Frankrijk blijft aanmodderen met Hollande of Sarkozy

In mei weten de Fransen wie hun nieuwe president wordt. Maar of dat nu Nicolas Sarkozy of François Hollande is, maakt niet zoveel uit. Aanmodderen blijft het thema voor 2012.

De Franse kiezers trekken naar de stembus voor een presidentsverkiezing die zal afwijken van het scenario van amper een jaar geleden. Dominique Strauss-Kahn, ooit favoriet in de opiniepeilingen, doet niet mee. In zijn plaats voeren de socialisten campagne met een uiterst onervaren kandidaat, François Hollande.

De twee presidentiële verkiezingsronden, op 22 april en 6 mei, worden in juni gevolgd door parlementsverkiezingen. De partij die de eerste verkiezingen wint, zegeviert waarschijnlijk ook bij de tweede. Er zullen zich zowat tien presidentskandidaten aandienen. Amper vier onder hen maken echt een kans: de zittende president Nicolas Sarkozy ter rechterzijde, Hollande aan de linkerzijde, François Bayou in het centrum en Marine Le Pen van het Front National uiterst rechts. Waarschijnlijk wordt de tweede ronde een strijd tussen Hollande en Sarkozy. Een verrassing is echter niet uitgesloten.

Sarkozy is bepaald niet geliefd en zal bijgevolg vooral steunen op zijn competentie. Na de succesvolle gewapende campagne in Libië die hij op zijn naam kon schrijven, zal hij zichzelf naar voren schuiven als een man met ervaring in een poging zijn imago van opdringerige, hyperkinetische bemoeial van zich af te schudden. Zijn boodschap zal helemaal anders klinken dan in 2007. Ze zal minder gaan over Frankrijk liberaliseren en de Fransen uit hun comfortzone halen, maar veeleer over het behoud van die comfortzone en de vestiging van een sterke staat.

De keuze tussen rechts en links wordt daardoor minder duidelijk: socialisme zal het opnemen tegen ‘socialisme light’. De eurocrisis zal beide zijden minstens dwingen af te gaan op een verlaging van de schuldenlast en dat komt neer op een halve revolutie in de Franse politiek. Geen van beide zal echter de moed hebben te waarschuwen voor ingrijpende bezuinigingen. Sarkozy kwam al terug op zijn belofte de belastingen niet te verhogen. Hollande zal beloven dat een hogere belastingdruk de rijken zal treffen. In haar verkiezingsmanifest belooft zijn partij bovendien een terugkeer naar het pensioen op 60 jaar.

Wie het ook wordt, de heikele toestand van de openbare financiën en de stokkende economie zullen de nieuwe president parten spelen. De openbare bestedingen vertegenwoordigen in Frankrijk een groot deel van het bbp en sinds 1974 is geen enkele regering erin geslaagd een begroting in evenwicht op te stellen. Op een moment dat de obligatiemarkten zich zorgen maken, vooral ook over een eventuele socialistische overwinning, en de Franse banken in moeilijkheden verkeren, dreigt Frankrijk zelfs zijn AAA-kredietrating te verliezen. Als de socialisten het pleit winnen, zullen ze niet veel van hun beloften kunnen waarmaken. Pensioen op 60 zal aan de kant worden geschoven. Als de rechterzijde het pleit wint, zal Sarkozy onder budgettaire druk al snel de belastingen moeten verhogen. De ontgoocheling zal in beide gevallen snel toeslaan.

Malaise in de banlieus

In het jaar dat een halve eeuw onafhankelijkheid van Algerije gevierd wordt, een land dat tot nu toe niet door de Arabische Lente geraakt werd, zal in Frankrijk een complex gevoel van malaise heersen in de overwegend islamitische banlieus en de sociale wijken in de voorsteden. In het buitenland zal Frankrijk zijn post-Libische geloofwaardigheid trachten op te krikken, maar er zal ook onenigheid zijn met Duitsland over de aanpak van de eurocrisis en over hoe de ‘economische regering’ die de Fransen zo na aan het hart ligt, vorm moet krijgen. Na een presidentschap waarin Frankrijk opnieuw tot de commandostructuur van de NAVO toetrad, zou een socialistische overwinning de betrekkingen met de Verenigde Staten en Groot-Brittannië, alvast in het begin, gespannen kunnen maken. De nauwe Frans-Britse militaire samenwerking zou kunnen stokken.

In 2012 zal ook een nieuw politiek klimaat ontstaan, waarin de kiezers minder tolerant en de media inquisitiever zullen zijn over het morele gedrag van hun leiders, zowel in de bestuurs- als in de slaapkamer.

Frankrijk verandert wel degelijk, maar slechts langzaam. Nu geen enkele leider belooft her roer radicaal om te gooien, zal aanmodderen het thema voor 2012 zijn, in plaats van de moedige, concurrentiekrachtige hervorming van de welvaartsstaat en de arbeidsmarkt die het land nog steeds broodnodig heeft.

Sophie Pedder (The Economist)