De bewaarengel van Italië: Giovanni Tria is tegen wil en dank minister van Financiën

Giovanni Tria offerde zijn geloofwaardigheid op, maar blijft in de Italiaanse regering zitten. Iemand moet op het land letten. Al kan het moment van de minister van Financiën nog komen.

De financiële markten hadden op hem gerekend, maar het is hem niet gelukt. Giovanni Tria, de minister van Financiën in de Italiaanse regering, stuurde al weken aan op een begrotingstekort van 1,6 procent van het bruto binnenlands product voor 2019. Dat was dubbel zoveel als wat de vorige Italiaanse regering had afgesproken met Europa, maar toch klein genoeg om de markten gerust te stellen, was de inschatting.

Maar op de cruciale kabinetsvergadering van vorige week moest de 70-jarige Tria bakzeil halen tegenover de populisten in de regering, de Vijfsterrenbeweging en de Lega. Het wordt een tekort van 2,4 procent, het drievoudige van de afspraak met Europa. Meteen was Tria zijn aura kwijt.

Rente hoger

Na het nieuws sprong de rente op Italiaanse overheidsobligaties hoger, maar allicht nog niet hoog genoeg. Als het echt nijpt in Italië, moet een technocraat de boel redden, zoals eind 2011 gebeurde. Toen steeg de rente op Italiaanse overheidsobligaties zo hard dat de financiële stabiliteit van het land in gevaar kwam, en meteen die van de hele eurozone. President Giorgio Napolitano riep Mario Monti bij zich, een hoogleraar economie en een gewezen Europees commissaris, en vroeg hem premier te worden. Monti stelde een besparingspakket op, het Italiaanse parlement keurde het met een overweldigende meerderheid goed, en de Italiaanse schuldencrisis ging weer liggen. Niet slecht voor een onverkozen technocraat.

Ook Giovanni Tria is een hoogleraar economie en onverkozen technocraat, maar hij was vorige week de geslagen hond. Na de beslissende vergadering stond vicepremier Luigi Di Maio van de Vijfsterrenbeweging op een balkon te juichen voor een schare jubelende supporters. Een bevreemdend schouwspel. De laksere begroting moet dienen om de verkiezingsbeloften van de populisten te betalen – zoals een basisinkomen en een lagere pensioenleeftijd – maar dreigt de Italiaanse overheidsfinanciën nog zieker te maken dan ze al zijn. Alleen al om de bestaande staatsschuld te herfinancieren heeft Italië de komende vijf jaar 200 miljard euro per jaar nodig. De ratingagentschappen staan klaar om de Italiaanse obligaties af te waarderen, zodat ook de banken kunnen gaan wankelen, samen met de spaarcenten van de Italianen. Maar daar wilden de jubelende supporters van Di Maio niet aan denken. Welkom in het populistische Italië.

Mao Zedong

Arme Tria. Na zijn nederlaag kreeg hij een telefoontje van de Italiaanse president Sergio Mattarella met de vraag geen ontslag te nemen. Tria stemde in, ondanks zijn gezichtsverlies. “Ik blijf in het belang van het land. Anders riskeren we een financiële storm,” zei hij aan een Italiaanse krant. Voortwerken voor de goede zaak, ondanks een gedeukt imago, het is niet weggelegd voor grote ego’s. In vergaderingen met Europese collega-ministers is Tria naar verluidt een kalme, bescheiden figuur, ook al vertegenwoordigt hij de derde economie van de eurozone.

Tria is hoogleraar economie aan de universiteit Tor Vergata in Rome en bekleedde een aantal posten die je van een prof mag verwachten. Zo was hij voorzitter van de Italiaanse hogeschool voor ambtenaren, bestuurder van de Internationale Arbeidsorganisatie, en adviseur van verschillende Italiaanse ministeries. In zijn studententijd was hij een aanhanger van de Chinese leider Mao Zedong, een jeugdzonde waaraan hij een perfecte kennis van het Mandarijns overgehouden heeft.

The only adult in the room

Als minister van Financiën was hij tweede keus. President Mattarella wilde niet weten van de voorkeurskandidaat van de regeringscoalitie, de eurosceptische en anti-Duitse Paolo Savona, een hoogleraar economie die zou hebben meegeschreven aan een plan om Italië uit de euro te loodsen. Ook Tria heeft zijn bedenkingen bij de euro. In een krantentribune vorig jaar sloot hij een implosie van de muntunie niet uit. Maar Tria is geen provocateur als Savona, en die eigenschap zou hem weleens goed van pas kunnen komen in de komende krachtmeting met Europa, of beter: evenwichtsoefening.

Volgend jaar in mei zijn er Europese verkiezingen. De Europese Commissie speelt de populisten alleen maar in de kaart als zij de Italianen voor het blok zou zetten voor hun begrotingszonden. De euro heeft Italië nodig. Maar Italië heeft de euro net zo goed nodig. Na alle populistische krachtpatserij zal iemand opnieuw bruggen moeten slaan met Europa. Dan zal Tria zijn kans kunnen gaan, als the only adult in the room.