Het Scandinavische SAS schrapt 4000 jobs. De supersonische Concorde stopt definitief eind oktober. Het Aziatische Cathay Pacific schrapt een kwart van zijn vluchten door het gevreesde Sars-virus. Zowat alle kenners verwachten binnen twee jaar het faillissement van de Amerikaanse majors American, Continental, Northwest en Delta Air Lines – in die volgorde.
Overleeft de burgerluchtvaart de twintigste eeuw? Eerst waren er de aanslagen van 11 september 2001, dan kwamen de Tweede Golfoorlog en – als toetje – de Sars-epidemie. Correctie: de luchtvaartjongens schuiven die oorzaken maar wat graag naar voren voor hun niet te stelpen miljardenverliezen.
Ach, het zijn makkelijke excuses, hooguit fungeren ze als katalysator. Want het verbijsterende succes van de luchtvaart kan paradoxaal genoeg wel eens haar ondergang inluiden. Niet toevallig vieren we in 2003 het eeuwfeest van de eerste volwaardige vlucht door de gebroeders Wright.
Een eeuw lang was de luchtvaart hét mondiale statussymbool. Maar vliegen verwerd tot een banale commodity. Miljarden passagiers nemen vandaag de stalen vogel. Van punt a naar punt b, tegen de goedkoopst mogelijke prijs. Wie betaalt nog 6000 euro voor een retourkaartje naar New York in een Concorde?
Alleen wie zich aanpast aan de nieuwe marktomstandigheden zal ook de 21ste eeuw doorstaan. Want die steeds toenemende banaliteit verklaart het succes van de lagekostenmaatschappijen. Ryanair vindt moeiteloos nieuwe reizigers. Het enige struikelblok van de Ierse stormram wordt zijn waanzinnige groeimodel, met 250 nieuwe toestellen tot 2010. Ook touroperator Jetair springt op de markt en creëerde afgelopen week JetOnly. Voor 29 euro vliegt u naar Alicante, Gerona of Malaga – alle onkosten inbegrepen. Concurrent Thomas CookAirlines zette al eerder dezelfde stap, met zijn FlightOnly. Nog de voorbije week kondigde SN Brussels een fikse tarievenvermindering aan.
Nee, de tijden dat u voor een afstand van pakweg 1200 kilometer 750 euro betaalde, behoren definitief tot het verleden. Carriers die dergelijke boodschap niet begrijpen, crashen definitief. Remember Sabena, waar onder meer de stugge houding van de vakbonden 12.000 werknemers op straat keilde. Maar kijk ook naar het kapitalistische paradijs de Verenigde Staten, waar de vakbonden van American en United Airlines verbeten vechten tegen loonsverminderingen. United vroeg inmiddels het Chapter 11 aan, American volgt waarschijnlijk. De personeelslast wordt meer en meer doorslaggevend als competitieve factor. Thomas Cook Airlines zit daar met zijn variabele lonen op een goed spoor, want het bedrijf boekte al in zijn startjaar winst.
Hoeveel dinosaurussen telt de luchtvaart nog in 2005? Nog te veel carriers zweven op een wolk. Figuurlijk dus, want wolken zijn inherent aan dit wonderbaarlijke beroep. Piloten en cabinepersoneel logeren steevast in de duurste hotels van de meest riante steden. Maar waarin verschillen zij van andere transporteurs? Ziet u de treinconducteur en het sporend personeel al op de hoogste verdieping van het Brusselse Hilton-hotel slapen na een ritje Oostende-Brussel? U kent het wel, dat beeld van de zinkende Titanic met het orkestje dat voort musiceerde…
Wolfgang Riepl
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier