Koen De Leus (BNP Paribas Fortis) fileert de economie: ‘De private consumptie is hét zorgenkind’

Met haar nowcasting-model kan de bank BNP Paribas Fortis vrij nauwkeurig voorspellingen doen over de economische activiteit in ons land. “We zullen de recessie in 2022 mogelijk niet zien in de cijfers, maar we zullen ze wel voelen”, stelt hoofdeconoom Koen De Leus.

BNP Paribas Fortis ontwikkelde vorig jaar, in samenwerking met een team van de UGent onder leiding van professor Koen Schoors, zijn eigen nowcasting-model, om de economische activiteit te meten. Terwijl de klassieke vertrouwensindicatoren en groeicijfers van de Nationale Bank vaak pas met vertraging beschikbaar zijn, biedt nowcasting de mogelijkheid sneller voorspellingen te maken. Tot nu toe bleek het model van BNP Paribas Fortis een goede graadmeter.

“Terwijl de Nationale Bank zich baseert op de klassieke macro-economische indicatoren, voegen wij aan het model een unieke bankindex toe”, zegt Koen De Leus, de hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis. “Die index is gebaseerd op de geanonimiseerde en geaggregeerde transactiedata van de klanten van BNP Paribas Fortis. Ze toont ons wekelijks de evolutie van de omzet van onze bedrijfsklanten. Die index correleert sterk met de effectieve economische conjunctuur.”

Een ernstige vertraging

Nu de oorlog in Oekraïne, de hoge inflatie en de haperende toeleveringsketens de economie verstoren, is het interessant te kijken wat het nowcasting-model zegt over de economische evolutie in ons land. Op verzoek van Trends nam De Leus er de cijfers tot eind maart bij.

De inkomende cashflows van de bedrijven blijken fors te zakken, zegt de Leus: “In januari namen de inkomsten nog met 3 procent toe. In februari was er al een daling met 4 procent. En op basis van een extrapolatie van de cijfers over de eerste drie weken komen we voor de maand maart aan een omzetdaling van liefst 10 procent.”

De Leus wijst erop dat het om nominale cijfers gaat. Om de reële evolutie te berekenen, moet je de inflatie verrekenen. Dat betekent dat een nominale daling met 10 procent in reële cijfers nog een pak groter wordt. Het is wel onduidelijk in welke mate de forse daling toe te schrijven is aan de economische activiteit (minder facturen) of aan het uitstellen van betalingen door de klanten, aldus De Leus.

Lees verder onder de video

De combinatie van de betalingsdata en de macro-economische criteria die BNP Paribas Fortis in zijn model verwerkt (het vertrouwen van consumenten en in de bouwsector), brengt De Leus tot volgende conclusies: “In het eerste kwartaal van 2022 zal de Belgische economie wellicht op een nulgroei uitkomen. Voor het tweede kwartaal verwachten we een ernstige vertraging. Een krimp vermijden zal heel moeilijk worden.”

De Leus maakt zich zorgen over de scherpe daling van het consumentenvertrouwen sinds de uitbraak van de oorlog in Oekraïne: “Dat voorspelt weinig goeds voor de private consumptie. De val van het consumentenvertrouwen in maart was even groot als die in april 2020, toen de eerste coronalockdown van kracht werd. Daarna zijn de consumptie-uitgaven in de periode april-juni 2020 gekelderd, en onze vrees is dat dit nu opnieuw zal gebeuren.”

“De private consumptie blijft het grote zorgenkind”, zegt de hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis. “De consumentenbestedingen zijn goed voor de helft van ons bbp.”

Inflatieschok

BNP Paribas Fortis monitort realtime de totale uitgaven en geldafhalingen van zijn particuliere klanten, wat een goede indicatie oplevert voor de consumentenbestedingen. Tot begin dit jaar zag het ernaar uit dat die dit jaar langzaam zouden afkalven onder druk van de hoge inflatie. Maar die evolutie is versneld, vooral als gevolg van de verder stijgende prijzen.

“We hebben berekend dat elke inflatieschok met 1 procentpunt (boven op het gemiddelde van de vier voorgaande kwartalen, nvdr) een daling van de private consumptie met gemiddeld 0,7 procent veroorzaakt in de daaropvolgende kwartalen”, stelt De Leus.

Uit de bankindex per sector blijkt dat vooral drie sectoren getroffen worden: de bouw, de klein- en groothandel, en de horeca. “In de groothandel zagen vooral garages en autohandelaars hun inkomsten teruglopen. Dat is logisch: de mensen besparen het eerst op de grotere aankopen, zoals een wagen.”

Dat beeld wordt bevestigd door de indicator die de uitgaven van de particuliere klanten van BNP Paribas Fortis volgt, zegt De Leus: “De nominale uitgaven liggen nog altijd lager dan voor de coronapandemie. De voorbije weken zakten ze verder, van 3 naar 6 procent onder het precoronaniveau.”

Toch groei

Desondanks houdt BNP Paribas Fortis vast aan zijn prognose van 2,1 procent groei in 2022. Al naargelang hoe de oorlog in Oekraïne evolueert, kan dat cijfer bijgesteld worden. “Op jaarbasis blijft de prognose voor 2022 er één van economische groei”, zegt De Leus. “Dat heeft te maken met de fors hogere vertrekbasis in vergelijking met 2021. Er moet al een heel zware recessie komen om dat effect teniet te doen. Zelfs als de oorlog nog het hele jaar zou aanslepen en de olieprijzen blijven stijgen, zullen we in België op jaarbasis positieve groeicijfers realiseren.”

“We zullen de recessie in 2022 niet zien in de cijfers, maar we zullen ze wel voelen”, waarschuwt De Leus. “Er is heel wat onzekerheid bij de bedrijven.” En de verstoorde aanvoerketens dreigen de zaken extra te bemoeilijken: “Nu al zien sommige bedrijven zich genoodzaakt de productie gedeeltelijk stil te leggen door moeilijk te verkrijgen componenten of te duur geworden grondstoffen, of omdat de sancties tegen Rusland hen daartoe verplichten. Bovendien gaan in China weer steden in lockdown. Als die situatie aanhoudt, dreigt de impact op de reële economie uit te dijen.”

De hamvraag is hoelang de oorlog in Oekraïne zal duren. Dat zal bepalend zijn voor het ondernemersvertrouwen, dat tot voor kort vrij goed stand leek te houden. “Maar hoe langer het conflict duurt, hoe groter de schade”, weet De Leus. “Tot begin dit jaar waren veel ondernemers ervan overtuigd dat ze de prijszettingsmacht hadden om prijsstijgingen door te rekenen en hun marges op peil te houden. Ik denk dat het besef nog moet komen dat dat moeilijk wordt, als de vraag daalt en de consument selectiever wordt.”