Lessen uit een crisis

Josef Ackermann

De crisis die de financiële sector en hele economieën overspoelde, was een ware tsunami. Hele delen van het financiële systeem stopten met functioneren. Structuren en instellingen die decennialang de fundamenten gevormd hadden, verdwenen letterlijk van de ene dag op de andere.

2009 zal in de geschiedenisboeken komen als het jaar waarin het wereldwijde financiële systeem een nieuwe vorm kreeg. De banken moeten niet alleen hun kapitaalbasis herstellen, maar ook het vertrouwen van hun klanten herwinnen. Ze moeten hun businessmodellen en hun producten aan een grondig onderzoek onderwerpen. De overheid moet blijven doen wat nodig is om het systeem verder te laten functioneren en tegelijk de bouwstenen aanbieden voor een systeem van regulering en toezicht dat geschikt is voor wereldomvattende, onderling afhankelijke markten.

De financiële sector is druk bezig alle gebieden aan te pakken waarin tekortkomingen vastgesteld werden. Het Institute of International Finance en de Counterparty Risk Management Policy Group hebben een brede waaier van aanbevelingen naar voren geschoven en die worden nu door banken over heel de wereld ingevoerd.

Drie kwesties treden op de voorgrond. Ten eerste, liquiditeit. Die is essentieel voor de stabiliteit van elk financieel systeem. De crisis heeft echter aan het licht gebracht dat we niet langer kunnen rekenen op voortdurend beschikbare liquiditeit; en tegelijkertijd hebben we maar een beperkte kennis van de marktdynamiek in periodes dat die liquiditeit niet beschikbaar is. De gevolgen voor de waardering van illiquide activa in een mark-to-market boekhoudstelsel moeten dan ook dringend aangepakt worden.

Ten tweede, transparantie. Het moet dan vooral gaan over een betere openbaarmaking van de schikkingen die een bank getroffen heeft voor risicomanagement, -modellen en -technieken. Er moet ook meer transparantie komen over de financiële producten, vooral dan voor de complexe kredietproducten. De beleggers zullen pas naar die markten terugkeren als de emittenten voldoende gegevens bekendmaken over de onderliggende activa. Maar zelfs dat zal niet kunnen verhinderen dat die markten spectaculair zullen krimpen omdat de voorkeur van de beleggers zal uitgaan naar eenvoudige producten.

Ten derde is er nood aan een versterking van de infrastructuur van de financiële markten. Om de transparantie van de prijzen te verhogen, moeten de transactiegegevens samengebracht en beschikbaar gesteld worden. Om het vereffeningsrisico te verminderen en ver- rekening mogelijk te maken op de buitenbeursmarkten, zullen zogenaamde central counterparties opgericht worden. Een grotere automatisering op die markten zal het vereffeningsrisico eveneens verminderen, maar dat vergt meer standaardisering.

Hoewel de inspanningen van de banken op vele gebieden voldoende zullen zijn, zal op andere vlakken tussenkomst nodig zijn van normerende organen en autoriteiten. Wat bijvoorbeeld de waarderingen betreft, moet elke hervorming er rekening mee houden dat het om meer gaat dan een loutere boekhoudkwestie. Mark-to-market boekhouding legt een striktere discipline op aan het risicomanagement van de banken en verhoogt de marktdiscipline, omdat ze fungeert als een radar waarop de verlies- en winstrekeningen van de banken verschijnen vooraleer ze zichtbaar worden in de reële economie. Elke wijziging moet oog hebben voor de voordelen van boeking volgens verwachtingswaarde, maar tegelijk ook zaken aanpakken als illiquide markten, procycliciteit en de samenhang tussen boekhoudnormen.

Voor elke overheidsactie die gericht is op de stabilisatie van de financiële markten en de banken, is internationale samenwerking essentieel. Dat geldt in het bijzonder voor de Europese Unie, waar de lidstaten voor een duidelijke keuze staan. Ofwel kunnen ze gemeenschappelijk optreden en eindelijk een toezichtsysteem creëren dat overeenstemt met een echt geïntegreerde financiële markt, ofwel vervallen ze in een systeem van in essentie aparte nationale markten.

Het valt dezer dagen misschien moeilijk te geloven, maar het financiële systeem heeft een grote bijdrage geleverd aan de wereldwijde groei. Een terugkeer naar gefragmenteerde, nationale en overgereguleerde bancaire markten is niet de oplossing. Wat we nodig hebben, is een groter weerstandsvermogen dat aangedragen wordt door gesofisticeerde marktspelers, evenals een steviger marktinfrastructuur en supranationale structuren voor de reglementering en de supervisie. (T)

DE AUTEUR IS CEO VAN DEUTSCHE BANK.