Luikse IT-kampioen investeert in Vlaanderen

Expansieve bedrijven zijn niet dik gezaaid in Wallonië. De informaticagroep NRB uit Herstal is er één van. Dankzij acquisities steekt NRB nu RealDolmen naar de kroon. Ook in Vlaanderen.

Ulrich Penzkofer had de keuze, toen hij in juli zonder baan zat na de fusie van zijn bedrijf Siemens IT Solutions & Services met Atos Origin. “Ik kon bij Siemens blijven, maar niet in België. Concurrenten in de IT-industrie vroegen mij voor internationale posities. En dan was er onverwacht dat belletje van die headhunter”, zegt de man die Siemens IT Solutions & Services in België uit het slop haalde na het demoraliserende verlies van het Vlaamse overheidscontract in 2004.

Egon Zehnder bood hem de topjob aan bij een weinig bekende, van oorsprong Waalse informaticagroep: Network Research Belgium, alias NRB. Twaalfhonderd werknemers, ongeveer 200 miljoen euro omzet en met een zeer bekende hoofdaandeelhouder: Ethias. “Toen ik met Ethias-voorzitter Bernard Thiry (ook voorzitter van de raad van bestuur van NRB, nvdr.) ging praten, hoorde ik dat ze van NRB een kwaliteitsleider in innoverende technologie wilden maken. Dat klonk interessant. Voor mijzelf zag ik twee voordelen: ik kon in België blijven en voor de eerste keer in mijn carrière helemaal aan de top bijdragen, zonder af te moeten rekenen met wereldwijde en regionale hoofdkwartieren.”

Bijzonder winstgevend

Vreesde Penzkofer niet dat Ethias hem gewoon binnenhaalde om de waarde van NRB op te pompen voor een verkoop aan de hoogste bieder? Ethias heeft 69 procent van de aandelen van NRB en doet sinds de staatssteun van eind 2008 activiteiten van de hand. “Dat was ook een vrees van de werknemers en het was een van mijn eerste vragen aan Ethias. Hun antwoord is heel duidelijk neen. Integendeel, zij willen NRB houden en er een leefbare, sterke Belgische IT-speler van maken”, repliceert de nieuwe directeur-général.

Niet dat het 25 jaar oude NRB een kneusje is dat intraveneus moet worden gevoed. De groep boekte in 2010 een geconsolideerde omzet van 185,5 miljoen, met een bedrijfswinstmarge van 11,1 procent. Dat is ruwweg het dubbele van wat concurrenten als RealDolmen en Cegeka draaien. NRB heeft zijn resultaten 2011 nog niet gepubliceerd. “Maar ze liggen in de lijn van 2010”, verzekert Penzkofer. Hij is afkomstig uit de Duitse skigebieden langs de Oostenrijkse grens en rolde in de informatica via de bankwereld. De huidige UniCredit Bank stuurde hem na zijn studies voor training naar New York, waar hij acht jaar bleef en regionaal zetelmanager werd, verantwoordelijk voor fusies en overnames. Daar haalde Siemens-Nixdorf hem weg om zijn Amerikaanse fusie- en overnameactiviteiten te leiden in de internetboom. Nadien werd hij ingezet voor opdrachten van één of twee jaar in Zuid-Afrika, Italië of Frankrijk. In 2006 kwam hij naar België.

Vier terreinen

Informatica voor verzekeringen en financiële diensten vormt de ruggengraat van NRB. “Hier is Ethias duidelijk de sleutelklant, goed voor ruwweg 60 miljoen euro omzet, ongeveer 30 procent van het totaal”, zegt Penzkofer.

Tweede activiteit in volume is de publieke sector. NRB beheert een deel van de informatica van de Waalse administratie, net als de bedrijfssoftware van de provincies Luik en Henegouwen en van de steden Luik, Charleroi en andere. NRB werkt ook voor federale administraties, onder meer met het nummerplatenbeheer. Met het belang van 51 procent van Dexia in Adinfo verwierf NRB in 2010 bovendien een rist activiteiten voor Vlaamse gemeentebesturen en OCMW’s. Adinfo is de holding boven CEVI (gemeentelijke toepassingen in vooral Oost- en West-Vlaanderen) en Logins (Antwerpen en Limburg). Een derde participatie, Adehis, is op hetzelfde terrein actief in Wallonië. NRB klopte CEVI-concurrent Cipal met een bieding van ruwweg 26 miljoen euro.

De derde specialiteit van NRB zijn nutsbedrijven, niet enkel in Wallonië. De belangrijkste klanten zijn Tecteo, Sibelga en in Vlaanderen Luminus en Eandis. Tecteo is het bedrijf achter VOO, de tegenhanger van Telenet in Franstalig België.

De financiële sector was in 2010 de helft van de omzet, de publieke sector 33 procent en nutsbedrijven 15 procent, meldt NRB.

Zorgsector als diversificatie

Sindsdien is er een en ander veranderd. Als compensatie voor de reddende staatssteun moest Ethias van de Europese Commissie een reeks activiteiten verkopen. Ethias Bank ging naar Optima Financial Planners, de verzekeraar Nateus, met 2 miljard activa onder beheer, naar de Bâloise Groep en de herverzekeraar BelRé naar Cowen Group. De First-producten moesten worden afgebouwd en de eigen levenproducten voor particulieren stopgezet. Allemaal omzet die op termijn uit NRB kan verdwijnen.

“Na de bankencrisis van 2008 was er nood aan diversificatie, zowel geografisch als sectoraal”, erkent Karl Reremoser, businessdevelopmentmanager van NRB. “Met ons DNA van publieke dienstverlening was de zorgsector een logische stap.” NRB leverde al diensten aan ziekenhuizen, onder meer aan de Luikse intercommunale CHR de la Citadelle. De instap zou via overnames moeten, maar de middelen waren voorhanden. NRB zat op 73 miljoen aan liquide middelen, zelfs na de acquisitie van Adinfo. Guy Uerlings, de toen 64-jarige CEO van NRB, leidde de overnamegesprekken.

Consolidatie onvermijdelijk

Twee elementen zorgden voor een stroomversnelling. In Leuven werkte het Universitair Ziekenhuis Leuven aan een medisch samenwerkingsverband, nexuz health, dat nu al negentien ziekenhuizen groepeert. Die samenwerking was deels een reactie op de inefficiëntie van de commerciële ziekenhuisinformaticaleveranciers, die er niet in slaagden om tot een geïntegreerd aanbod te komen en elkaar bovendien tegenwerkten.

Maar ook zonder die waarschuwing hadden de commerciële leveranciers al langer vragen bij de versnippering in de branche. Eén ervan was Partezis uit Haasrode, de verzelfstandiging van de ziekenhuisinformaticadiensten van de Caritas-groep. Partezis stond sterk in het administratieve beheer van ziekenhuizen – boekhouding, aankoop, voorraadbeheer – waarvoor het samenwerkt met de Duitse softwaregigant SAP.

Desalniettemin had het drie jaar na elkaar verliezen geboekt sinds de ex-baas van de retaildivisie van Real Software, Roger Lemmens, er eind 2007 als algemeen directeur was binnengehaald om een turnaround te realiseren. “We besloten uiteindelijk dat we een commercieel bedrijf moesten worden en dat we, ondanks onze 17 miljoen euro omzet, te klein waren om op eigen houtje zowel in de administratie- als de zorgkant van de ziekenhuizen te investeren”, zegt Lemmens.

Drie overnames in een maand

In Mechelen was Miguel Rys (52) op zoek naar overnames. In de portefeuille van de businessangel en ICT-enterpreneur zat Xtenso, een specialist in tarificatie en facturatie, het oudste en lucratiefste grote domein in de ziekenhuisinformatica. Xtenso, deels een concurrent van Partezis, was met zijn 7,4 miljoen euro omzet in 2010 een van de rendabelste bedrijven uit de Belgische IT-industrie. Maar het Xtenso begon zich een beetje beklemd te voelen in de Belgische, zeg maar Vlaamse markt. “Op zich is de Belgische markt al vrij beperkt en ze is ook nog eens vrij gecommunautariseerd”, zegt Rys. “Wij hadden nood aan een communautaire partner.”

Guy Uerlings van NRB hoefde niet verder dan zijn eigen datacenters te kijken om zijn bruggenhoofd in de gezondheidszorg te vinden. Om beter aan te sluiten bij het inkomstenmodel van zijn klanten-aandeelhouders was Partezis in 2009-2010 zijn software als een onlinedienst beginnen te formatteren. Partezis koos NRB als zijn hostingpartner. Eind 2010 kreeg de combinatie groen licht van SAP met het begeerde SAP Business Process Outsourcing Certificate.

De derde speler die Uerlings overtuigde was Polymedis, een spin-off van de Faculté Polytechnique de Mons met ongeveer 4 miljoen euro omzet, voornamelijk in het zuiden en Brussel. Polymedis leverde een elektronisch patiëntendossier, medicamentenbeheer en een reeks andere zorgmodules.

Miguel Rys investeert mee

“Met Polymedis erbij hadden we zowat alle stukken van de puzzel, ook de zorg. Aan NRB hing soms een negatieve connotatie, maar hier is absoluut niet op een politieke manier naar de zaken gekeken. In amper negen maanden tijd heeft Guy Uerlings drie spelers bij mekaar gekregen, over de taalgrens heen. Een krachttoer”, zegt Rys, die zelf fortuin maakte toen hij op zijn 37ste zijn bedrijf Netbuilding aan het Nederlandse Simac verkocht.

NRB, Partezis, Polymedis en Xtenso werken nu samen via de naamloze vennootschap xperthis. Het is geen 100 procentdochter van NRB. Miguel Rys investeerde 7,5 miljoen in de venture en heeft naar eigen zeggen 25 procent plus één aandeel van het kapitaal. “Een blokkeringsminderheid”, zegt Rys, die ook bestuurder en lid van de vierkoppige directie is bij xperthis. NRB bracht 16,5 miljoen in.

Van hun samenwerking verwachten de nieuwe partners groei in zorgtoepassingen, in de verkoop van nieuwe producten aan elkaars bestaande klanten en in de eerste stappen naar internationalisering. Polymedis heeft al klanten in Frankrijk en tekende recentelijk zijn eerste ziekenhuis in Zwitserland op.

“Minder dan 2 procent van de ziekenhuisbudgetten gaat naar informatica. Elders is dat vaak het dubbele. In ziekenhuislogistiek is er nog een enorm potentieel aan besparingen”, denkt Roger Lemmens van Partezis. Wonderen verwacht hij niet. Xperthis ziet de informatica in lijn evolueren met de uitgaven aan ziektezorg. “Zo’n 5 procent per jaar”, denkt Karl Reremoser. Hij mikt met xperthis op een nettowinstmarge van 10 procent.

Belgisch anker

De nieuwe vennootschap staat nu voor ongeveer 170 voltijdse equivalenten en een kleine 30 miljoen euro omzet. Daarmee is ze veruit de grootste groep in medische software in België. “Tarificatie/facturatie is goed voor 13 miljoen omzet, het zorggedeelte voor 10 miljoen en SAP-bedrijfsbeheer voor 6 miljoen. Ongeveer de helft van de inkomsten is recurrent uit onderhoud en ondersteuning.”

Stabiliteit wordt een belangrijk verkoopargument. “De ziekenhuizen willen eigenlijk een Belgisch anker. Zij hebben in de afgelopen tien jaar veel internationale spelers zien komen en gaan – de Siemensen, de Accentures en andere grote dienstverleners. Zelfs Agfa concentreert zich op de grote omliggende landen. België is heel klein, met relatief lage winstmarges en een heel specifieke wetgeving. Eigenlijk al te klein voor xperthis. In elk van de drie domeinen – beheer, zorg en tarificatie/facturatie – is er maar plaats voor twee of drie spelers”, zegt Lemmens (zie kader Concurrentie om bedden). “Vergeet ook de opdeling Vlaanderen, Wallonië en Brussel niet. Het is voor ons een uitdaging om zo generiek mogelijk te werken.”

Investeren in Vlaanderen

Wat ons weer bij Ulrich Penzkofer brengt, de nieuwbakken baas van NRB. “Persoonlijk denk ik dat het een van de redenen is waarom ik hier aan het hoofd ben gekomen. Als Duitser ben ik politiek en cultureel neutraal”, zegt die half schertsend in een Engels dat hij even bedachtzaam spreekt als zijn Nederlands. “Wij zullen een zeer evenwichtig Frans- en Nederlandstalig managementteam samenstellen. Wij zijn echt een Belgische maatschappij.”

Met de overname van Partezis en Xtenso is de Vlaamse omzet van NRB opgelopen tot zo’n 70 miljoen, een derde van het totaal. Penzkofer: “We moeten aan ons imago werken en om te beginnen bekender worden. Dat betekent investeringen in Vlaanderen. We zullen de bouw bekijken van een datacenter aan de Vlaamse kant. We zullen onze capaciteiten om daar diensten te leveren verbeteren en onze verkoopploeg merkelijk versterken. In pakweg drie jaar moeten we een betekenisvolle overgang hebben gemaakt naar een 21ste-eeuwse, innovatieve dienstenportefeuille, met klanten overal in België – ook in de industrie, waar NRB vandaag ontbreekt.”

Verandering op komst

De belangrijkste uitdaging van Penzkofer is intern. NRB leefde zo sterk binnen zijn hoofdaandeelhouder en zijn intercommunales, dat het bedrijf pas in 2010 een afzonderlijk verkoop- en marketingdepartement oprichtte. McKinsey had eerder dat jaar een doorlichting gemaakt en besloten dat er 8,5 miljoen euro in drie jaar moest worden bespaard. Dat botste op tegenstand van de vakbonden, die de directie verweten “niet in staat te zijn om een geloofwaardig businessplan uit te werken”. Er kwam een 24 urenstaking van.

Penzkofer speelt op die gevoelens in. “Ik heb hier geen mensen gevonden die dachten, ‘God, wat gaat deze Duitser met ons doen?’ Meer het tegendeel. Er was een gevoel dat NRB misschien al een beetje vroeger had moeten veranderen.”

NRB is in volle overgang. Het is nog een van de weinige spelers die toepassingen op mainframes kan draaien. Dat is een sterk punt. In 2011 zijn er zelfs nog nieuwe mainframes van IBM en Bull in dienst genomen. Die zijn uiterst betrouwbaar, maar relatief duur. NRB is tegelijk bezig met de overgang naar goedkopere open systemen.

Penzkofer: “Mijn job is te verzekeren dat de mensen overtuigd zijn dat we de juiste visie hebben, dat we duidelijk gedefinieerde doelstellingen hebben en een fair prestatiebeheer. Hun engagement moet komen van het begrip dat verandering in onze industrie permanent is en dat aanpassing aan verandering permanent is. Die cultuurverandering is enorm belangrijk.”

Een delicate opdracht, geeft hij toe. “Wij hebben hier een aantal excellente werknemers die de mainframetechnologie en de business van Ethias grondig begrijpen. Sommigen doen hun job al twintig jaar. Het idee dat ze niet meer voor Ethias zouden werken en niet op een mainframe, kan voor hen heel moeilijk zijn.”

Mogelijk nog overnames

Met de aandeelhouders heeft Penzkofer afspraken over investeringen van “2-3-4-5 miljoen” in een tweejarenplan om NRB te moderniseren. “Met onze winstmarges en balans is dat verteerbaar. Grotere investeringen, zoals acquisities, worden geval per geval bekeken. Mijn feedback van de aandeelhouders is dat overnames met een strategische fit en een controleerbaar risico ernstig besproken kunnen worden.”

Hij is er nog niet uit hoe NRB zal samenwerken met zijn nieuwe filialen Adinfo en xperthis. “Voor een eigenlijke rebranding is het nog te vroeg, maar in de huidige situatie hebben we verschillende perspectieven in filialen die eigenlijk deel uitmaken van één groep. Dat moeten we verbeteren. Zonder die filialen volledig te willen integreren of te domineren”, zegt Penzkofer.

BRUNO LEIJNSE, FOTOGRAFIE ISABEL POUSSET

“Na de bankencrisis van 2008 was er nood aan diversi-ficatie, zowel geografisch als sectoraal” Karl Reremoser

NRB is ongeveer dubbel zo rendabel als RealDolmen of Cegeka.

“Eigenlijk is België al te klein voor xperthis” Roger Lemmens