De balans: Franse politieke chaos is een ‘geluk’ voor België

De nieuwe Franse eerste minister Michel Barnier staat voor een zware opdracht: de begroting saneren zonder een meerderheid in het parlement. De politieke instabiliteit in de tweede grootste economie van de Europese Unie maakt dat de volgende Europese Commissie niet te streng zal optreden om zo de financiële markten niet wakker te maken. België kan op die manier ook uit het vizier blijven.

Met Michel Barnier treedt twee maanden na de Franse presidentsverkiezingen een eerste minister aan die gerespecteerd wordt om zijn dossierkennis en professionalisme. Voor zijn rol als Europees commissaris en onderhandelaar van de brexit kreeg hij goede punten. President Emmanuel Macron stelde hem aan omdat er met Barnier als eerste minister weinig kans bestaat dat de regering straks door een motie van wantrouwen wordt afgezet in de Assemblée Nationale.

Enkel het linkse front, het Nouveau Front Populaire, dat de verkiezingen had gewonnen (172 zetels) maar niet over een meerderheid beschikt, is tegen Barnier. Hij heeft de steun van diens eigen partij Les Républicains (47 zetels), de macronisten en hun bondgenoten (160 zetels) en het radicaal-rechtse Rassemblement National (125 zetels). RN-topvrouw Marine Le Pen heeft geen probleem met Barnier door zijn uitgesproken rechtse standpunten over immigratie en veiligheid.

Maar daarmee is alles gezegd. Er is een meerderheid die kan verhinderen dat de regering naar huis wordt gestuurd, maar er is geen meerderheid om een doortastend beleid te voeren. De politieke chaos bij de zuiderburen blijft. En dat kan Frankrijk de komende maanden missen als kiespijn.

In het vizier van de ratingbureaus, niet van de markten

De budgettaire situatie is er immers desastreus. Het begrotingstekort bedraagt 5,5 procent van het bruto binnenlands produvt (bbp). Het gevolg is dat de Europese Commissie een procedure is gestart tegen de begrotingszondaar. Hetzelfde geldt voor onder andere Italië en België. De Belgische begroting gaat tegen eind dit jaar 4,4 procent in het rood en zal tegen eind volgend jaar een tekort van 4,7 procent laten optekenen. Nu de federale regeringsonderhandelingen met het oog op de lokale verkiezingen van half oktober zo goed als stil liggen, wordt het nog maanden wachten vooraleer een valabel hervormings- en saneringsplan op tafel ligt. Ook in Frankrijk blijft het dus wachten op een doortastend beleid. Daar moet 25 miljard euro bespaard worden, maar zonder parlementaire meerderheid is dat onbegonnen werk.

Het ratingbureau Standard & Poor’s heeft de rating van Frankrijk dit voorjaar verlaagd. Op de financiële markten blijft het echter rustig. De spread, het renteverschil tussen Frans en Duits staatspapier, steeg wat in juni maar blijft op langere termijn eigenlijk zeer stabiel.

In het Brusselse Berlaymontgebouw, waar de Europese Commissie is gevestigd, maakt men zich wel zorgen over de budgettaire toestand van een aantal EU-landen maar is het niet de bedoeling slapende honden wakker te maken. Dat was ook een boodschap die ex-minister van Financiën en Europees Parlementslid Johan Van Overtveldt (N-VA) maandag meegaf op de ‘Rentrée’ van de werkgeversorganisatie Voka. Volgens hem zal de volgende Europese Commissie weliswaar voorzichtig druk zetten op de landen met te weinig begrotingsdiscipline, maar zal men dat niet aan de grote klok hangen.

Veronderstel dat een Europees commissaris publiek verkondigt dat het Franse begrotingstekort onaanvaardbaar is en de regering direct moet optreden, dan is de kans groot dat de poppen aan het dansen gaan en de rente op Frans staatspapier de hoogte in schiet. Men kan het zich echter niet permitteren dat Europa’s tweede economie onder vuur komt.

Pas begroting indienen in november?

Dat kan het ‘geluk’ van België zijn. Namelijk dat de Europese Commissie beslist om olie op de golven te gieten en enkele landen gewoon onder verstrengd toezicht blijven, zonder meer. En dat er bijvoorbeeld geen boetes zullen worden opgelegd. Deze week raakte bekend dat België wellicht tijd krijgt tot november om de hervormingsplannen en het saneringstraject in te dienen. De eerste datum waarop lidstaten met de begrotingstabellen moeten komen (20 september) was door het quasi stilvallen van de regeringsonderhandelingen niet meer haalbaar. Ook 15 oktober – twee dagen na de gemeenteraadsverkiezingen – is niet meer realistisch. België kan dus tijd kopen, en dat is deels te danken aan de zeer moeilijke politieke situatie in Frankrijk.