‘Irritant voor de critici van Trump, maar de Amerikaanse economie staat er goed voor’

Donald Trump ligt niet aan de basis van de Amerikaanse groei. Maar op korte termijn heeft hij het tij mee. The Economist maakt de balans op van één jaar Trump als president van de Verenigde Staten.

Een tweet van de Amerikaanse president Donald Trump bevat vaak meer bedrog dan waarheid. Maar over één onderwerp heeft hij volkomen gelijk: de economie van de Verenigde Staten doet het goed.

Het ondernemersvertrouwen is hoog en er zijn banen in overvloed. Vorige maand namen de grote industrie- en dienstenbedrijven 228.000 medewerkers aan. Het werkloosheidspercentage bedraagt 4,1 procent, het laagste cijfer in meer dan een decennium. Omdat er banen zijn, gaat een steeds groter deel van de actieve bevolking werken. De reële lonen stijgen, en een paar van de grootste stijgingen zijn bij de lage lonen te zien.

Erfenis

Natuurlijk overdrijft Trump. Hij eist de eer op voor elk positief werkgelegenheidsrapport en elke nieuwe piek van de S&P500-index. In werkelijkheid had hij geluk met zijn erfenis. De beurs is met 25 procent gestegen sinds zijn verkiezing, maar is met 195 procent gestegen sinds 2009.

De werkeloosheid is onder Barack Obama van een piek van 10 procent gedaald tot 4,7 procent en daarna tot 4,1 procent onder het bewind van Trump. Zijn regering zegt dat een mix van deregulering en belastingverlagingen voor bedrijven tot een aanhoudende groei van 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) zal leiden.

Dat is veel meer dan het gemiddelde van 2 procent van de afgelopen jaren. Nu de economie bijna een volledige werkgelegenheid heeft bereikt, zou daarvoor een wonderbaarlijke stijging in productiviteit nodig zijn.

Maar ook de critici van Trump overdrijven. Ze doen het optimisme van consumenten en ondernemers af als een gevoel, niet als werkelijkheid. Ze waarschuwen dat de aandelenbeurs gevaarlijk overgewaardeerd is en dat de Amerikaanse expansie, die al 102 maanden aanhoudt, binnenkort zal wankelen.

Toch verkeert de economie niet in onmiddellijk gevaar. En dat de conjunctuur het einde van de cyclus nadert, heeft voor- en nadelen. Het toont aan dat Trumps bewering dat hij de vader van het economische succes is, onzin is. Maar de economie kan soms ook aangenaam verrassen.

Oververhitting

Niet alleen de Amerikaanse economie doet het goed. Er is al ongeveer een jaar een gelijktijdige mondiale expansie aan de gang in Europa, Azië en op het Amerikaanse continent.

De groei van het bbp in de eurozone, een regio die tot voor kort synoniem was met economische ellende, bedraagt ongeveer 2,5 procent, ondanks een tragere bevolkingsgroei dan in de Verenigde Staten.

Maar de Verenigde Staten vallen op door hun positie in de cyclus. Als de expansie in 2018 aanhoudt, wordt ze de op een na langste voor het land.

Zeker, er zijn gevaren. Terwijl de conjunctuurcyclus vordert, stijgt de kans op een oververhitting van de economie door knelpunten op de arbeidsmarkt. Ook is het mogelijk dat de centrale bank een te strak beleid voert om oververhitting te voorkomen.

Naarmate de economie langer blijft groeien, is er bovendien meer ruimte voor een toenemend aantal financiële wanverhoudingen, zoals overmatige schulden of opgeklopte prijzen van activa. Er knipperen al alarmsignalen. De kloof tussen de rentevoeten voor de lange en de korte termijn is kleiner geworden, zoals vaak voor recessies gebeurt.

Toch zijn de bewijzen voor een oververhitting niet overtuigend. De inflatie neigde dit jaar naar een lager peil. De loongroei is iets toegenomen, maar vertoont weinig tekenen van een versnelling. De salarissen zouden heel wat moeten stijgen voor de toenemende inflatie echt zorgwekkend wordt.

De voorgestelde belastingverlagingen worden gefinancierd met grotere begrotingstekorten. Het is een slecht getimede begrotingsstimulans gezien de fase van de conjunctuurcyclus. Maar de belastingverlagingen bevoordelen bedrijven (die monsterwinsten boeken) of rijke personen (die meer van hun inkomen kunnen sparen). Dat betekent dat het effect van de stimulans waarschijnlijk klein zal zijn.

Het risico dat de Federal Reserve een te strak beleid voert, wordt versterkt door de gewijzigde samenstelling van haar rentecomité, dat vanaf volgend jaar een wat hardere lijn zal volgen.

Geen enkele daad van Trump zal een groter effect op de economie hebben dan zijn benoemingen voor vrijkomende posten bij de Fed. Maar dat de rentevoeten vorige maand met nog eens een kwart procentpunt tot 1,25 tot 1,5 procent zijn verhoogd, is een gepaste verstrakking van het beleid.

De beurs heeft nieuwe hoogtes bereikt terwijl de reële rentevoeten gezakt zijn: het rendement is in alle activaklassen gedaald, van vastgoed in grote steden tot rommelobligaties. De activaprijzen zijn misschien hoog, maar er zit een logica in hun stijging.

Hoge productiviteit

Een cyclus die op zijn laatste benen loopt, heeft ook voordelen. Investering is er een van. Het investeren van slapend kapitaal beleeft een algemene opleving, niet enkel in de Verenigde Staten. Die opleving wordt gedeeltelijk aangedreven door een verminderde onzekerheid over de wereldeconomie.

Bedrijven die aarzelden om voor de lange termijn risico’s te nemen als een of andere motor achter de wereldeconomie sputterde, zijn nu bereid hun geld te laten renderen.

De investeringen volgden ook op een toename van de winsten, die een krachtigere bbp-groei weerspiegelt. Nu personeel schaarser wordt op Amerikaanse arbeidsmarkt, is de prikkel voor bedrijven om te automatiseren groter.

Een tweede voordeel van de laatste fase van de cyclus is de hogere productiviteit, die sinds de mondiale crisis in alle landen met een slakkengang is toegenomen. Bedrijven moeten meer uitgeven.

In de Verenigde Staten staan bedrijven onder druk om hun structuur te reorganiseren, om tegemoet te komen aan de toenemende vraag, omdat de lage werkeloosheid het moeilijker maakt extra werkkrachten te vinden.

De Verenigde Staten staan niet op het punt terug te keren naar de productiviteitsgroeipercentages van voor 2005, wat Trump ook mag tweeten. Maar er zijn voorzichtige tekenen dat de groei weer wat vaart wint na de ellendige, snelle daling na de crisis.

Mondiale schok

Aan elke expansie komt uiteindelijk een einde. Zelfs als de Verenigde Staten zichzelf geen recessie bezorgen – door een onverstandig handelsbeleid bijvoorbeeld – kan een mondiale schok die veroorzaken.

Als dat moment aanbreekt, zullen de beleidsmakers betreuren dat de overheidsinkomsten verspild zijn aan een slecht doordachte belastingverlaging. De daaruit volgende tekorten zullen het voor het Congres moeilijker maken het eens te worden over een begrotingsstimulans om de volgende baisse te bestrijden.

Rentevoeten zullen naar alle waarschijnlijkheid veel lagere pieken halen dan in het verleden. Dat beperkt de speelruimte om een recessie met grote besparingen te bestrijden. In dat opzicht hebben de doemdenkers volkomen gelijk.

Maar de onmiddellijke toekomst ziet er rooskleurig uit. De mondiale opleving is nog jong en heeft vaart. Trumps beleid heeft het humeur verbeterd van bedrijfsleiders die al redenen hadden om vertrouwen te hebben.

Het is ongetwijfeld irritant voor de critici van de president, maar de Amerikaanse economie staat er goed voor aan het begin van 2018.