‘Elizabeth Warren vindt de breuklijn tussen kapitalisme en socialisme opnieuw uit’

Elizabeth Warren lijkt gemaakt voor een ander land dan Amerika. Maar dat vonden we van Trump ook. Dat zegt Marc De Vos, decaan aan de Macquarie University in Sydney.

Zelden zijn Amerikaanse presidentsverkiezingen zo belangrijk geweest als die van 2020. Zal Donald Trump de wereld verder meesleuren in economisch nationalisme? Keren we terug naar het midden met Joe Biden? Of pioniert Amerika onder Elizabeth Warren met een grote ruk naar links?

Donald Trump is kwetsbaar. De permanente chaos op het Witte Huis slijt. Oekraïnegate vreet zelfs bij zijn aanhangers. Het lijkt een kwestie van tijd vooraleer een schandaal over zijn belastingaangiftes losbarst. De economie doet het goed, maar niet goed genoeg voor zijn kiezers..

Biden verzwakt met elk debat. Hij is de man van eergisteren die alsnog de man van morgen wil zijn. Veel meer dan verdienste en sympathie heeft hij niet te bieden. Bij de leden van de Democratische Partij is senator Elizabeth Warren de rijzende ster. Zij is een verademing in tijden van populisme. De academica heeft haar programma nauwkeurig uitgestippeld, ondertussen al in meer dan honderd beleidsplannen.

Warren wil het Amerikaanse grootkapitalisme opbreken, reguleren, belasten en bedrijven samen met de vakbonden laten besturen. De technologiebedrijven, de banken, de farmaceutische nijverheid, de energiesector, de mediaconglomeraten: ze staan allemaal in de vuurlijn. In de gezondheidszorg en onderwijs wil ze een overheidsdominantie ontketenen. De enorme markt van de private ziekteverzekeringen wordt vervangen door één publieke verzekering. Universiteiten moeten gratis worden voor de studenten. En dan is er nog een Groene New Deal, inclusief een instant verbod op de hele schaliegasindustrie.

Leest u de bovenstaande paragraaf eens opnieuw. Het is een revolutie die de hele Amerikaanse economie en samenleving op de grondvesten zal doen daveren. Warren wil niet alleen oorlog met de succesvolste Amerikaanse bedrijven, ze wil de Verenigde Staten europeaniseren. Gezondheidszorg een nationale verzekering zoals in het Verenigd Koninkrijk, bedrijven die mee worden geleid door de vakbonden zoals in Duitsland, studenten en universiteiten subsidiëren zoals in Frankrijk of België. En natuurlijk ook met navenante belastingverhogingen, gericht op verfoeide miljardairs en andere rijken.

Tot voor enkele jaren was Warren slechts een luis in de pels van het politieke establishment. Dat haar ideeën nu populair zijn bij de achterban van de Democratische Partij, illustreert de polarisatie in de Verenigde Staten. Maar dat maakt ze nog niet populair in heel Amerika. Meer dan 150 miljoen Amerikanen hebben een private ziekteverzekering. Die is vaak genereus en betaald door hun werkgever. Als Warren wil worden verkozen om kiezers hun verzekering af te nemen in ruil voor overheidszorg en een belastingorgie, wens ik haar veel succes.

Warren zegt dat ze het marktkapitalisme van de monopolisten wil verlossen. Dat is prima en nodig. Maar ze kan niet weerstaan aan de verlokking van het overheidsmonopolie. Ze vindt de breuklijn tussen kapitalisme en socialisme opnieuw uit. De nieuwe breuklijnen zijn echter veel meer cultureel en identiteitsgebonden. Donald Trump is verkozen omdat hij identiteit met economie heeft verenigd en zo de bange blanke kiezer kon mobiliseren.

Ik denk dat Trump bidt dat Warren zijn tegenkandidaat wordt. Hij kan dan het hele register van de socialistische karikaturen bovenhalen. De vlag van de Amerikaanse Droom tegenover de klassenstrijdster die op de topondernemers jaagt. Het spookbeeld van dure benzine en energie. De moord op topbedrijven en topuniversiteiten die iedereen Amerika benijdt. De zotternij van herstelbetalingen voor slavernij.

Warren lijkt gemaakt voor een ander land dan de Verenigde Staten. Maar dat vonden we ook van Trump. Die kan ook zichzelf in de vernieling rijden. Misschien wordt de volgende president vooral als de anti-Trump verkozen. Dan is president Warren wel degelijk denkbaar. Tenzij Michael Bloomberg of een andere witte ridder het terrein alsnog schoonveegt.