Machtige dwerg

Het zijn machtige dwergen of verborgen kampioenen: ondernemingen in de schaduw die producten maken voor een wereldwijde klandizie, worden geleid door een familie of een discrete klad aandeelhouders, een fors percentage van hun omzet over de grenzen halen, zich weinig gelegen laten aan managementadviseurs en erin slagen om de economische verslaggevers buiten de deur te houden.

Michael Porter, auteur van The Competitive Advantage of Nations (1990), stootte als een van de eerste onderzoekers op terreinen waar verborgen kampioenen de show dirigeerden, bijvoorbeeld Heidelberger Druckmaschinen voor offsetdruk. Veel van de machtige kruidje-roer-mij-niet-bedrijven halen wereldmarktpercentages van meer dan 50%. Evenveel van hun producten zijn onopvallend, soms ronduit onnozel voor de leek. Wie ligt wakker van een drukker voor labels van drankenflessen? Wie wil de naam kennen van de fabrikant van linealen? De aandacht van het publiek is er niet bij en de aandacht van de journalist gaat naar een sexier onderneming.

De recente overname van het Amerikaanse Steel Heddle door Picanol is de enting van een solide dwerg op een Vlaamse verborgen kampioen. Steel Heddle produceert de witte en de rode bloedlichaampjes van getouwen: schachten, kammen, hevels en lamellen. Op de robuuste weefmachines van Picanol zijn ze klein grut. Steel Heddle controleert 80% van de Amerikaanse markt en van die 80% zijn 80% eindklanten. Daardoor zit Picanol met onontbeerlijke nicheproducten rechtstreeks bij 65% van de Amerikaanse textiliens.

Picanol bouwt de Mercedesen van de weefgetouwenmarkt: als Picanols prijs 100 is, dan fabriceert Sulzer Textil een Bentley (index 130), Dornier een 4X4 (index 120), Radici een Alfa Romeo (index 80) en Toyota een Toyota (index 70). De installed base van Picanol is 260.000 weefgetouwen, waarvan 172.000 met het oude principe van de schietspoel. Picanol is een ongeslepen diamant en een van de laatste Belgische zelfstandige bedrijven met een knappe catalogus. Het bezit enorme technologie en een exportpercentage van 96%. De concentratie van de constructeurs gaat verder: voor enkele jaren waren er nog negen grote producenten, vandaag schieten er nog vijf over.

Moeten de verborgen kampioenen vrijgezel blijven? Gewezen minister-president Luc Van den Brande (CD&V) en zijn regering pionierden met hun clusterbeleid. Samenwerken in Vlaanderen is niet makkelijk omdat men vaak te maken heeft met familiale eigenaars die werken met hun eigen geld en altijd concurrent zijn geweest. Fusies of overnames kunnen slechts geleidelijk. In een eerste fase kan er werk worden gemaakt van ‘groepen toeleveranciers’ en ‘aanbieders van gezamenlijke diensten’ – virtuele fabrieken dus. De prikkel om klassieke grootondernemingen te bouwen – het concentreren van kennis onder één dak als goedkoopste oplossing – valt trouwens stil. De kennis flitst langs het web en de kostprijs om die kennis buiten te kopen zakt onder de kostprijs om de kennis in eigen huis op te bouwen en te behouden. Je moet dus bedrijvenfederaties vormen zonder grenzen.

Veel businessacademici blijven zweren bij de grote onderneming als het model voor elk bedrijf. Zij dwalen. Een dwerg met een slim product en een lage zichtbaarheid voor het publiek kan een kampioen zijn. Welke McKinseyaan turft de lijst van verborgen kampioenen in België?

Frans Crols