‘Fout ECB-beleid zal ons tien jaar deflatie kosten’

Op 22 januari komt de Europese Centrale Bank eindelijk uit haar tent, verwachten de meeste economen. Die dag zou ECB-voorzitter Mario Draghi de opkoop van overheidsobligaties aankondigen, de veelbesproken kwantitatieve versoepeling naar Amerikaans model. De ingreep komt hopeloos te laat, vindt econoom Bruno Colmant.

Deflatie, stagnerende groei, zware overheidsschulden: het was allemaal minder ver gekomen in de eurozone als de Europese Centrale Bank beter bij de pinken was geweest, volgens de hoogleraar economie en columnist Bruno Colmant. “De ECB heeft fouten gemaakt. Het langverwachte opkoopprogramma voor overheidsobligaties moet de rente drukken en liquiditeit in het financiële systeem pompen. Maar de ECB komt te laat: de rente is al heel laag en de banken verdrinken in het spaargeld. Dat maakt dat de kwantitatieve versoepeling weinig effect zal hebben.”

De ECB heeft veel te lang op de rem gestaan, volgens Colmant. “Haar balanstotaal is teruggevallen tot bijna het niveau van 2008. De crisis van de jaren dertig heeft geleerd dat twee jaar van vergissingen tien jaar van deflatie kunnen kosten. Intussen zijn die twee jaar opgebruikt.”

Dat zal ons zuur opbreken. “2015 wordt het jaar van de financiële breuken”, zegt Colmant. “De overheidsschuld in de eurozone haalt dit jaar de kaap van 100 procent van het bruto binnenlands product, voor de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlog. Dat wordt onbetaalbaar in dit klimaat van deflatie en lage groei. Die harde realiteit zullen we dit jaar onder ogen moeten zien. Er is geen andere oplossing dan een schuldherschikking voor de zuiderse eurolanden. Griekenland zal zelf om een schuldherschikking vragen, gevolgd door Portugal. In 2016 of 2017 komt Spanje aan de beurt.”

Waren in Spanje dan niet de eerste tekenen van heropleving merkbaar? “Het land stelt het beter dan drie jaar geleden”, zegt Colmant. “Maar de groei blijft zeer zwak, en de werkloosheidsgraad zit op 25 procent van de actieve bevolking. Spanje is er nog altijd slecht aan toe.”

Wat nu? “We moeten hopen op een beetje groei”, zegt Colmant. “Maar ik ben zeer pessimistisch. De deflatie kan nog vijf jaar duren. Ook Japan kampt sinds de jaren negentig met een chronische deflatie. Alle fouten die Japan toen maakte, hebben wij nu ook gemaakt.”

De Amerikaanse economie stelt het redelijk goed. Kan dat Europa helpen? “Samen met de gedaalde olieprijs zal dat een gunstig effect hebben op de Europese economie. Maar optimistisch word ik er niet van. Ook de groeivoorspellingen kunnen mij niet echt overtuigen. Vaak blijken ze achteraf te positief te zijn geweest. Ook ik dacht een jaar geleden dat we vandaag aan een groei van 1,5 procent zouden zitten.”

De ECB zat fout, maar het budgettaire beleid zit al even fout, volgens Colmant. “Het is nu niet het moment om te zwaaien met het Stabiliteits- en Groeipact, met zijn afspraken over het terugdringen van begrotingstekorten. Besparingen hebben geen zin in tijden van lage groei, ze maken de deflatie alleen maar erger. We moeten het Stabiliteitspact even opzij schuiven, zodat de eurolanden kunnen lenen om grote investeringsprogramma’s op te zetten. Dankzij de lage rente kosten die leningen bijna niets.”