‘In Europa gaat de politieke energie niet naar de toekomst, maar naar het verleden.’

In Europa domineert niet de geest van vernieuwing, maar de weerstand tegen vernieuwing. Dat zegt Marc De Vos, decaan aan de Macquarie University en visiting fellow bij de denktank Itinera.

Soms zegt een week alles. Begin december lanceerde Waymo, een spin-off van Google, de eerste commerciële robottaxi in Arizona. Een week later deed Virgin Galactic vanuit Californië de eerste succesvolle testvlucht voor commerciële ruimtevaart. De dag daarna kondigden Starbucks en Uber aan dat UberEats voortaan ook bekers koffie tot aan de deur gaat leveren, op temperatuur nog wel.

Drie mijlpalen. Het prille begin van automatische mobiliteit. De dageraad van ruimtetoerisme. Eten en drinken op maat, in de sofa, op elk moment, voor elkeen naar smaak. Allemaal in de Verenigde Staten. Allemaal met Amerikaanse ondernemingen. Allemaal pioniersbedrijven met slechts enkele concurrenten die, jawel, vooral in de VS gevestigd zijn. Dezelfde VS die vorige week de grootste producent ter wereld van olie en gas zijn geworden, met dank aan de schaliegasrevolutie die door andere Amerikaanse pioniersbedrijven is gevoerd.

Ondertussen doet de Amerikaanse president Trump de spanning met China oplopen. Huawei is het zeldzame voorbeeld van een Chinees bedrijf dat voorsprong heeft op de Amerikaanse evenknieën. De draadloze 5G-netwerken waarvan al die zelfrijdende en -vliegende toestellen afhangen, kan vooralsnog alleen een Chinese technologiereus installeren. Dat mag en zal niet gebeuren, niet voor de veiligheid en de zekerheid van de westerse data, niet voor de technologische toekomst van de VS.

De Verenigde Staten bruisen van de innovatie en vechten voor hun economisch leiderschap. China doet op zijn manier voluit hetzelfde. En in Europa mobiliseren de gele hesjes en de vakbonden. Natuurlijk ook weer in België. In diezelfde week, met veel repetitief misbaar over koopkracht en pensioenleeftijd. In Europa domineert niet de geest van vernieuwing, maar de weerstand tegen vernieuwing.

In Europa overheerst niet de drang tot welvaartscreatie, maar de claim voor welvaartsverdeling. In Europa gaat de politieke energie niet naar de toekomst, maar naar het verleden: naar de rekeningen voor de sociale zekerheid en voor de vergrijzende bevolking, die alle zuurstof voor nieuwe projecten wegzuigen. Terwijl we in Amerika en China de 21ste eeuw tot wasdom zien komen, maakt Europa zich tot een voetnoot van onze tijd.

Opnieuw in dezelfde week mislukte een zoveelste Europese top over een georganiseerd Europees immigratiebeleid, nota bene onder Europese landen die in Marrakesh wel een wereldwijd pact voor georganiseerde migratie steunden. Opnieuw in dezelfde week eindigde een zoveelste conclaaf voor een slagkrachtige Europese begroting in een flauw compromis dat de discussie voor meer economische convergentie in de eurozone politiek begraaft zonder dat ze beslecht is.

In de VS betekent de chaos in Washington leiderschap door grote deelstaten, grote steden en grote kampioenbedrijven, niet het minst op het cruciale domein van klimaat en energie. In Europa komt de chaos in Brussel er door de chaos in de lidstaten. De Europese Unie functioneert niet omdat de Europese democratieën naar adem happen. Van Londen tot in Stockholm, van Parijs en Rome tot Berlijn en Boedapest, en intussen ook in Brussel, gedijen de populisten, floreert de polarisatie en kreunen de regeringen.

Jarenlang heeft de Europese Centrale Bank de geldkraan open gezet om de Europese economie erdoor te sleuren en de euro te redden. En alweer in diezelfde week kwam die lange periode van grootschalige monetaire doping ten einde. De Europese economie leeft nu vooral bij gratie van de wereldeconomie. We zijn meelopers. De wereldeconomie doet het al geruime tijd bijzonder goed. Veel Europeanen hebben dat amper gevoeld.

Als de volgende recessie komt, als China en de Verenigde Staten echt vertragen, als de handelsoorlog tussen de VS en China zou oplopen, zal het in Europa snel kil en hard worden. Dan zullen we vaststellen dat te veel Europese landen te weinig hebben gedaan om de toekomst te maken en te veel hebben gedaan om het verleden te onderhouden. Ook in België, ook in die historische federale coalitie die intussen roemloos op de klippen ligt.