‘Je kunt de asielinstroom beheren, die beheersen wordt moeilijker’

De grote steden krijgen het gros van de asielzoekers te verwerken. “Er zou meer geld van Vlaanderen mogen komen, en meer solidariteit van de kleinere gemeenten”, zegt Rudy Coddens, de voorzitter van de afdeling OCMW’s bij de VVSG.

Gent heeft dit jaar al een zevenhonderdtal asielzoekers erkend, dat zijn er nu al evenveel als heel vorig jaar. Bijna 90 procent daarvan komt uit Afghanistan, Syrië, Irak en Somalië. “We kunnen op dit ogenblik de situatie beheren”, zegt Coddens (sp.a), de voorzitter van OCMW Gent, die ook voorzitter is van de afdeling OCMW’s bij de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). “Of we die zullen kunnen blijven beheersen, is een andere vraag.”

Coddens is vrij positief over de aanpak van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA). “Ik denk dat hij binnen de mogelijkheden die hij heeft, de situatie goed aan het managen is. Ook al komt zijn partijvoorzitter soms wat stoer doen, zoals door de betaalbaarheid van het asielbeleid en het vluchtelingenstatuut ter discussie te stellen.”

Wat is de impact van de vluchtelingencrisis op de financiën van een stad als Gent?

“Op het eerste gezicht valt dat wel mee. Zo wordt het leefloon dat we uitkeren aan asielzoekers voor 100 procent terugbetaald door de federale overheid. Voor autochtone Belgen is dat maar 70 procent, de rest valt ten laste van het OCMW. Fedasil, het federale agentschap voor de opvang van asielzoekers, voorziet ook in een vergoeding van 40 euro per dag voor een volwassene en 29 euro per kind. Daarvoor moeten ze onder meer huisvesting en voedsel krijgen.

“Op dit ogenblik hebben we twaalf mensen in dienst die zich voltijds om de asielzoekers bekommeren. Als de instroom blijft toenemen, zullen we wel extra personeel moeten aanwerven.”

Net zoals de andere grootsteden trekt Gent veel asielzoekers aan.

CODDENS. “Zodra asielzoekers erkend zijn, staat het hen vrij zich te vestigen waar ze willen op het Belgische grondgebied. We merken daarbij een voorkeur voor de steden. Dat is niet nieuw, ook bij de intra-Europese migratie hebben we dat gezien. Veel asielzoekers trekken naar steden waar ze familie of andere banden hebben. Het is ook niet zo aanlokkelijk om in een kleine gemeente te wonen waar niet eens een buurtwinkel is.”

“Wij willen als stad solidair zijn, maar zeker ook niet de boodschap geven dat iedereen maar hierheen moet komen. Er zijn grenzen, ook aan het draagvlak.”

Verwacht u financiële solidariteit van de OCMW’s van kleinere gemeenten?

CODDENS. “Er zijn collega’s die zeggen dat ze hun verantwoordelijkheid zullen opnemen, maar ik hoor er jammer genoeg ook die zeggen dat ze al problemen genoeg hebben en dat ze niets zullen doen. De middelen zijn beperkt en veel besturen zitten nog altijd in een besparingsmodus.”

Er wordt solidariteit gevraagd binnen Europa. Waarom dan niet binnen Vlaanderen?

CODDENS. “Dat zou inderdaad gestuurd moeten kunnen worden, daar ga ik mee akkoord. Iedereen zou voor zijn verantwoordelijkheid moeten geplaatst worden om een deel van de begeleiding en de integratie voor zijn rekening te nemen.”

Wat gebeurt er concreet als asielzoekers zich in Gent vestigen?

CODDENS. “Het OCMW heeft de opdracht hen te begeleiden, bijvoorbeeld op het gebied van huisvesting. Wij kunnen zelf geen woning aanbieden, maar hen wel helpen via een huurwaarborg. Daarnaast is het ook onze taak die mensen te integreren in de samenleving, bijvoorbeeld door taallessen te organiseren en hen te begeleiden in hun traject naar werk. Ze moeten zich daarbij aan bepaalde afspraken houden. Ze moeten bijvoorbeeld ook echt naar die taallessen gaan. Het leefloon is dus niet onvoorwaardelijk.

“Ik pleit er echt voor om vanaf het begin voldoende te investeren in die integratie. Nadien zal het financieel-economische rendement veel hoger zijn. Het is dus een besparing naar de toekomst toe.”

Veel asielzoekers komen uit een oorlogsgebied en zijn getraumatiseerd.

CODDENS. “Dat klopt, wij zorgen ook voor psychosociale begeleiding. We hebben daar gelukkig ervaring mee. Met Europese steun hebben we het project Ankerkracht op touw gezet om jonge politieke vluchtelingen op die manier te begeleiden. Het gaat onder meer om Afghanen die gezien hebben hoe vrienden en familie werden doodgeschoten. Hoewel de resultaten zeer positief waren, liep de financiering in juni af. Vanuit de stad hebben we besloten dat met eigen middelen voort te zetten. Dat kost ons ongeveer 150.000 euro per jaar.”

De kinderen die in Gent belanden, moeten ook naar school kunnen.

CODDENS.“Ze hebben inderdaad leerplicht, en dat gebeurt het beste via scholen, ook al omdat het de integratie vooruithelpt. Het probleem is dat wij in Gent in verschillende wijken gewoon geen capaciteit meer hebben, omdat alle scholen vol zitten. Het federale niveau moet zich dus bewust zijn van de gevolgen van zijn beleid voor de gewesten en de gemeenschappen. Zowel huisvesting, onderwijs als taallessen zijn niet-federale bevoegdheden. Het zijn de Vlaamse ministers die daar de ondersteuning en de budgetten voor moeten uittrekken.”

Wat vindt u van de burgerinitiatieven die oproepen om vluchtelingen in huis te nemen?

CODDENS. “Er zijn inderdaad burgers die de ellende niet meer kunnen aanzien en zelf iets willen doen. Daar hebben wij als lokale overheid een rol in te spelen, zodat het toch allemaal gecoördineerd gebeurt. Mensen doen soms dingen met de beste bedoelingen en met een groot hart, maar brengen soms zichzelf en de mensen die ze opvangen in de problemen.

“Dat gezegd zijnde, als burgers ons signaleren dat ze een woning hebben die ze kunnen verhuren aan een politieke vluchteling, dan is die zeker welkom. Zo kunnen wij ervoor zorgen dat mensen daar terechtkomen.

Daan Ballegeer