Leen eens een werknemer uit

Met een uniek experiment voor ex-werknemers van Joroca, de autozetelfabriek uit Vilvoorde die haar deuren moest sluiten na de Renault-affaire, heropent Interlabor het debat over de detachering van personeel, een discussie die tien jaar geleden werd begraven. Als het precedent navolging krijgt, boort het uitzendbedrijf een nieuwe marktniche aan. En draagt het bij tot een beter evenwicht tussen flexibele arbeid en werkzekerheid.

“Laat hierover geen twijfel bestaan : onze eerste doelstelling is een nieuwe baan vinden voor de 36 arbeiders van Joroca die nog niet elders aan de slag zijn. Maar door dit probleem op te lossen, willen we ook een nieuwe impuls geven aan de discussie over detachering,” verklaart gedelegeerd bestuurder Henri Koerhuis van Interlabor.

Detachering is het tijdelijk tewerkstellen van werknemers bij een of meer opdrachtgevers of inleners. Anders dan bij uitzendarbeid hebben de gedetacheerden een permanente arbeidsovereenkomst (van bepaalde of onbepaalde duur) met het detacheringsbedrijf. Een voor de werknemer interessantere formule, denkt u ? Allicht wel, maar ze werd in 1987 door de wet op de terbeschikkingstelling van personeel formeel verboden.

Wat toen zeker een rol speelde, was de bekommernis om met alle middelen koppelbazerij tegen te gaan. Bovendien leefde er bij de vakbonden en een deel van de politici argwaan en tegenkanting tegen flexibele werkvormen, uitzendarbeid inbegrepen. Interimwerk, dat door dezelfde wet geregeld en omkaderd werd, heeft inmiddels ten overvloede bewezen dat het een eerbare formule is. Het scepticisme van de vakbonden is op zijn minst fel verzwakt.

Los-vaste combinatie

Naar Nederlands voorbeeld ziet Interlabor brood in de legalisering van detachering, als een formule naast, of aansluitend op uitzendwerk. Interlabor wil met detachering een nieuwe “product-marktcombinatie” ontwikkelen en binnen zijn kerntaak (flexibele arbeidsoplossingen aanbieden) diversifiëren. Een ander argument wordt treffend verwoord door Yolande van Houte van Randstad, de Nederlandse moeder van Interlabor : “Als je langere tijd met goede uitzendkrachten samenwerkt, wil je die voor geen geld meer kwijt. Zowel bij hen als bij ons ontstaat dan de behoefte om de band wat nauwer aan te halen. Dat kan door het sluiten van een arbeidsovereenkomst en detachering. Deze vastere binding en de toegenomen zekerheid doen geen afbreuk aan de flexibiliteit van de medewerkers : zij blijven inzetbaar bij verschillende opdrachtgevers.”

Voordeel

van detachering is dat de werknemer voor een langere tijd een gegarandeerd inkomen heeft, hoewel niet noodzakelijk een job. Als er een wettelijke regeling komt en behoorlijke cao’s worden gesloten, kan hij bovendien ook rekenen op degelijke arbeidsvoorwaarden. De werkgevers krijgen er een nieuw middel bij om hun noodzakelijke externe arbeidsflexibiliteit op een sociaal verantwoorde wijze in te vullen. Dit is in een notendop de inzet van de discussie.

Maar er was een sociaal drama en een spitsvondige reactie van een uitzendbedrijf, een werkgever en een paar vakbondslui nodig om detachering opnieuw op de agenda te plaatsen. Toeleverancier Joroca, een klant van het door Interlabor overgenomen Flex-netwerk, zag zich door de sluiting van Renault-Vilvoorde gedwongen zijn activiteit stop te zetten. Schetst Henri Koerhuis : “Werken met de klassieke uitzendformule zou misschien wel aardig geweest zijn, maar zou pas van start kunnen gaan als de gedwongen ontslagen een feit waren. We waren op de hoogte van een Nederlands experiment in de suikerindustrie dat begeleid werd door Randstad. Binnen het sociaal plan zocht men naar middelen om ontslagen werknemers niet alleen geld, maar ook een nieuwe job te bezorgen. Zij kregen bij Randstad een contract van bepaalde duur en de groep verbond zich ertoe om hen binnen de duur van dat contract aan een vaste baan te helpen bij een andere werkgever. De financiering was een zaak van Randstad voor de periodes dat de mensen aan het werk waren ; de suikersector subsidieerde dan weer voor de perioden waarin ze werkloos waren. Datzelfde idee hebben we toegepast bij Joroca. Deze onderneming had zelf al veel werknemers kunnen plaatsen. Voor de laatste groep werd het echter steeds moeilijker. Maar we botsten dus op de hindernis dat detachering hier niet mag.”

Vluchtweg gevonden

De juridische dienst van Interlabor stelde vast dat er in de wet op de terbeschikkingstelling van personeel één uitzondering verborgen zit. Vzw’s die een bijzondere machtiging krijgen van de ministerraad mogen wel detacheren. De enige mogelijkheid om met detachering te werken in het geval Joroca was dat een vzw de werknemers op de loonlijst zou nemen en hen detacheren naar Interlabor, dat hen via de gewone formule van uitzendwerk zou inzetten. De toelating voor deze constructie kwam er op de laatste ministerraad van juli. Ongetwijfeld hielp de collectieve verontwaardiging over, en de symboolwaarde van de Renault-tragedie de regering over haar terughoudendheid heen om een precedent te scheppen.

De vzw-formule

was trouwens niet bedoeld voor deze situaties. De overheid had ze voor haarzelf bedacht, opdat openbare besturen hun personeel aan elkaar zouden kunnen uitlenen. In het verleden waren al verscheidene detacheringsaanvragen van privé-vzw’s afgewezen.

Nu vloeiden alle belangen samen. Joroca had belang bij een degelijke regeling binnen het kader van het sociaal plan. De overheid won omdat de (ex-)werknemers anders in de economische, en later de gewone werkloosheid zouden terechtkomen. De werknemers en de bonden, die van bij het begin van de onderhandelingen over een sociaal plan ondubbelzinnig gekozen hadden voor werk en niet voor geld, kregen een mooie kans. Het alternatief was de arbeiders nog een tijdje laten werken na de collectieve zomersluiting, hen een poosje in de economische werkloosheid stoppen en hen met een zak smartegeld wegsturen.

Een tewerkstellingscel waarin de vakbonden en de directie zetelden, vergaderde geregeld om actief te zoeken naar nieuwe jobs. Het aanvaarden van een nieuwe baan werd financieel gestimuleerd. Indien ze bij een nieuwe werkgever minder loon ontvingen, kregen de ex-werknemers van Joroca een compensatiepremie die hen gedurende het eerste jaar hun oude loon garandeerde. Dat supplement kregen ze niet als ze op de werkloosheid bleven.

Dit principe

geldt ook binnen de vzw. Als de werknemers die Interlabor uitzendt volgens de geldende normen in hun nieuwe bedrijf minder zouden verdienen dan bij Joroca, past de vzw dezelfde compensatie toe als voor degenen die eerder al een nieuwe baan vonden. De vzw betaalt ook het loon uit tijdens de perioden dat de werknemers geen uitzendopdracht hebben.

De vzw die optreedt als eigenlijke werkgever bestaat uit vertegenwoordigers van de vakbonden en Joroca. Flex-verantwoordelijke Eddy Annys is lid als natuurlijke persoon. Voor de vakbonden zijn de lokale secretarissen betrokken, met goedkeuring van hun nationale leiding. Interlabor toetste de idee ook binnen Upedi de beroepsvereniging van de uitzendbureaus en bij de vakbonden van de uitzendsector, die zich bereid toonden de zaak op een hoger niveau ter discussie te brengen. Wanneer minister van Arbeid en Tewerkstelling Miet Smet terugkeert uit vakantie, krijgt ze het detacheringsdossier zeker op haar bureau.

Sociaal verantwoorde flexibiliteit

Henri Koerhuis maakt zich in ieder geval sterk dat detachering ook buiten crisissituaties zinvol is : “Detachering moet naast, en vooral in het verlengde van uitzendwerk liggen. We zijn ervan overtuigd dat de flexibiliseringstrend in een hels tempo doorgaat en dat je hem niet kunt blokkeren. Als de externe flexibiliteit uitzendwerk, detachering, uitbesteding toeneemt, moet je dat op een sociaal verantwoorde manier doen. Voor flexibele werknemers moet je een aantal dingen regelen die voor hen van belang zijn, zonder hen opnieuw te verheffen tot vaste werknemers. Hoe langer iemand als uitzendkracht werkt, hoe meer rechten hij moet kunnen opbouwen. Stel dat iemand al twee jaar als uitzendkracht bij dezelfde opdrachtgever werkt, dan moet je hem onder bepaalde voorwaarden meer werkzekerheid kunnen verschaffen. Detachering is één van de flexibiliteitsvormen die daarbij helpen.

“Uitzendwerk is misschien de beste oplossing voor de zwakkeren op de arbeidsmarkt. Naarmate je de minimumlonen en de werkzekerheid juridisch verhoogt, dalen immers hun kansen op vast werk. Via uitzendwerk kunnen zij wel doorstromen naar detachering en vast werk.

“De sterkeren, die minder geneigd zijn om uitzendwerk te doen, kunnen misschien wel geïnteresseerd zijn in een andere vorm van externe flexibiliteit zoals detachering. Bij de ondernemingen bestaat alvast belangstelling voor deze formule. Zij zijn ook bereid om voor die vorm van externe flexibiliteit een prijs te betalen.”

JOS GAVEL