‘China zaait meer twijfels dan dat het problemen oplost’

Beleggers tellen hun verlies. De grootste verliezer is de Chinese overheid. Zij had eerst de koersen kunstmatig opgeklopt, tot de zeepbel barstte. Haar pogingen om de beursval te stoppen, liepen uit op pijnlijk geklungel. Steunaankopen door staatsbedrijven, een verbod op aandelenverkoop door grote beleggers, het haalde allemaal niks uit. Vorige week was het de beurt aan de zogenoemde ‘circuit breakers’, noodprocedures om een val van de Chinese beurs te remmen. De circuit breakers bleken precies het omgekeerde effect te hebben, en moesten meteen weer naar af.

Komt het vertrouwen van de beleggers ooit nog terug?

William De Vijlder: “De zenuwachtigheid heeft te maken met de Chinese groeivertraging, maar niet alleen daarmee. Iedereen wist dat China niet kon blijven groeien in het tempo van de voorbije jaren. Er was te veel scheef gegroeid, denk maar aan de enorme kredietgroei en de capaciteitsoverschotten in de industrie. De bezorgdheid heeft vooral te maken met deze vragen die onbeantwoord blijven: hoever kan de groeivertraging gaan, en hoe zal het beleid daarop reageren?

“De Chinese autoriteiten willen veel dingen tegelijk doen, maar sommige aankondigingen zaaien meer twijfel dan dat ze problemen oplossen. Zo wil China de intresttarieven liberaliseren, maar dat heeft veeleer een opwaarts dan een neerwaarts effect op de rente. Bij het uiteenspatten van de beurzenzeepbel vorig jaar is de overheid tussenbeide gekomen, wat beleggers alleen maar uitnodigde om nog meer aandelen te verkopen. De vrijmaking van het kapitaalverkeer was bedoeld om de rol van China in de wereldeconomie te steunen, maar liep uit op een kapitaaluitstroom.

“En dan had je vorige zomer de verrassende beslissing om de yuan te devalueren. Wat is nu eigenlijk de bedoeling daarvan? En hoever wil China daarin gaan? Voortaan zal de Chinese centrale bank de evolutie van de yuan opvolgen tegenover een korf van dertien munten. Wil dat zeggen dat de koppeling met de dollar soepeler wordt?”

Het lijkt een zootje.

William De Vijlder “Er is op z’n minst onduidelijkheid over de bedoelingen van het beleid. Voeg je aan die onduidelijkheid ook de verzwakkende economie toe, dan neemt de zenuwachtigheid op de beurzen alleen maar toe. Dat is een gulden regel. En het zet een zichzelf voedend mechanisme in gang: de beurs kijkt naar de wisselmarkt, en de wisselmarkt kijkt naar de beurs.

“In elk geval mogen we ons geen rad voor de ogen draaien. Er ís een groeivertraging in China, en het is wachten op een stabilisering. Maar het plaatje is gemengd. De Chinese uitvoer heeft het moeilijk, terwijl andere indicatoren in de goede richting gaan, zoals de vastgoedverkopen en de kleinhandelsomzet. Zelfs de investeringen en de industriële productie stabiliseren. Maar het is allemaal nog te weinig om het vertrouwen van de markten te doen terugkeren.”

Alles bijeen klinkt u optimistischer dan veel andere waarnemers over China.

William De Vijlder “Dat zou ik toch maar nuanceren. Er zijn grote structurele uitdagingen. Om te beginnen zal China er jaren over doen om zijn economie te heroriënteren. Het land wil van een investeringsgedreven groei naar een tragere, houdbare groei die wordt gedreven door de gezinsconsumptie. Punt twee: de conjunctuur is al vele kwartalen aan het zakken. Wanneer komt die verzwakking tot stilstand? Dat wordt de belangrijkste vraag voor 2016. Stel dat de data blijven wijzen op een achteruitgang. Dan zullen de twijfels aanzwellen. Wat betekent die aanhoudende verzwakking voor de banencreatie en de lonen in China? Weten de beleidsmakers nog wel wat ze moeten doen? Zitten ze niet gevangen, zonder een uitweg te zien?

“Het gebrek aan vertrouwen in de reële economie zal in dat geval het wantrouwen op de beurzen en de wisselmarkten nog meer voeden. Het zijn terugkoppelingseffecten: het reële plaatje beïnvloedt het financiële plaatje, en omgekeerd. In feite is die wisselwerking al sinds vorige zomer aan de gang. Daarnaast zijn er afgeleide effecten op de rest van de wereld. Landen die grondstoffen uitvoeren naar China delen in de klappen. En wereldwijd daalt het vertrouwen. Als niemand meer weet hoe het verder moet met China, steekt risicoaversie de kop op.”

Volgens sommigen zullen de Chinese devaluaties uitlopen in muntoorlogen.

William De Vijlder“Zo zie je hoe complex de toestand is. Een verzwakking van de munt kun je in principe positief bekijken. Als zo’n ingreep de groei aanwakkert, kunnen andere landen op termijn delen in dat effect, als het in het devaluerende land weer beter gaat. Het probleem met China is zijn enorme omvang. Wat betekent de Chinese devaluatie voor de concurrentiepositie van de groeilanden? Komt het niet te plots en te brutaal? De vrees draait vooral rond de onduidelijkheid over de richting die China uit wil. Dat is zo belangrijk. De Chinese economie toont een gemengd beeld, maar uiteindelijk zijn de schommelingen tussen vertrouwen en wantrouwen veel belangrijker voor het toekomstige verloop dan harde economische data.”

U zei net dat een aantal economische indicatoren beginnen op te lichten. Dat is toch niet niks?

William De Vijlder“De Chinese economie valt zeker niet van de klif. De kleinhandelsverkopen zijn in november met 11,2 procent gestegen op jaarbasis. Het beschikbare inkomen neemt met 8 à 9 procent toe. De geldhoeveelheid stijgt, terwijl de interbankenrente daalt. En geld is het probleem niet. China heeft een flinke budgettaire spaarpot. Maar door de vele vraagtekens blijft het een bijzonder zenuwachtige bedoening. Komen er nog nieuwe maatregelen, en wanneer? Waar wil het Chinese beleid naartoe?”