Energyville/Febeliec: ‘Klimaatneutraliteit tegen 2050 kost jaarlijks 2 tot 4 procent van het bbp’

De transitie naar een klimaatneutrale economie tegen 2050, met behoud van de huidige industriële output, zal de Belgische economie een stevige duit kosten. De factuur is het kleinst bij de inzet van nog meer windenergie op de Noordzee én van kernenergie.

Hoe kan België tegen 2050 klimaatneutraliteit bereiken tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kostprijs? In opdracht van Febeliec, de federatie van de Belgische grootverbruikers van energie, boog het onderzoekscentrum Energyville zich over die vraag. “Met als fundamentele assumptie dat de industriële output op hetzelfde niveau blijft. Het is de bedoeling de netto-uitstoot van CO2 tot nul te herleiden zonder onze industrie te decimeren”, zegt Luc Sterckx, de voorzitter van Febeliec.

(Lees verder onder de video van Kanaal Z.)

Een eerste conclusie is dat die transitie aanzienlijke investeringen vergt. In vergelijking met een scenario zonder klimaatambities loopt de kostprijs voor de Belgische economie op tot 11,7 à 21 miljard euro per jaar, of ongeveer 2 à 4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Tegen 2050 zal dus in totaal ongeveer een bedrag ter waarde van één keer het bbp extra geïnvesteerd moeten worden om onze economie klimaatneutraal te maken. “Die factuur is uitgedrukt in een percentage van het huidige bbp. De betaalbaarheid neemt dus toe naarmate het bbp de volgende decennia stijgt”, zegt Pieter Lodewijks, een van de auteurs van de studie.

Een jaarlijkse factuur van 2 tot 4 procent van het bbp is niet min. “Dat komt ongeveer overeen met de kostprijs van de huidige energiecrisis. De energietransitie impliceert dat die verarming tot 2050 ons lot blijft. We moeten dus heel goed de competitiviteit van onze industrie in de gaten houden. De buurlanden zullen ook investeren in de klimaattransitie, maar we zullen ook de rest van de wereld moeten overtuigen om dat voorbeeld te volgen”, zegt Peter Claes, managing director van Febeliec.

Drie scenario’s

2050 is nog ver en de toekomst laat zich niet altijd gemakkelijk lezen. Energyville joeg daarom drie scenario’s door het model die dezelfde uitkomst van klimaatneutraliteit beloven. Het basisscenario vertrekt van een stabiele energievraag vanuit de industrie en houdt rekening met een groei van de bevolking. De totale energievraag daalt met een derde tegen 2050, maar de vraag naar elektriciteit verdubbelt door een doorgedreven elektrificatie van de economie. De verhoging van de productiecapaciteit wordt gedreven door een stevige uitbreiding van zonne-energie en van windenergie op zee. De interconnectiecapaciteit met het buitenland neemt toe en alle sectoren (industrie, gezinnen, transport en elektriciteitsproductie) streven naar klimaatneutraliteit.

Een tweede scenario van elektrificatie vertrekt van het basisscenario, maar houdt rekening met nog meer windenergie op de Noordzee en met kernenergie, die vanaf 2045 geleverd wordt door de inzet van kleinere geavanceerde modulaire reactoren, de zogenoemde SMR-technologie. Een derde scenario voegt aan het basisscenario de relatief goedkope invoer van waterstof en andere groene moleculen toe. Er is ook een beperkte mogelijkheid om CO2 op te slaan.

De analyse op basis van die drie scenario’s levert enkele belangrijke conclusies op. In elk scenario zijn er forse investeringen nodig, maar het scenario van elektrificatie levert de beste combinatie op van betaalbaarheid, bevoorradingszekerheid en het behalen van de klimaatdoelstelling. In het elektrificatiescenario blijft de extra kostprijs beperkt tot 2 procent van het bbp en daalt de energie-afhankelijkheid van het buitenland. De noodzakelijke invoer van elektriciteit en groene moleculen daalt in dat scenario gevoelig. Dat komt omdat de nieuwe kerncentrales en de windturbines dieper in de Noordzee voor een continue basislast zorgen, waardoor er gevoelig minder back-upcapaciteit van bijvoorbeeld waterstofcentrales nodig is. “Dat scenario draagt onze voorkeur weg. We vragen van het beleid een open, technologieneutrale aanpak. Baseer het beleid op wetenschappelijke analyses, en niet op buikgevoel of ideologie”, zegt Luc Sterckx.

De transitie naar een klimaatvriendelijk energiesysteem vertaalt zich in het basisscenario in een elektriciteitskostprijs die in 2030 zal schommelen rond 100 euro per megawattuur. Dat is minder dan verbruikers de voorbije maanden betaalden voor elektriciteit, maar gevoelig meer dan de prijs van 40 à 50 euro per megawattuur die gangbaar was voor de crisis. Richting 2050 toont de kostprijs van elektriciteit een licht dalende trend richting 80 à 100 euro per megawattuur. In het scenario van elektrificatie is klimaatneutraliteit haalbaar bij een kostprijs die tegen 2050 daalt naar 56 euro per megawattuur.