.a) willen die regel wijzigen of aanpassen. De Franstalige partijen spreken zich daar niet over uit. Idem dito voor de notionele -interestaftrek: sp.a, Open VLD en CD&V zijn voor het behoud ervan. De andere zijn voor een wezenlijke aanpassing (Groen, MR) of de afschaffing ervan (PS, Cdh, Ecolo en… N-VA, maar N-VA wil van de gelegenheid gebruikmaken om het tarief van de vennootschapsbelasting tot 25 procent te verlagen).

Snel regeringen vormen

De partijen moeten dringend handelen. Er moeten snel regeringen gevormd worden, zowel op federaal als op regionaal niveau, benadrukt VBO-topman Timmermans. De politicus moet zich bewust worden van die ‘mega tendensen’, die onze economie hertekenen. Hij moet de moed hebben om niet meer via tijdelijke en kortetermijnmaatregelen te handelen. Hij moet daarentegen structurele maatregelen invoeren, wat de enige manier is om de spanningen te doen afnemen. “Het vraagt leiderschap om moedige hervormingen door te voeren in de twee eerste jaren van de legislatuur die effect zullen hebben in de drie volgende jaren”, zegt Timmermans.

“26 mei (de dag na de verkiezingen) wordt een belangrijke dag in de geschiedenis van het land”, voegt de topman van het VBO er nog aan toe. Hij besluit met een duidelijke boodschap aan de politieke wereld: “Wacht niet op een mirakel. Maak er één”.

Pierre-Henri Thomas