Professor Joep Konings maakte van op de eerste Europese rijen de Griekse crisis mee en waarschuwt dat Griekenland geen geïsoleerd geval is. Ook België en Vlaanderen zijn niet buiten schot. Zelfs de hele Europese integratie komt op losse schroeven te staan als de politiek er niet snel in slaagt de Europese economie nieuw leven in te blazen.
Joep Konings maakte 18 maanden lang deel uit van The Bureau of European Policy Advisers (Bepa), dat zijn de economische adviseurs van commissievoorzitter José Manuel Barroso. Sinds een paar weken leeft de professor economie zich uit bij Vives, de denktank over regionaal economisch beleid in de schoot van de KU Leuven.
U maakt de escalatie van de Griekse crisis nog mee van op de eerste banken in de Europese Commissie. Kan België in een Griekse situatie belanden? Konings: “Dat is mogelijk. We mogen Griekenland dus zeker niet als een geïsoleerd geval gezien, want met dat gebrek aan geloofwaardigheid kampt de hele eurozone. Want wat is de achillespees van de euro? De toenemende divergentie tussen de eurolanden op het vlak van concurrentiekracht. Met een sterk Duitsland tegenover zwakke Zuiderse landen. België zit in de middenmoot. Maar die verschillen kunnen niet blijven duren. Devalueren is een klassieke uitweg om de concurrentiekracht te herstellen, maar die weg is afgesneden voor de eurolanden. Dus moeten deze landen de prijzen en lonen matigen om de concurrentiekracht te herstellen. Als je de financiële markten niet het signaal kan geven dat je als land inderdaad intern orde op zaken wil zetten, dan zeggen die markten je vroeg of laat de wacht aan. Tel daarbij de Belgische politieke onzekerheid, en dan is een negatieve spiraal mogelijk. Zonder signaal dat wij onze overheidsuitgaven onder controle houden, gaan we vroeg of laat Griekenland achterna.”
De druk van de euro had voor de economie van het eurogebied moeten kneden tot een meer coherent geheel, maar het omgekeerde is gebeurd. Hoe komt dat?
Konings: “We passen ons te traag aan. We moeten op Europees niveau iets vinden dat druk zet op de lidstaten om sneller te herstructureren. Er is een soort van verscherpte controle op het beleid van de lidstaten nodig. De eurolanden moeten in elk geval afspraken maken over structurele hervormingen, met een stok achter de deur voor wie hardleers is. Maar het organiseren van die stok achter de deur is natuurlijk de moeilijkste oefening. Niemand ziet graag dat een Europese gendarm het nationale beleid bijsturen. Maar die reflex bedreigt de verdere Europese integratie.”
Nu moest het IMF erbij gehaald om gendarm in Griekenland te spelen.
Konings: “Ja, maar de huidige oplossing brengt alleen op korte termijn soulaas. Over een half jaar zit Griekenland mogelijk opnieuw in de penarie. Een rentevoet van 5% blijft best verstikkend. Europa had een sterker signaal kunnen geven. Dat is een weerspiegeling van hoe moeilijk het gaat binnen Europa: de verdediging van nationale belangen heeft de Europese integratie in crisis gedompeld.
Volgens een aantal economen heeft Griekenland geen andere keuze dan om uit de euro te stappen. Alleen zo zou het land de economie een doorstart kunnen geven en uit het schuldenmoeras kunnen ontsnappen?
Konings: “Een exit zou een drastische stap zijn en is politiek niet haalbaar. Als Griekenland gaat, dan komt de hele eurozone op losse schroeven. De euro was de kers op de taart van een lang proces van Europese integratie. Dat ligt dus heel gevoelig. Een uitstap van Griekenland zou een politiek fiasco zijn, en zou het begin kunnen zijn van Europese desintegratie. Wat ik wel mogelijk acht, is dat Griekenland voor een stuk zijn schulden niet terug betaalt. Dat hoeft geen ramp te zijn als die beslissing goed omkaderd wordt. Dat samen met het huidige overbruggingskrediet en een geloofwaardige sanering van de overheidsfinanciën, kan Griekenland erdoor helpen. Maar uit de eurozone stappen, dat is een no go.”
Daan Killemaes en Boudewijn Vanpeteghem
