Denkt u als Trump of als een viroloog?

Dat zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School.

2027. Dankzij de muur van Trump II is Mexico ten onder gegaan aan drugkartels en corruptie. Het land is een zwijnenboel. Zo is covid-27, de Mexicaanse varkensgriep, ontstaan. Het virus verspreidt zich razendsnel. Overal ter wereld wordt een beroep gedaan op een nieuwe app die elke toeschouwer bij massa-evenementen screent. De app is gekoppeld aan een heel duur toestel en is voor 95 procent betrouwbaar. U houdt het apparaat een secondje tegen uw pols, en u weet of u positief of negatief test. Iedereen looft het toestel, Trump is ronduit lyrisch. Marc Van Ranst waarschuwt: dat klopt, 95 procent. Dat is inderdaad heel betrouwbaar. Maar wij, virologen, denken anders.

U woont in Leeds en staat aan de ingang van het Wembley-stadion, voor de finale van de Champions League tussen O.H. Leuven en Chelsea FC. U test positief, u mag niet binnen. Bent u besmet met covid-27? Het is een taai beestje: twaalf weken strikte quarantaine in overheidshotels. U wordt begeleid naar een ziekenhuis, waar een bloedproef wordt uitgevoerd. Pas dan zal u het met 100 procent zekerheid weten: positief of niet. In de ambulance krijgt u nog wat lectuur. Gelukkig was de nieuwe Britse regering-Johnson IV er snel bij, de ziekte komt heel weinig voor. Slecht 1 op de 200 inwoners zonder zichtbare symptomen, zoals u, is positief. De test is 95 procent betrouwbaar. Dat betekent dat nog 5 procent van de besmette mensen zonder symptomen door de mazen van het net glipt, en dat 5 procent van de gezonde bewoners een vals alarm krijgt. Het toestel is heel duur en het wordt alleen voor grote en dure evenementen gebruikt, zoals Tomorrowland en uitverkochte voetbalstadions.

U piekert zich suf. Wat is de kans dat u, nu u positief getest hebt, echt positief bent en twaalf weken in een uiterst strenge quarantaine moet? Beste lezer, ik stel deze vraag aan u. Help deze fictieve gemiddelde inwoner van Leeds. Welke van de vier antwoorden kwalificeert u als viroloog?

A Je hebt het, of je hebt het niet. Dat is een dwaze vraag. Ik weiger te antwoorden.

B Ik geloof niet in die test, ik ben een anti-vaxxer. De waarde van een mensenleven laat zich niet vatten in een cijfer.

C Ongeveer 95 procent, denk ik. Min of meer.

D Ongeveer 10 procent, denk ik. Vraag me niet waarom, maar mijn gezond verstand vertelt mij dat.

Nu kiezen, voor u verder leest!

Als u A of B hebt gekozen, dan beseft u dat u volkomen ongeschikt bent voor de baan als viroloog. Covid is een probabilistische ziekte. U moet de bevolking beschermen tegen iets (on)waarschijnlijks. Daarom dragen we een mondmasker, niet als medicament, zelfs niet in de eerste plaats als fysieke barrière, maar vooral om de waarschijnlijkheid van het doorgeven van een besmetting kleiner te maken. Probabilistisch kunnen denken is de sleutel voor de ware viroloog.

U zegt 95 procent? Proficiat, u denkt zoals Trump. U bent slim, maar u hebt niet het buikgevoel van een viroloog. Die kent dat soort vraagstukjes, die heeft daar jarenlang op getraind. Virologen weten dat het juiste antwoord 8,7 procent is. Begrijpt u dat niet? Heb geen schrik, slechts een heel klein aantal mensen beantwoordt zulke vragen goed. Weinigen hebben het buikgevoel van een viroloog.

Vindt u virologen dom? Hebt u een beter antwoord? Beantwoord dan de volgende vraag. Wat is de kans om met een dobbelsteen minstens één keer zes te gooien als je twee kansen krijgt? Die vraag begrijpt u niet? Die vraag boeit u niet? Geen probleem, maar blijf dan weg van de virologie. Als u zeker bent van uw juiste antwoord, schrijf het dan neer. Wedden dat u fout zit? Tenzij u een wiskundige of een docent waarschijnlijkheidsrekenen bent, of een epidemioloog. Die kennen die raadseltjes. En ga pas dan naar mijn website, waar u de statistische uitleg vindt over covid-27 en het gooien met dobbelstenen. Het kan uw leven redden! Ondertussen kan u vooral een beroep doen op uw gezond verstand en uitleggen dat de situatie niet echt realistisch is, dat mijn taal niet glashelder is, dat in werkelijkheid… Inderdaad, niet geschikt als viroloog.