De kans bestaat dat zowel de kinderbijslag als delen van de gezondheidszorg naar de deelstaten worden overgeheveld. Dit is een unieke kans om de sociale zekerheid op een nieuwe leest te schoeien. Kinderbijslag en gezondheidzorgen hebben op zich niets te maken met arbeid, maar worden toch voor een belangrijk deel gefinancierd uit sociale bijdragen. Dat is een aberratie.
Een regionalisering is een unieke kans om de sociale zekerheid op te splitsen in twee takken. Enerzijds een regionale poot met de inkomensaanvullende uitkeringen (gezondheidszorg, kinderbijslag) en anderzijds de inkomensvervangende tak (werkloosheid, pensioen) die federaal blijft. Die laatste houdt direct verband met arbeid en kan gefinancierd worden via sociale bijdragen. De inkomensaanvullende uitkeringen kunnen worden betaald met geld uit een algemene bijdrage die iedereen betaalt, ook de niet-werkenden. Dit systeem heeft verschillende voordelen. Om te beginnen kunnen de lasten op arbeid worden verlaagd. De lasten verschuiven ook van de actieven naar de niet-actieven.
Die algemene bijdrage mag echter geen extra belasting worden. Dat is de fout die vakbonden maken als ze pleiten voor een algemene sociale bijdrage die door iedereen (werkenden, werkzoekenden, gepensioneerden, zelfstandigen en vennootschappen) wordt betaald bovenop de bestaande bijdragen en belastingen.
De algemene bijdrage voor de gezondheidszorg moet ook billijk zijn. Ze is best forfaitair of hoogstens proportioneel. En wie werkt, kan de algemene sociale bijdrage verlagen in functie van de al betaalde bijdragen voor pensioenen en werkloosheidsuitkering. Zo’n systeem zou meteen aansluiten bij de huidige toestand, want al meer dan 20 procent van de sociale zekerheid wordt gefinancierd door algemene middelen.
Vraag is natuurlijk hoe de sociale partners zouden reageren op zo’n ingrijpende wijziging van het RSZ-systeem. Vooral vakbonden zijn bang voor een – zelfs gedeeltelijk – geregionaliseerde sociale zekerheid en de opdeling ervan in twee takken. Een andere organisatie dreigt immers een aantal bestaande evenwichten in gevaar te brengen. Evenwichten die van levensbelang zijn voor een aantal belangengroepen zoals vakbonden en mutualiteiten. Zoals bekend betalen de vakbonden de werkloosheidsuitkeringen in dit land. In ruil voor deze opdracht – een unicum in de wereld – werd het beheer van de kinderbijslag aan de werkgevers toegekend. De mutualiteiten zijn dan weer de exclusieve opdrachthouders in het uitbetalen van gezondheidskosten.
Een geregionaliseerde kinderbijslag en gezondheidszorg brengen voor de sociale partners en mutualiteiten het risico met zich dat bijvoorbeeld de Vlaamse regering op een bepaald ogenblik hun rol in vraag stelt. In Vlaanderen bestaat al langer terecht ergernis over het beheer van de sociale zekerheid met haar doolhof aan uitkeringskassen, diensten en opdrachten. Met een gedeeltelijk geregionaliseerde sociale zekerheid kunnen die structuren gestroomlijnd worden.
Alain Mouton
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier