‘Boskaart kan uit zijn graf herrijzen’

De Vlaamse regering trekt de boskaart in. Die moest 12.250 hectare bossen beschermen, ook op bouwgronden. Het protest was te hevig. Er komt echter een nieuwe boskaart, waarvan de schade voor sommige eigenaars even groot wordt, waarschuwt Gregory Verhelst, advocaat bij CMS. Hans Brockmans

Wat is uw reactie op de intrekking van de boskaart?

Gregory Verhelst: “Er waren absurde situaties. Op sommige kavels met een ontbossingsverbod stonden niet eens bomen. Zelfs op vergunde kavels konden bouwprojecten niet doorgaan, en soms mocht op een verkaveling één woning niet worden gebouwd, en de rest wel. Ik kreeg vragen van particulieren die plots de waarde van hun erfenis zagen decimeren. Grootgrondbezitters zouden verarmen, en dan heb ik het niet per se over vermogende individuen, wel over OCMW’s en kerkfabrieken.

“De intrekking van de boskaart is dus een goede zaak. De drie belangrijkste manco’s worden aangepast. De twee maanden die de eigenaars kregen om te reageren, waren te kort. Er komen betere criteria, en de eigenaars worden persoonlijk aangeschreven als op hun kavels geen ontbossing meer is toegestaan.”

De boskaart is niet dood?

Gregory Verhelst: “Nee, de boskaart kan uit zijn graf herrijzen. Het Vlaamse bosdecreet van 1990 verplicht de bouwheer de gevelde bomen in woon- of industriegebieden te compenseren in geld of in natura. In 2015 werd de mogelijkheid beperkt om zogenoemde zonevreemde bomen te vellen. De Vlaamse regering moet nog altijd een aantal gebieden met de ‘meest kwetsbare waardevolle bossen’ in kaart brengen. Die bomen moeten blijven staan, ook op bouwgronden.

“Zodra de kaart definitief is, kunnen eigenaars wel een afwijking vragen. Die zal de Vlaamse regering enkel toestaan als de ontbossing verantwoord is voor het algemeen belang, en als het bouwproject een duurzame ruimtelijke en ecologische ontwikkeling creëert die het loutere private belang van de aanvrager overschrijdt.”

Kunnen eigenaars een schadevergoeding krijgen voor het bouwverbod?

Gregory Verhelst: “Als de Vlaamse regering een afwijking weigert op het ontbossingsverbod, moet de bestemming van de gronden later formeel worden gewijzigd. De eigenaars kunnen dat juridisch proberen uit te lokken. Dan kunnen ze planschade vragen, maar die vergoeding bedraagt meestal slechts een fractie van het reële vermogensverlies. Bovendien kunnen de procedures over de herbestemming en de planschade jaren aanslepen. Ondertussen zit de eigenaar met waardeloos, niet te ontwikkelen vastgoed.

“De eigenaars kunnen bij de Raad van State de aanwijzing van hun grond als waardevol bos betwisten. Lukt dat niet, dan kunnen ze voor de rechtbank een schadevergoeding proberen te vragen. De vaststelling van de kaart komt neer op een semi-onteigening en de inperking van het eigendomsrecht. Het ontbreken van een billijke vergoeding daarvoor is in strijd met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. In principe kan de overheid eigendomsbeperkingen opleggen in het algemeen belang, als dat coherent gebeurt en de schade gecompenseerd wordt. Er zullen ettelijke processen volgen. Mijn cliënten bleken alvast uitgesproken strijdlustig.”

Is dat de voorbode van de semi-onteigeningen die ook kunnen volgen op de betonstop?

Gregory Verhelst: “Dat risico bestaat. Die betonstop moet gepaard gaan met een bestemmingswijziging. Dan kan de eigenaar ook planschade vragen. Met alle financiële gevolgen van dien.”