Indien de deelstaten extra fiscale autonomie krijgen dan moeten ze ook een deel van de staatsschuld op zich nemen. Dat is de conclusie van een rapport van het Leuvense onderzoeksinstituut Vives dat het weekblad Trends kon inkijken.
De federale overheid torst vandaag op haar eentje het gros van de staatsschuld. Dat is niet langer houdbaar, zeggen experts. Ook de deelstaten moeten een deel van die schuld (met 342,8 miljard euro opnieuw meer dan 100 procent van het bbp (bruto binnenlands product)) op zich.
Maar dat betekent natuurlijk dat die op zijn minst gedeeltelijk geregionaliseerd wordt. Is dat mogelijk? Zeker, maar dan moeten de deelstaten extra fiscale bevoegdheden krijgen. “Want een schuld is eigenlijk een uitgestelde belasting”, zegt professor emeritus Dirk Heremans van de KU Leuven. Het betreft een studie in opdracht van de Vlaamse overheid uitgevoerd door medewerkers van het Steunpunt fiscaliteit en begroting en van Vives: Nood aan Regionalisering van de staatsschuld in de staatshervorming. De economen stellen daarin dat een verregaande schulddeelname en schuldautonomie van de deelstaten een goede zaak zou zijn, want “het zou elk deelgebied confronteren met de harde wet van de budgettaire verantwoordelijkheid, en bijgevolg ten goede komen aan de overheidsfinanciën”.
Bovendien zou het ook niet meer dan normaal zijn dat de deelstaten een deel van de schuld op zich nemen indien ze met een nieuwe staatshervorming extra fiscale bevoegdheden krijgen. Je kunt geen fiscale autonomie toekennen aan de deelstaten zonder dat ze een deel van de schulden op zich nemen en omgekeerd, is de redenering. Van een overheid die schulden aangaat wordt immers verwacht dat ze over de nodige fiscale capaciteit beschikt om die terug te betalen.
Maar de vraag is hoe de financiële markten zouden reageren als de schuld wordt geregionaliseerd. Zal dit niet leiden tot stijgende rentevoeten op overheidsobligaties? “De boodschap is niet eenvoudig. We moeten daarom omzichtig en geleidelijk tewerk gaan in de zenuwachtige obligatiemarkten”, weet ook Dirk Heremans. In het Vives onderzoek wordt gesteld dat een volledige schuldsplitsing niet onmogelijk is zonder in financiële doemscenario’s te vervallen. Maar volgens de Leuvense econoom is vandaag alleen een gedeeltelijke regionalisering van de schuld aan de orde.
Als de financieringswet wordt aangepast en de deelstaten een ruime autonomie krijgen in de personenbelasting (50 procent van de personenbelasting wordt overgedragen zoals studies van Vives voorstellen) dan zou een vierde (28%) van de federale schuld kunnen worden overgeheveld. Die schuldruimte kan zelfs oplopen tot 43 procent van de totale schuld als de regio’s nog extra fiscale bevoegdheden krijgen zoals de btw-inkomsten.
Hoe zou die regionale schuld verdeeld worden tussen Vlaanderen, Wallonië en Brussel? Ook hier heeft Vives een simulatie gemaakt. Heremans: “Vlaanderen zou tussen 56 en 59 procent van de overgedragen schulden dragen, Wallonië 29 tot 34 procent en Brussel 7 tot 15 procent. Die grotere marge heeft te maken met het atypische karakter van het Brussels stadgewest.”
A.M./D.K.
