Wie groot is in België, maar klein in Europa, moet slim zijn. De Vlaamse groenten- en fruithandelaar Uni-Veg heeft zich ingebed in een netwerk van machtige vrienden : een landbouw- coöperatie op wereldniveau, een Vlaamse haventycoon en een megafusie van negen Nederlandse tuinbouwveilingen. De Vlaamse veilingen in Uni-Vegs achtertuin dreigen de aansluiting te verliezen.
Wat Hein Deprez, baas van De Weide Blik (onder het logo Uni-Veg), in de groenten- en fruitsector te doen stond, lag voor de hand. Als in Europa nog slechts een handjevol warenhuizen voor het leeuwendeel van de vraag zorgen, dan moeten productie en tussenhandel volgen. Dat betekent : schaalvergroting, grensoverschrijding, concentratie. Geholpen door groeifinanciering vanwege de BBL en de West-Vlaamse holding Westfin, verwierf De Weide Blik vorig jaar 60 % in Boers Beheer (zie organogram), waardoor de omzet in één klap met 11,5 miljard steeg (zie Trends, 6 maart ’97). Boers Beheer is een Nederlandse groep die groenten en fruit in- en uitvoert ( Boers Holland, Boers Benelux en Fresh Farm), een joint venture heeft in het Poolse Gdansk voor de invoer en distributie van dezelfde waren ( MBM Gdansk), handelt in bloemen, planten, bloembollen, boeketten en zelfs kerststukken ( Fresh Flower en IFH), en een logistieke dochter heeft ( Henk Vis). Op zijn beurt nam Boers Beheer daarna Legumex over, waarin de activiteiten die De Weide Blik vroeger al had in de invoer, distributie en verwerking van groenten en fruit (zie Trends, 26 augustus ’93), gegroepeerd zijn. Het recentelijk overgenomen familiebedrijf Steve, gespecialiseerd in versneden, voorverpakte groenten, blijft rechtstreeks onder De Weide Blik, alsook het transportbedrijf EFT (European Food Transport).
Ook voor zijn aanvoer zit De Weide Blik gebeiteld. Directe aandeelhouder van Boers Beheer is VTN (Verenigde Tuinbouwveiling Nederland), een megafusie van negen Nederlandse veilingen, goed voor een omzet vorig jaar van 2,6 miljard gulden (47,7 miljard frank). Bovendien is Boers Beheer één van de vijftien handelsbedrijven waarmee de VTN een partnerschap sloot. Voor de aanvoer en overslag van uitheems fruit kan Hein Deprez rekenen op de terminals van Sea-Invest, de holding van haventycoon Philippe Van de Vyvere (zie organigram).
De klapper
is de recente participatie van de Nederlandse Cebeco Handelsraad. Daardoor krijgt De Weide Blik toegang tot één van de grootste landbouwcoöperaties ter wereld. Cebeco, actief in nagenoeg het hele agrarische en agro-industriële gamma, had in ’96 een omzet van 5 miljard gulden (92 miljard frank). “In de groenten- en fruitsector is een herordening aan de gang,” zegt Herman de Boon, voorzitter van de hoofddirectie van Cebeco Handelsraad. “Over enkele jaren zullen nog maar een paar miljardenbedrijven overblijven. Het is interessant om daarin mee te doen. De Weide Blik leek ons een dynamisch en toonaangevend bedrijf.” Hoeveel kapitaal Cebeco in De Weide Blik injecteerde in ruil voor de participatie van 29 %, willen de Boon noch Deprez kwijt. Zeker is dat De Weide Blik door de kapitaalinjectie gewapend is met een stevige oorlogskas, en die zal zeker aangesproken worden. “Het is zeker onze bedoeling om nog overnames te doen in deze sector, maar dan steeds vanuit De Weide Blik,” zegt de Boon. Cebeco beloofde om geen groenten- en fruithandel te drijven achter de rug van Hein Deprez, en houdt woord : exportbedrijf Botman International, onlangs overgenomen door Cebeco en marktleider voor Nederlandse tuinbouwproducten op de Noord-Amerikaanse en Japanse markt, zal worden ondergebracht bij De Weide Blik. Toch weer een mooie aanwinst voor Hein Deprez : in het Nederlandse vakblad Groenten + Fruit zegt Botman-directeur Ton Zwetsloot dat zijn omzet dit jaar zal uitkomen op ongeveer 100 miljoen gulden (1,83 miljard frank).
Wie de omzetten
van de verschillende geledingen van De Weide Blik grofweg samentelt zonder consolidatie (Boers Beheer : 11,5 mia ; Legumex : 4,1 mia ; Steve : 0,4 mia ; EFT : 0,3 mia), komt al gauw aan meer dan 16 miljard. Andere Vlaamse familiale bedrijven met eenzelfde omzetcijfer zouden ongetwijfeld al lang zijn overgenomen. De Weide Blik blijft echter voor 51 % in handen van Hein Deprez en zijn zuster Veerle. Voor de financiële professionalisering en structurering zorgen BBL en Westfin. “Hein en Veerle sturen, wij proberen een klankbord, een tegengewicht te zijn”, zegt Steven Buyse, manager investment banking van de BBL. “Hoe zet je een kapitaalverhoging op, hoe ga je met advocaten om, hoe structureer je overnames… ? En er is het mentaliteitsverschil met de Nederlandse partners. Nederlandse bedrijven discussiëren openlijker, ze durven de eigen positie constant in vraag stellen. In de Vlaamse familiale bedrijven zou een open discussie hard aankomen. In onze familiebedrijven is er vaak nood aan toetsing.” Luc Loose, gedelegeerd bestuurder van Westfin, is alvast in zijn nopjes. “De sector consolideert. Niks sluit uit dat De Weide Blik, via overnames, uitgroeit tot een bedrijf met een omzet van 30 à 40 miljard. Dan zit er misschien een beursgang in.”
De Vlaamse veilingen maken zichzelf overbodig
In Nederland kan De Weide Blik rekenen op de aanvoer van de 12.500 tuinbouwers-coöperanten van de VTN. Van zijn kant kan Cebeco, via zijn vestigingen in 30 landen, zorgen voor de levering, het hele jaar door, van groenten en fruit van zowat overal, iets wat Herman de Boon internationale sourcing noemt. En de Vlaamse tuinbouwers ? Die zijn verenigd in coöperatieve veilingen. Eén ervan ligt op een steenworp van De Weide Blik : de grote groentenveiling van Sint-Katelijne-Waver, de VMV (Vennootschap der Mechelse Veilingen), waar Hein Deprez geregelde klant is en dat wil blijven, hoewel zijn geduld stilaan op raakt. Via de nieuwe GMO (Gemeenschappelijke Marktordening) krijgen de veilingen van de EU nu een pak geld voor investeringen in modernisering en commercialisatie, maar Deprez vreest dat het geld vooral zal dienen voor instandhouding van de loodzware structuur. Voor die kosten willen de klanten van de veiling (en een groeiend aantal leden-coöperanten) niet langer opdraaien. Deprez : “De veiling redeneert echter : Ik heb het product, en je mag blij zijn dat je bij mij mag kopen.”
Precies dat is niet langer waar. Op de veilingen heerst al jaren een overaanbod. Daarom zijn de afnemers warenhuizen, exporteurs, tussenhandelaars niet langer veroordeeld tot de veiling om hun koopwaar te vinden. Meer en meer afnemers willen rechtstreeks bij de tuinbouwers kopen, met vaste contracten tegen vooraf afgesproken prijzen. In Vlaamse tuinbouwcoöperaties is dat een erg gevoelige kwestie, in Nederland daarentegen is het heel gewoon. Het Nederlandse import & exportbedrijf voor groenten en fruit Haluco bijvoorbeeld omzet 550 miljoen gulden (10,1 miljard frank) heeft een 100-tal tuinbouwers als directe leverancier.
De Nederlandse tuinbouwcoöperaties
hebben die evolutie op tijd ingezien met de oprichting van The Greenery International, een commercieel filiaal van VTN dat rechtstreeks levert aan de handel tegen vooraf afgesproken prijzen, buiten de veilingklok om. Als partner van VTN draait Boers Beheer, en dus De Weide Blik, hier volop in mee. Het systeem kent weliswaar kinderziekten. Recentelijk vergiste The Greenery zich deerlijk door voor komkommers een termijnprijs aan te rekenen die achteraf gezien veel lager lag dan de prijs aan de veilingklok, wat voor een golf van protest zorgde bij de telers. Maar de VTN wil met het systeem van rechtstreekse leveringen zoveel mogelijk besparen op logistiek (transport van tuinbouwer naar veiling, stockeren en verdelen van de aanvoer over de verschillende klanten, controle & administratie door het veilingpersoneel…).
Ook de VMV in Sint-Katelijne-Waver heeft samen met de Veiling der Kempen in Hoogstraten een systeem van rechtstreekse verkopen, maar slechts voor een beperkt gamma van groenten en voor maximaal 30 % van de aanvoer. Bovendien ontstond daarover een zodanige verdeeldheid onder de leden dat veilingdirecteur en bezieler van het systeem Jos Somers zijn ontslag indiende (zie Trends, 24 april ’97). “Net de enige bij de veiling die nog marktgericht dacht en tal van commerciële relaties had, onder meer met de warenhuizen. Intussen verliest de veiling dagelijks klanten,” zegt een misnoegde tuinbouwer. Jos Somers werkt vandaag bij… Hein Deprez.
Wat belet Hein Deprez om naar een groep VMV-leden te stappen voor rechtstreekse leveringen ? “Je moet die mensen dan een permanente afzet garanderen, en dat is niet altijd gemakkelijk”, antwoordt hij. “Als ik bovendien een prijs met hen bespreek die nadien lager blijkt te zijn dan die van de veilingklok, krijg ik protest.” Bovendien is het nog de vraag of De Weide Blik de verschillende veilingfuncties (centraliseren en sorteren van het aanbod, kwaliteitscontrole enzovoort) tegen lagere kosten zou kunnen vervullen, aldus Paul Van der Hallen, directeur van de Veiling der Kempen. “Onze leden dragen slechts 5 à 5,5 % van de verkoopprijs af voor deelname in de kosten. En als coöperatie hoeven we geen geld over te houden op het einde van het jaar.”
Misschien is die goedkope dienstverlening de reden waarom Deprez de veiling vooralsnog alle kansen geeft. “We zouden meer bereiken met verstandige samenwerking,” aldus Deprez. Hij kan inspiratie halen bij Delhaize. In samenspraak met de VMV koos dit warenhuis uit de veilingleden een team van tomatentelers uit die volgens een lastenboek werken, met rechtstreekse leveringen en een afgesproken weekprijs. Niettemin betaalt Delhaize aan de veiling, en daar knelt het schoentje, volgens Jacinto Palma Dias, aankoopdirecteur verse groenten en fruit bij Delhaize : “We kunnen de telers van het team niet rechtstreeks belonen voor hun inspanningen. Wat wij betalen wordt verdeeld over alle veilingleden. De teamleden krijgen alleen een supplement.”
De weg tussen producent en consument is te lang
De Weide Blik is, via de tussenholding Food Invest, eigenaar van 24 % van Nova-Veg Logistics (zie organogram). De goederenbehandelaar Nova Natie heeft 25 %. De overige 51 % is in handen van “particulieren” wiens naam Deprez liever niet vermeld ziet. Nova-Veg Logistics doet voor GB in Vlaanderen de order picking voor de verswaren (groenten, fruit, zuivel…). Dat is het centraliseren van de aanvoer van de verschillende leveranciers en het samenstellen van een pakket verswaren voor elk van de 75 Vlaamse GB-vestigingen. Volgende maand start Nova-Veg Logistics met de order picking voor een groep zuivelwaren voor de GB-zusters Unic en Nopri. Daarmee zette Hein Deprez een stap in de wereld van de logistiek. De uiteindelijke bedoeling is het inkorten van de weg tussen producent en consument. Zeker voor groenten en fruit zit die vol tussenschakels die elk hun marge opeisen maar niets aan de kwaliteit toevoegen. “De toekomst ligt in de integratie van de hele keten in één systeem dat, in samenspraak met het warenhuis, werkelijke toegevoegde waarde levert, zoals aangepaste verpakkingen,” zegt Deprez.
De core business van de warenhuizen wordt dan : het hebben van tevreden klanten. “In de VS is het al zover dat warenhuizen zich alleen nog bezig houden met het management van schapruimte en het grootste stuk van het logistiek apparaat uitbesteden,” zegt Steven Buyse. “Hun toegevoegde waarde ligt in het optimaliseren van het aanbod voor de consument : een bepaalde variatie en een aangepast gamma aan kwaliteiten. Ze kennen perfect het rendement en de rotatie van elk product, en via on line-verbindingen speelt het logistieke systeem daar op in. Dat laatste is de weg voor Nova-Veg Logistics. Reken daar nog bij dat de logistiek van verswaren zoals groenten en fruit extra moeilijk is door seizoensgebondenheid, en zo meer. Hier kan Nova-Veg Logistics profiteren van de knowhow van De Weide Blik.”
Die eengemaakte logistieke keten
loopt blijkbaar tot in de Vlaamse havens. Voorzitter van Nova-Veg Logistics is Philippe Van de Vyvere, wiens holding Sea-Invest, via enkele tussenstappen, twee derde van de aandelen van Food Invest bezit (zie organigram). Van de Vyvere heeft een hele reeks bedrijven voor de overslag en behandeling van ertsen, kolen en fruit in de havens van Antwerpen, Zeebrugge en vooral Gent. Net in die Gentse thuisbasis van Van de Vyvere wilden Hein Deprez en Nova Natie enkele jaren geleden een overslagbedrijf opstarten voor fruit (waarvoor zij overigens nog steeds een concessie hebben). Van de Vyvere, die al beschikte over de fruitterminals van BNFW (Belgian New Fruit Wharf) en AFT (Andrew’s Fruit Terminal), heeft hen toen ongetwijfeld een interessant bod gedaan, en zich zo ingekocht in de kapitaalstructuur rond Nova-Veg Logistics. In ieder geval zegt Deprez dat Van de Vyvere indertijd heeft “ingepikt” op de Gentse plannen van hemzelf en Nova Natie, zodat zij nu de installaties van BNFW kunnen gebruiken “tegen kostprijstechnisch interessante voorwaarden.”
De les is : de “handelaar” van vroeger is vandaag “regisseur” van de aanvoerketen. Deprez : “Een partij goederen kopen en hopen dat er een klant komt, die tijd is voorbij.”
JOZEF VANGELDER
HEIN EN VEERLE DEPREZ (DE WEIDE BLIK/UNI-VEG) In de groenten- en fruitsector is een herordening aan de gang. Een partij goederen kopen en hopen dat er een klant komt, die tijd is voorbij.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier